Эсьмоны

Эсьмо́ны^[1] (трансліт.: Eśmony, руск.: Эсьмоны) — вёска ў Бялыніцкім раёне Магілёўскай вобласці. Уваходзіць у склад Машчаніцкага сельсавета.

Вёска Эсьмоны Эсьмонскі дзіцячы садок-сярэдняя школа Краіна Беларусь Вобласць Магілёўская Раён Бялыніцкі Сельсавет Машчаніцкі Каардынаты 54°01′06″ пн. ш. 29°33′06″ у. д.HGЯO Насельніцтва ▼191 чал. (2019) Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 2232 Паштовыя індэксы 213171 Аўтамабільны код 6 СААТА 7204830105 Эсьмоны Эсьмоны Эсьмоны

Эсьмоны на Вікісховішчы

Гісторыя

У 1670 годзе згадваецца як маёнтак Ясмяны/Ясмянка/Есьманоўка ў Аршанскім павеце Вялікага Княства Літоўскага^[2].

У 1924—1960 і 1965—2012 гадах — цэнтр Эсьмонскага сельсавета, у 1960—1965 гадах — у складзе Машчаніцкага сельсавета^[3][4].

Назва

Назва Эсьмоны антрапанімічнага паходжання, ад балцка-літоўскага двухасноўнага імені Eis-mant’as.^{[крыніца?]}

Імя Эйсмант(ас) складаецца з дзвюх асноў: Eis- ад eiti «ісці», eislus «ходкі, шпаркі», і Mant- ад manta «(ваенная) здабыча»^[5]. Яго значэнне было «Той, хто ідзе па (ваенную) здабычу».

У аўтэнтычнай форме імя захавалася ў тапонімах Эйсманты (ля Бераставіцы і ля Гродна), Эйсмантавічы (каля Дзятлава). У больш змененым выглядзе тапонімы Есьманы і Есьманаўцы (побач паміж Валожынам і Ракавам), Есьманава (каля Мсціслава).^{[крыніца?]}

Абедзве іменныя формы выкарыстоўваюцца ў Перапісе вялікалітоўскага войска 1528 года: «Миколаи Еисимонтовичъ» (Горадня), «Глебъ Есмановичъ» (Новагародак)^[6].

Вышэй за Эсьмоны па рацэ Аслік (прыток Друці) — тапонімы балцкага антрапанімічнага паходжання Пупса (цяпер Майск) і Боўсевічы, ад балцка-літоўскіх антрапонімаў тыпу Pupsys, Bausys.^{[крыніца?]}

Гэтыя адыменныя тапонімы працягваюць паласу з адыменных тапонімаў, што ідзе на Бялынічы ад Талачына (а перад ім — ад Сянна і Бешанковічаў): Людвінаў, Карбатоўка, Супшынка, Рамшына, Варгуццева, Гірымшчына, Табараўшчына (ад імёнаў тыпу Liud-vin’as, Kar-but’as, Supšys, Ramšys, Vargutis, Gi-rim’as, Ta-bar’as).^{[крыніца?]}

Узнікненне гэтых тапонімаў можа адносіцца да XV стагоддзя, калі пры вялікім князю Казіміры на ўсходзе і поўдні надавалі маёнткі літоўскім баярам, збольшага з тэрыторый цяперашняй Беларусі, прылеглых да сучаснай літоўскай мяжы^[7].

Славутасці

Могілкавая капліца ў Эсьмонах.

• Гарадзішча перыяду ранняга жалезнага веку, 1,5 км на поўдзень ад вёскі, урочышча Гарадок —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 513В000402шыфр 513В000402.
• Курганны могільнік-1 і курганны могільнік-2 (X — пачатак XIII стагоддзя), на паўночна-заходняй ускраіне вёскі, 0,4 км на паўночны захад ад вёскі —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 513В000403шыфр 513В000403.
• Руіны могілкавай капліцы.

Вядомыя асобы

• Эдуард Міхайлавіч Пархімовіч (нар. 1937) — беларускі спецыяліст у галіне тэхналогій і машын зварачнай вытворчасці.