Васіль Робертавіч Вільямс

Васіль Робертавіч Вільямс (27 верасня (9 кастрычніка) 1863 ці 9 кастрычніка 1863(1863-10-09)^[1], Масква — 11 лістапада 1939(1939-11-11)^[1], Масква) — расійскі і савецкі глебазнавец-аграном, акадэмік АН БССР (1929), АН СССР (1931), УАСГНІЛ (1935). Адзін з заснавальнікаў агранамічнага глебазнаўства^[3].

Васіль Робертавіч Вільямс
Дата нараджэння	27 верасня (9 кастрычніка) 1863 ці 9 кастрычніка 1863(1863-10-09)[1]
Месца нараджэння	Масква, Маскоўская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	11 лістапада 1939(1939-11-11)[1] (76 гадоў)
Месца смерці	Масква, РСФСР, СССР
Месца пахавання	Ціміразеўскія могілкі[d]
Грамадзянства	Расійская імперыя  СССР
Род дзейнасці	аграном, палітык, глебазнавец
Навуковая сфера	глебазнаўства
Месца працы	Маскоўская сельскагаспадарчая акадэмія імя К. А. Ціміразева[2]
Навуковае званне	акадэмік АН СССР, акадэмік АН БССР, акадэмік УАСГНІЛ
Альма-матар	Маскоўская сельскагаспадарчая акадэмія імя К. А. Ціміразева
Вядомыя вучні	Міхаіл Рыгоравіч Чыжэўскі
Партыя	КПСС
Член у	Акадэмія навук СССР
Узнагароды	Ордэн Святога Уладзіміра IV ступені Ордэн Святой Ганны II ступені Ордэн Святой Ганны III ступені Ордэн Святога Станіслава II ступені Ордэн Святога Станіслава III ступені Герой Працы
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Член ВКП(б) з 1928 года, дэпутат Массавету і Вярхоўнага Савета СССР 1-га склікання. Лаўрэат Ленінскай прэміі (1931).

Біяграфія

Выпускнік Пятроўскай сельскагаспадарчай акадэміі^[3]. Вучоны-педагог: прафесар і загадчык кафедры агульнага земляробства і глебазнаўства Маскоўскай сельскагаспадарчай акадэміі імя Ціміразева, яе дырэктар з 1907 года, рэктар у 1922—1925 гг^[3]. Заснавальнік і першы загадчык кафедры «Асновы земляробства і раслінаводства» Маскоўскага інстытута механізацыі і электрыфікацыі сельскай гаспадаркі. Аўтар каля 450 навуковых прац.

Развіваў вучэнне В. В. Дакучаева пра глебу^[3]. Разам з П. А. Костычавым  (руск.) заснавальнік агранамічнага глебазнаўства^[3].

Абгрунтаваў вядучую ролю біялагічных фактараў у глебаўтварэнні, стварыў вучэнне аб малым біялагічным кругавароце рэчываў як аснове развіцця глеб, выказаў ідэю аб адзінстве развіцця неарганічнай і арганічнай прыроды, распрацаваў і абгрунтаваў травапольную сістэму земляробства^[3]. Вільямс лічыў, што ўласцівасцю ўрадлівасці валодае толькі дробнаструктурная камкаватая глеба і што структура глебы — гэта галоўная ўмова атрымання добрых ураджаяў.

Вёў вострую палеміку з «мінеральнымі» і «фармальна-дэдуктыўнымі» аграхімікамі, пад якімі разумеліся паслядоўнікі Д. М. Пранішнікава  (руск.). Да 1937 года навуковая палеміка трансфармавалася ў барацьбу з «ворагамі народа». У выніку дыскусіі паміж Вільямсам і акадэмікам М. М. Тулайковым пра карысць прымянення травапольнай сістэмы земляробства, Тулайкоў быў арыштаваны ў 1937 годзе і загінуў. Пры садзейнічанні Вільямса навуковая школа акадэміка Пранішнікава панесла незаменныя страты.

У 1917 годзе заснаваў пад Масквой (цяпер гэта тэрыторыя горада Лобні, ля платформы Лугавая Савёлаўскага напрамку) доследную станцыю па вывучэнні кармавых раслін і кармавой плошчы (з 1922 года Дзяржаўны лугавы інстытут, у 1930 годзе перайменаваны ва Усесаюзны, а ў 1992 годзе — ва Усерасійскі навукова-даследчы інстытут кармоў). Гэты інстытут сёння носіць імя В. Р. Вільямса. Яго імя таксама носіць Казахскі навукова-даследчы інстытут земляробства.

Вучаніцай Вільямса была савецкі вучоны ў галіне сельскай гаспадаркі, кавалер Ордэна Леніна Фаня Гельцэр  (руск.).

Памёр 11 лістапада 1939 года. Пахаваны ў дэндралагічным садзе парку Ціміразеўскай сельскагаспадарчай акадэміі, на тэрыторыі якой ён пражыў звыш пяцідзесяці гадоў^[4].

Памяць

Паштовая марка СССР, 1949 год

• У гонар Вільямса названы вуліцы ў Казані, Пермі, Бранску, Туле, Ліпецку, Дняпре, Кіеве, Адэсе, Краматорску, Горлаўцы і Янакіеве. У Мінску — вуліца і завулак. У Краснадары названы завулак.
• У Маскве на тэрыторыі Ціміразеўскай сельскагаспадарчай акадэміі ўсталяваны помнік Вільямсу.
• У Кішынёве, з-за таго што ў назве вуліцы Вільямса не было ініцыялаў, а ў дакументах муніцыпалітэта не знайшлося ніякіх тлумачэнняў аб яго асобы, то павесілі новыя шыльды на лацінцы з імем R. Williams. У цяперашні час на гэтай вуліцы засталіся ўсяго толькі тры старыя дамы.
• У 1949 годзе ў СССР была выпушчаная паштовая марка, прысвечаная Вільямсу.
• Імя В. Р. Вільямса прысвоена Усерасійскаму навукова-даследчаму інстытуту кармоў.
• У Карасускім раёне Кустанайскай вобласці Казахстана у гонар В. Вільямса названы пасёлак.
• У 1968 годзе УАСГНІЛ заснавала залаты медаль імя В. Р. Вільямса^[3].

Узнагароды

• Ордэн Святога Станіслава 3-й ступені;
• Ордэн Святой Ганны 3-й ступені;
• Ордэн Святога Станіслава 2-й ступені;
• Ордэн Святой Ганны 2-й ступені;
• Ордэн Святога Уладзіміра 4-й ступені;
• Медаль «У памяць валадарання імператара Аляксандра III»;
• Медаль «У памяць 300-годдзя царавання дома Раманавых».
• Удастоены звання Героя Працы (1923).
• Узнагароджаны ордэнам Леніна (1935), двума ордэнамі Працоўнага Чырвонага Сцяга (1924, 1936).

Зноскі

1. Národní autority České republiky Праверана 23 лістапада 2019.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863'></a>
2. Собисевич А. В. III Всероссийская научная конференция «Проблемы истории, методологии и социологии почвоведения» (Пущино, 15–17 ноября 2017 г.), The Third All-Russian Scientific Conference “The Problems of the History, Methodology and Sociology of Soil Science” // Историко-биологические исследования — 2018. — Т. 10, вып. 3. — С. 135–142. — ISSN 2076-8176; 2500-1221 — doi:10.24411/2076-8176-2018-11973

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q130387842'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q126725109'></a>
3. Вильямс Василий Робертович // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 113-114. — 737 с.
4. Могила В. Р. Вильямса в дендрологическом саду парка Тимирязевской сельскохозяйственной академии Архівавана 19 сакавіка 2016. (руск.)