Целяханы

Целяха́ны^[3] (трансліт.: Cieliachany, руск.: Телеханы) — гарадскі пасёлак у Івацэвіцкім раёне Брэсцкай вобласці Беларусі, на Агінскім канале, на аўтадарозе Івацэвічы — Пінск. Цэнтр Целяханскага сельсавета. За 45 км на паўднёвы ўсход ад Івацэвічаў, за 181 км ад Брэста. Насельніцтва 3 985 чал. (2017)^[4].

Гарадскі пасёлак Целяханы Мястэчка ў 1932 годзе Краіна Беларусь Вобласць Брэсцкая Раён Івацэвіцкі Сельсавет Целяханскі Каардынаты 52°30′46″ пн. ш. 25°50′32″ у. д.HGЯO Гарадскі пасёлак з 1956 Вышыня цэнтра 152 м[1] Насельніцтва ▼3 657 чал. (1 студзеня 2025)[2] Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 1645 Паштовыя індэксы 225275 Аўтамабільны код 1 СААТА 1234855906 Целяханы на карце Беларусі ±

Целяханы на Вікісховішчы

Гісторыя

Вядомыя з XVI стагоддзя як вёска ў Пінскім павеце Берасцейскага ваяводства Вялікага Княства Літоўскага. З XVII стагоддзя мястэчка. Належалі князям Дольскім, Вішнявецкім, у XIX стагоддзі — Пуслоўскім. Эканамічнаму росту мястэчка спрыяла будаўніцтва Агінскага канала.

У 1775—1778 гадах Міхал Казімір Агінскі заснаваў тут фаянсавую мануфактуру, якая вырабляла дэкаратыўныя вазы, скульптуру малых форм, фрызы і карнізы для камінаў і печаў.

У 1779 годзе таксама быў пабудаваны шклозавод^[5]. Пасля другога падзелу Рэчы Паспалітай у 1793 годзе — у складзе Расійскай імперыі. Мястэчка набыў Войцех Пуслоўскі.

З 1921 года ў складзе Польскай Рэспублікі.

З 1939 года ў БССР. Яўрэі складалі амаль палову насельніцтва Целяхан, уключаючы яўрэяў-бежанцаў з Польшчы^[6]. Паселішча было захоплена вермахтам 27 чэрвеня 1941 года. Акупацыя доўжылася да 10 ліпеня 1944 года^[7][8]. Нацысты арганізавалі гета ў Целяханах^[9]. Усяго ў Целяханах былі забітыя каля 2000 яўрэяў.

6 снежня 1956 года вёска Целяханы была пераўтворана ў гарадскі пасёлак^[10].

Насельніцтва

Год Колькасць 2006 4 600 2009 4 198 [11] 2016 3 959 [12] Год Колькасць 2017 3 985 [13] 2019 3 796 2020 4 100 [14] Год Колькасць 2021 3 738 [15] 2022 3 708 [16] 2023 3 716 [17] Год Колькасць 2024 3 701 [18] 2025 3 657 [2]

Эканоміка

Прадпрыемствы лесанарыхтоўчай, дрэваапрацоўчай і харчовай прамысловасці.

Славутасці

• Агінскі канал — помнік гідратэхнічнага будаўніцтва
• Касцёл Узвышэння Святога Крыжа
• Целяханская Траецкая царква
• Каталіцкія могілкі з пахаваннямі нямецкіх салдат Першай сусветнай вайны. Таксама тут пахаваны беларускі пісьменнік, уніяцкі святар — айцец Баляслаў Пачопка; маці маршала Канстанціна Ракасоўскага — Антаніна Аўсяннікава.

Вядомыя асобы

• Фёдар Якаўлевіч Юзафовіч
• Баляслаў Пачопка
• Самуіл Давідовіч Годзінер
• Канстанцін Ксавер’евіч Ракасоўскі (1889—1968) — савецкі военачальнік, Маршал Савецкага Саюза (1944), маршал Польшчы (1949). Двойчы Герой Савецкага Саюза (1944, 1945).
• Уладзімір Максімавіч Цыркуноў (нар. 1953) — беларускі ўрач-інфекцыяніст. Доктар медыцынскіх навук (1992), прафесар (1992).