Batalo de Maratono
From Wikipedia, the free encyclopedia
La Batalo de Maratono (greke: μάχη τοῦ μαραθῶνος, Maĥē tu Marazōnos) okazis en 490 a.K., dum la unua persa invado de Grekio. Ĝi estis batalita inter la civitanoj de Ateno, helpita fare de Plateo, kaj persa trupo estrita fare de Datis kaj Artafernes. La batalo estis la kulmino de la unua provo de Persio, sub reĝo Dario la 1-a, subigi Grekion. La greka armeo decide venkis super la pli multaj persoj, markante turnopunkton en la Grek-persaj militoj.
La unua persa invado estis respondo al greka implikiĝo en la Ionia Ribelo, kiam Ateno kaj Eretrio sendis forton por apogi la grandurbojn de Ionio en ilia provo faligi persan regadon. La atenanoj kaj eretrianoj sukcesis pri kaptado kaj bruligado de Sardeso, sed ili estis devigitaj retiriĝi kun gravaj perdoj. En respondo al tiu atako, Dario ĵuris bruldetrui kaj Atenon kaj Eretrion. Laŭ Herodoto, Dario petis sian arkon, li lokis sagon sur la ŝnuron kaj li eligis ĝin supren direkte al ĉielo, kaj kiam li pafis en la aeron li diris: "Zeŭso, permesu min preni venĝon sur la atenanoj! ". Ankaŭ li mendis unu el siaj servistoj, diri al li, ĉiun tagon antaŭ vespermanĝo, tri fojojn: "Majstro, memoru la atenanojn."[1]
Dum la batalo, Sparto kaj Ateno estis la du plej grandaj urboŝtatoj. Post kiam la ionia ribelo estis finfine disbatita per la persa venko ĉe la Batalo de Lade en 494 a.K., Dario komencis planojn subigi Grekion. En 490 a.K., li sendis maramean specialtrupon sub Datis kaj Artafernes trans la Egeon, por subigi la Cikladojn, kaj tiam por fari punajn atakojn sur Ateno kaj Eretrio. Atinginte Eŭbeon en somermezo post sukcesa kampanjo en la Egeo, la persoj daŭrigis sieĝi kaj kapti Eretrion. La persa trupo tiam velis al Atiko, alteriĝante en la golfo proksime de la urbo Maratono. La atenanoj, aligitaj de malgranda forto de Plateo, marŝis al Maratono, kaj sukcesis pri blokado de la du elirejoj de la ebenaĵo de Maratono.
La grekoj ne povis esperi alfronti la pli bonan persan kavalerion; tamen, sciinte ke la persa kavalerio provizore estis forestanta de la tendaro, Miltiades ordigis ĝeneralan atakon kontraŭ la persoj. Li plifortikigis siajn flankojn, logante la plej bonajn batalantojn de la persoj en sian centron. La rulaj flankoj envolvis la persojn, direktante al ili. La persa armeo falis en paniko direkte al siaj ŝipoj, kaj nombregoj estis buĉitaj. La malvenko ĉe Maratono markis la finon de la unua persa invado de Grekio, kaj la persa trupo retiriĝis al Azio. Dario tiam komencis kreskigi enorman novan armeon per kiu li intencis tute subigi Grekion; tamen, en 486 a.K., liaj egiptaj subuloj ribelis, senfine prokrastante ajnan grekan ekspedicion. Post kiam Dario mortis, lia filo Kserkso la 1-a rekomencis la preparojn por dua invado de Grekio, kiu finfine komencis en 480 a.K.
La Batalo de Maratono estis akvodislimo en la Grek-persaj militoj, montrante al la grekoj ke la persoj povus esti batitaj; la fina greka venko en tiuj militoj povas esti observita komenciĝanta ĉe Maratono. Ekde la sekvaj du cent jaroj oni vidis la ascendon de la klasika greka civilizo, kiu estis elteneme influa en okcidenta socio, kaj la Batalo de Maratono ofte estas vidita kiel pivota momento en eŭropa historio. La batalo eble estas nun pli fama kiel la inspiro por la maratono. Kvankam opiniite historie malpreciza, la legendo de la greka mesaĝisto Feidipido kuranta al Ateno kun novaĵo de la venko iĝis la inspiro por tiu sporta okazaĵo, lanĉita ĉe la Atenaj Olimpikoj de 1896, kaj origine kuro inter Maratono kaj Ateno.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
