Сянно

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Сянно (значэнні).

Сянно́^[2] (трансліт.: Sianno) — горад у Віцебскай вобласці Беларусі, адміністрацыйны цэнтр Сенненскага раёна, на беразе возера Сянно. За 56 км на паўднёвы захад ад Віцебска, 15 км ад чыгуначнай станцыі Бурбін на лініі Лепель — Орша. Аўтамабільнымі дарогамі злучаны з Багушэўскам, Чашнікамі, Бешанковічамі, Талачыном.

Горад Сянно Герб Сцяг Краіна Беларусь Вобласць Віцебская Раён Сенненскі Каардынаты 54°49′ пн. ш. 29°41′ у. д.HGЯO Першая згадка 1442 Вышыня цэнтра 176 м Насельніцтва ▼6 974 чал. (1 студзеня 2025)[1] Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 2135 Паштовы індэкс 211117 Аўтамабільны код 2 СААТА 2244501000 Афіцыйны сайт senno.vitebsk-region.gov.by  (руск.) Сянно на карце Беларусі ±

Сянно на Вікісховішчы

Назва

Назва Сянна не звязана з сенам, як думалі стваральнікі гарадскога герба XVIII ст. у Дэпартаменце Герольдыі, выявіўшы на ім дзе скрыжаваныя касы.

Назва Сянна паходзіць ад аднайменнага возера, на якім паселішча паўстала. Гідронім Сянно балцкага паходжання, ад кораня Sain-^[3]. Звязана з літоўскім at-sainus «павольны, неахайны, лянівы»^[4]. Далей да аднаго са значэнняў індаеўрапейскага *sei- : si- «слабець; вялы, слабы, лянівы; апускацца, пагружацца» (> «ціхі, спакойны»)^[5]. Значэнне азёрнай назвы Сянно можна перадаць як «Спакойнае (возера)».

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Вядомы з XIV ст. як сяло Аболецкай воласці^[6], у Кнізе данін Казіміра запісана наданне «на Рши и у Оболцох. Село Сено Милошу Воишвиловичу Василево Бабича, ажъ будеть кому перво не отдано. Довкгирдъ а панъ Кгастовт», якое датуецца згадкай Даўгерда не пазней за пачатак 1443 года. Папярэдні трымальнік -- Васіль Бабіч, ад'ехаў з бацькам і некалькімі братамі ў Маскву ў 1436 годзе, пасля перамогі Жыгімонта Кейстутавіча ў феадальнай вайне 1430-х гадоў.

У Попісе войск 1528 года названы князі Сенненскія. У 1534 годзе маскоўскія войскі пад камандаваннем ваяводы князя Барыса Гарбатага спалілі Сянно. Пасля адміністрацыйнай рэформы 1566 года мястэчка ў Віцебскім павеце Вялікага Княства Літоўскага.

У 1609 годзе Яўстафій Курч, уладальнік Сянна, будуе драўляны касцёл ордэна Францыска Асізскага.

З першай паловы XVII стагоддзя належала Сапегам, з другой паловы XVIII стагоддзя — Агінскім. У 1757 годзе Сянно было прададзена Тышкевічам, якія падарылі яго Серакоўскім.

У складзе Расійскай імперыі

Пасля першага падзелу Рэчы Паспалітай (1772) Сянно ў складзе Расійскай імперыі, горад, цэнтр павета. У 1781 годзе зацверджаны герб горада — на зялёным полі дзве скрыжаваныя залатыя касы (знак багацця сенам). Перайшло ў валоданне Пуслоўскіх.

У 1864 годзе адкрыта прыходскае вучылішча, дзе ў 1865 годзе выкладаў Еўдакім Раманаў, вядомы этнограф і краязнавец.

У 1867 годзе на месцы былой уніяцкай царквы Ільі Прарока ў Сянне пабудаваны каменны праваслаўны Мікалаеўскі сабор.

У канцы XIX стагоддзя Сянно стала ўласнасцю Шабекаў. У 1903 годзе было заснавана Сенненскае жаночае прыходскае вучылішча. Каля 1906 года ў горадзе дзейнічала польскае Таварыства дабрачыннасці і асветы, заснаванае з ініцыятывы Марыі Свяцкай. Займалася адкрыццём сакрэтных польскіх школ у вёсках і мястэчках, а фінансавалі яго мясцовыя ўладальнікі маёнткаў^[7].

Міжваенны час

25 сакавіка 1918 года згодна з Трэцяй Устаўной граматай Сянно абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. З 1 студзеня 1919 года ў адпаведнасці з пастановай І з’езда КП(б) Беларусі Сянно ўвайшло ў склад Савецкай Беларусі.

З 1923 года пазаштатны горад, цэнтр воласці ў Віцебскім павеце. З 1924 года — цэнтр раёна. У гады Вялікай Айчыннай вайны ў 1941 годзе пад Сянно на працягу трох дзён праходзіла адна з буйнейшых танкавых бітваў у сусветнай гісторыі^[8].

Сучаснасць

20 кастрычніка 1995 года адміністрацыйныя адзінкі Сенненскі раён і горад Сянно, якія маюць агульны адміністрацыйны цэнтр, аб’яднаны ў адну адміністрацыйную адзінку — Сенненскі раён^[9].

Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь № 277 ад 2 чэрвеня 2009 года зацверджаны сцяг горада Сянно і Сенненскага раёна^[10].

Насельніцтва

Год Колькасць 1865 2 706 [11] 1881 2 996 [11] 1897 4 061 [12] 1939 4 300 [12] 1959 5 400 [12] Год Колькасць 1970 5 200 [12] 2001 8 900 [12] 2009 8 007 2010 8 000 2016 7 385 [13] Год Колькасць 2017 7 238 [14] 2019 7 476 2019 7 092 [15] 2020 7 300 [16] 2021 7 370 [17] Год Колькасць 2022 7 265 [18] 2023 7 158 [19] 2024 7 090 [20] 2025 6 974 [1]

Эканоміка

Прадпрыемствы будаўнічых матэрыялаў, лясной, дрэваапрацоўчай, лёгкай, харчовай прамысловасці. Гасцініца.

Культура і грамадства

Спорт

• 

  Сенненскі краязнаўчы музей

  Сенненская ДЮСШ

Музеі

• Сенненскі краязнаўчы музей

Славутасці

Крыніца «Каплічка»

• Касцёл Святой Тройцы (адноўлены ў пачатку XXI стагоддзя)
• Гарадзішча жалезнага веку (побач з горадам)
• Адміністрацыйны будынак (пачатак XIX стагоддзя)
• Свята-Мікалаеўская царква (2003)
• Крыніца «Каплічка»
• Крыніца «Пясчанка»
• Брацкая магіла, ў парку імя 40-годдзя ВЛКСМ —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 213Д000735шыфр 213Д000735
• Брацкая магіла (1941—1944), ў скверы, вул. К. Маркса —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 213Д000736шыфр 213Д000736

Страчаная спадчына

• Кляштар францысканцаў (1772).
• Свята-Пакроўская царква (1860).
• Свята-Мікалаеўскі сабор.
• Сенненскі замак (XVI—XVIII стагоддзі).
• Уніяцкай царквы Ільі Прарока.

СМІ

«Голас Сенненшчыны» — раённая газета Сенненскага раёна. Выдаецца 1 мая 1918 года ў Сянне.

Узнагароды

У 2025 годзе да 80-й гадавіны заканчэння Вялікай Айчыннай вайны горад Сянно ўзнагароджаны вымпелам «За мужнасць і стойкасць у гады Вялікай Айчыннай вайны»^[21][22].

Вядомыя асобы

• Ян Астроўскі — беларускі скульптар.
• Міхаіл Лявонцьевіч Бельскі (1921—1988) — беларускі графік.
• Генадзь Давыдзька — беларускі акцёр, тэлевядучы.
• Міхаіл Ермашкевіч — беларускі рымска-каталіцкі дзеяч.
• Алесь Жаўрук (1910—1942) — беларускі паэт.
• Кароль Антоні Жэра (1743—?) — жыў доўгі час у Сянно.
• Пётр Анатольевіч Івашка — беларускі біятланіст.
• Ларыса Рыгораўна Кажарская — беларускі акадэмік, прафесар медыцыны.
• Міхаіл Барысавіч Марцінкоўскі (нар. 1922) — беларускі пісьменнік-сатырык.
• Васіль Андрэевіч Масцінскі (1870—1913) — біяхімік^[23].
• Дора Захараўна Кроз — беларуская спявачка.
• Аляксандр Францавіч Пятаковіч (1914—1988) — Герой Савецкага Саюза (1945).
• Яўген Рыгоравіч Радкевіч — беларускі пісьменнік.
• Уладзімір Кірылавіч Гоманаў — беларускі мастак-жывапісец.
• Самуіл Захаравіч Слонім (1888—1937) — беларускі эканаміст, спецыяліст у галіне эканамічнай тэорыі.

Гл. таксама

• Спіс вуліц Сянна