Сінча

Сінча́^[1] (трансліт.: Sinča, руск.: Синча) — вёска ў Пухавіцкім раёне Мінскай вобласці. Уваходзіць у склад Дубраўскага сельсавета. Месціцца за 10 км на поўдзень ад Мар’інай Горкі, 65 км ад Мінска, каля ракі Талька.

Вёска Сінча Краіна Беларусь Вобласць Мінская Раён Пухавіцкі Сельсавет Дубраўскі Каардынаты 53°26′16″ пн. ш. 28°04′51″ у. д.HGЯO Насельніцтва ▼106 чал. (2019) Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 1713 Паштовыя індэксы 222815 Аўтамабільны код 5 СААТА 6244870066 Сінча на карце Беларусі ±

Сінча на Вікісховішчы

Гісторыя

Ранняя гісторыя

У 1710 годзе ўпамінаецца як моцна пацярпелая ў Паўночную вайну вёска ў складзе маёнтка Смілавічы-Бакшты ў Менскім павеце Менскага ваяводства Вялікага Княства Літоўскага^[2]. У 1744 годзе ўласнасць М. Агінскай-Завішы.

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай 1793 года тэрыторыя апынулася ў складзе Расійскай імперыі. У XVIII стагоддзі нейкі час уласнасць Барэцкай, у складзе маёнтка Вомельна^[3]. У 1800 годзе была капліца. У XIX стагоддзі ў Ігуменскім павеце Мінскай губерні. З другой паловы XIX стагоддзя ў Амяльнянскай воласці Ігуменскага павета.

Нейкі час уласнасць Бурзынскіх герба Трыўдар, пазней Ратынскіх герба Крыўда. Віктар Сармата Ратынскі ўдзельнічаў у паўстанні 1863 года, за што значная частка маёнтка была канфіскавана расійскімі ўладамі, аднак сам маёнтак застаўся ў Ратынскіх^[4].

Увесну 1886 года адбыліся сялянскія хваляванні супраць адміністрацыі памешчыка. У 1891 годзе заснаваны вінакурны завод, у якім у 1913 годзе было 10 рабочых.

Сядзіба Ратынскіх, пач. XX ст.

Паводле перапісу 1897 года ў вёсцы было 2 крамы, побач аднайменны маёнтак Ратынскага, дзе быў вінакурны завод. У 1897 годзе маёнткам валодаў Баагім Ратынскі, сын Віктара^[5]. У канцы XIX стагоддзя сяляне Сінчы апроч земляробства займаліся вырабам колаў, саней, ліпавых рагожак, а таксама пчалярствам у навакольных лясах^[6].

У 1903 годзе адкрыта школа граматы.

У жніўні 1905 года адбылося сялянскае выступленне, распачатае з самавольнага выпасу жывёлы на пасевах Ратынскага^[7]. Выступленне падаўлена салдатамі, арганізатары арыштаваныя^[8].

Паводле перапісу 1917 года ў маёнтку былі 2 млыны і крупадзёрка. Апошнім уласнікам маёнтка быў Багдан Лукаш Ратынскі, сын Віктара^[4].

Найноўшы час

З канца лютага 1918 года тэрыторыя акупаваная войскамі Германскай імперыі. 25 сакавіка 1918 года згодна з Трэцяй Устаўной граматай абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. Жыхары Амяльнянскай воласці накіроўвалі звароты ў Народны Сакратарыят Беларусі са скаргамі на дзеянні нямецкіх акупацыйных улад^[9]. У снежні 1918 года занята Чырвонай Арміяй, з 1 студзеня 1919 года ў адпаведнасці з пастановай І з’езда КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад Савецкай Беларусі, з 27 лютага 1919 года — у ЛітБел ССР. У час польска-савецкай вайны ў жніўні 1919 — ліпені 1920 гадоў пад акупацыяй Польшчы (Мінская акруга ГУУЗ).

З 31 ліпеня 1920 года ў Беларускай ССР. Маёнтак нацыяналізаваны. Школа граматы рэарганізавана ў школу 1-й ступені, у якой у 1922 годзе вучыліся 86 дзяцей, у тым ліку 26 дзяўчынак, працавалі 2 настаўнікі. З 1924 да 1965 года цэнтр Сінчанскага сельсавета.

У 1930-х гадах праведзена прымусовая калектывізацыя. У 1933 годзе быў створаны саўгас «Сінча», працавала кузня, маслабойня, стальмашня, шорная майстэрня.

У Другую сусветную вайну з канца чэрвеня 1941 года да пачатку ліпеня 1944 года пад акупацыяй Германіі. У ліпені 1943 года вёска спалена нямецкай уладай, забіта 16 чалавек^[10].

Насельніцтва

• 1800 год — 28 двароў, 180 жыхароў
• 1816 год — 37 двароў, каля 200 жыхароў
• 1897 год — 84 двары, 532 жыхары
• 1908 год — вёска, 101 двор, 647 жыхароў; маёнтак, 1 гаспадарка, 142 жыхары
• 1917 год — вёска, 118 двароў, 632 жыхары; маёнтак, 195 жыхароў
• 1960 год — 348 жыхароў
• 2002 год — 78 двароў, 163 жыхары
• 2010 год — 60 гаспадарак, 118 жыхароў
• 2012 год — 52 гаспадаркі, 111 жыхароў
• 2019 год — 106 жыхароў

Славутасці

• Гаспадарчы двор маёнтка (XIX ст.)^[11]

Страчаная спадчына

• Сядзіба Ратынскіх (XIX ст.)