Abenduaren 13 a gregoriotar egutegiaren urteko hirurehun eta berrogeita zazpigarren eguna da, 348.a bisurteetan . 18 egun falta dira urtea amaitzeko.
Jaiotzak
Artikulurik ez duten Abenduaren 13ko jaiotzak
George Pólya •
Valery Bryusov •
Konstantinos Carathéodory •
William Hamilton •
Heriotzak
Artikulurik ez duten Abenduaren 13ko heriotzak
Grandma Moses •
Benedict Anderson •
Charles-Joseph, 7th Prince of Ligne •
Willem van de Velde the Elder •
Charles de La Fosse •
Innokenty Annensky •
Gertaerak
Saddam Hussein, atxilotua izan eta gero
Egutegia
Aurreko eta hurrengo urteetan
Izendegia
Seaska egutegia:
Lutxi, Lutzi, Argi, Okariz eta Enaio.
Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.
Mundua
1972 – La cabina ("Kabina") telefilma estreinatu zen, Antonio Mercerok zuzendu eta José Luis López Vázquez , José Miguel Aguado , Mariano Banderas , Agustín González eta Blaki aktoreek antzeztu zutelarik.
1991 – Bugsy filma estreinatu zen, Barry Levinsonek zuzendu eta Warren Beatty , Annette Bening , Harvey Keitel , Ben Kingsley , Elliott Gould , Joe Mantegna , Bebe Neuwirth eta Bill Graham aktoreek antzeztu zutelarik.
1996 – Mars Attacks! ("Marteren Erasoa!") umorezko filma estreinatu zen, Tim Burton estatubatuar zinema zuzendariak zuzendu eta Jack Nicholson (bi pertsonaia ezberdin antzeztuz), Glenn Close , Annette Bening , Pierce Brosnan , Danny DeVito , Martin Short , Sarah Jessica Parker , Michael J. Fox , Rod Steiger , Tom Jones (bere burua antzeztuz), Lukas Haas , Natalie Portman , Jim Brown , Lisa Marie Smith eta Sylvia Sidney aktoreek antzeztu zutelarik.
1996 – Jerry Maguire filma estreinatu zen, Cameron Crowek zuzendu eta Tom Cruise , Cuba Gooding, Jr. , Renée Zellweger , Kelly Preston , Jerry O'Connell , Jay Mohr , Regina King eta Bonnie Hunt aktoreek antzeztu zutelarik.
2002 – About Schmidt ("Schmidti Buruz") filma estreinatu zen, Alexander Paynek zuzendu eta Jack Nicholson , Hope Davis , Dermot Mulroney eta Kathy Bates aktoreek antzeztu zuten.
Euskal Herria
1492 – Martin Azpilikueta , barasoaindar intelektuala (h. 1586 ).
1553 – Henrike III.a Nafarroakoa , Nafarroa eta Frantziako erregea (h. 1610 ).
1786 – Miguel de la Torre , euskal militar eta politikaria (h. 1843 ).
1842 – Jose Manuel Etxeita , euskal idazlea (h. 1915 ).
1899 – Luciano Juaristi Mendizabal , Atano II.a , euskal herritar pilotaria.
1904 – Cándido Saseta , Eusko Gudarosteko komandantea (h. 1937 ).
1906 – Ignacio María Alkorta , euskal herritar futbolari eta entrenatzailea (h. 1967 ).
1909 – Estanislao Urruzola, Uxola , euskal idazlea (h. 1986 ).
1922 – Javier Redin , nafar organista eta abesbatza-zuzendaria (h. 1980 ).
1927 – Juan Alonso , gipuzkoar futbolaria (h. 1994 ).
1928 – Luzia Goñi , nafar bertsolaria (h. 2020 ).
1930 – Pirkko Viljanen , finlandiar-gipuzkoar aktibita boluntarioa, Helsinkin .
1943 – Felipe Sistiaga , gipuzkoar futbolaria (h. 2023 ).
1950 – Roland Pétrissans , lapurtar errugbilari ohia.
1958 – Darío Urzay , bizkaitar margolari eta argazkilaria.
1959 – Amanda Acedo , PSNko nafar politikaria.
1965 – Xabier Bengoetxea , gipuzkoar futbolari ohia.
1966 – Juan Mari Etxabe , traineru estropadetako gipuzkoar arraunlaria eta entrenatzailea.
1981 –
1982 – Iosu Baleztena , nafar pilotari ohia.
1985 – Jone Martínez Palacios , EHUko bizkaitar irakaslea.
1989 –
1992 – Jon Ander Insausti , gipuzkoar txirrindularia.
1997 – Iñigo Sukia , gipuzkoar futbolaria.
2000 – Amaiur Sarriegi , gipuzkoar futbolaria.
Mundua
1296 – Frederiko II.a Siziliakoa , Siziliako erregea (h. 1337 ).
1521 – Sixto V.a , Aita santua (h. 1590 ).
1533 – Erik XIV.a Suediakoa , Suediako erregea (h. 1577 ).
1559 – Maximilien de Béthune , Frantziako mariskala eta Henrichemont eta Boisbelleko printze soberanoa (h. 1641 ).
1613 – Carl Gustaf Wrangel , suediar jenerala (h. 1676 ).
1678 – Yongzheng , Txinako enperadorea (h. 1735 ).
1720 – Carlo Gozzi , italiar idazlea (h. 1806 ).
1749 – Jean-Marie-Jérôme Fleuriot de Langle , frantziar militar eta idazlea (h. 1807 ).
1753 – William Nicholson , ingeles kimikaria (h. 1815 ).
1790 – Giuseppe Fieschi , korsikar konspiratzailea, Luis Filipe erregearen eta bere familiaren aurkako atentatu masiboa egitearengatik ezaguna (h. 1836 ).
1797 – Heinrich Heine , alemaniar poeta, kazetari eta saiakeragilea (h. 1856 ).
1815 – Pálné Veres , hungariar irakasle eta feminista (h. 1895 ).
1816 – Ernst Werner von Siemens , alemaniar asmaitzale eta enpresaburua (h. 1892 ).
1818 – Mary Todd Lincoln , Ameriketako Estatu Batuetako lehen dama (h. 1882 ).
1836 – Franz von Lenbach , alemaniar margolaria (h. 1904 ).
1846 – Nikolai Jaroxenko , errusiar margolaria (h. 1898 ).
1865 – Ángel Ganivet , espainiar idazlea (h. 1898 ).
1870 – Virginia Ragsdale , estatubatuar irakasle eta matematikaria, kurba aljebraikoetan aditua (h. 1945 ).
1871 – Emily Carr , kanadar artista eta idazlea (h. 1945 ).
1894 – René Fontenelle , frantziar apezpikua (h. 1957 ).
1895 – Lucía Sánchez Saornil , espainiar olerkari ultraista, militante anarkista eta humanista integrala (h. 1970 ).
1902 –
1903 – Ella Baker , Ameriketako Estatu Batuetako Eskubide Zibilen aldeko Mugimenduko ekintzaile afroamerikarra (h. 1986 ).
1906 – Laurens Van der Post , hegoafrikar idazlea (h. 1996 ).
1908 –
1911 – Trygve Haavelmo , norvegiar idazlea, 1989ko Ekonomiako Nobel Saria (h. 1999 ).
1915 –
1916 –
1917 – Jan Baalsrud , Norvegiako erresistentziaren komandoa, Bigarren Mundu Gerran alemanen okupazioaren aurka aritutakoa (h. 1988 ).
1918 – Teresa Rovira i Comas , kataluniar liburuzaina (h. 2014 ).
1920 – George Shultz , estatubatuar politikari, diplomazialari, ekonomista eta negozio-gizona (h. 2021 ).
1923 –
1924 –
1925 – Dick Van Dyke , estatubatuar aktore, umorista, idazle, abeslari eta dantzaria.
1926 – George Rhoden , jamaikar atleta (h. 2024 ).
1927 – Genevieve Page , frantziar aktorea.
1928 – Nati Mistral , espainiar aktorea eta abeslaria (h. 2017 ).
1929 – Christopher Plummer , kanadar antzerki, telebista eta zinemako aktorea (h. 2021 ).
1930 – Vytautė Žilinskaitė , lituaniar idazlea (h. 2024 ).
1934 – Francesc Cabana , kataluniar bankari eta historialari ekonomikoa.
1935 –
1936 – Aga Khan IV.a , nizarien imama .
1939 – Michelle Duff , kanadar motoziklismoko pilotu ohia.
1943 – Arturo Ripstein , mexikar zinemagilea.
1946 – Pierino Prati , italiar futbolaria (h. 2020 ).
1949 – Tom Verlaine , estatubatuar musikaria, Television taldeko kidea (h. 2023 ).
1950 –
1952 – Jean Rouaud , frantziar idazlea.
1953 – Ben Bernanke , estatubatuar ekonomialaria, 2022ko Ekonomiako Nobel Saria .
1957 – Steve Buscemi , estatubatuar aktore eta zuzendaria.
1961 –
Sergio Elguezábal , irrati eta telebistako kazetari eta argitaratzaile argentinarra.
Irene Sáez , venezuelar politologoa, politikaria, alkatea, diputatua, aktorea eta modelo ohia.
1964 –
1965 – María Dolores de Cospedal , espainiar jurista eta politikaria, Alderdi Popularreko Idazkari Orokorra.
1967 – Jamie Foxx , estatubatuar aktore eta abeslaria.
1970 – Gerlinde Kaltenbrunner , austriar alpinista, hamalau zortzimilakoetatik hamar igo dituen munduko lehen emakumea.
1971 – Leanne Wood , galestar politikaria, Plaid Cymru alderdiko burua.
1972 – Tamaki Uchiyama , japoniar futbolari ohia.
1975 – Igor Paskual , gipuzkoar jatorriko asturiar gitarra-jotzailea, Donostian .
1978 – Okan Yalabık , turkiar aktorea.
1980 – Swastika Mukherjee , indiar aktorea.
1981 – Amy Lee , estatubatuar abeslari eta musikaria, Evanescence taldearen sortzailetako bat.
1983 - Janeth Jepkosgei , kenyar atleta, 800 m lauetan aditua.
1989 –
1990 – Jessica Benham , estatubatuar politikaria eta pertsona autisten eskubideen aldeko ekintzailea.
1994 – Camila Naviliat , uruguaiar palaria.
1995 – Emma Corrin , britainiar aktorea.
Euskal Herria
1315 – Gaston I.a Foix-Biarnokoa , Foixko konde eta Bearnoko bizkondea (j. 1287 ).
1535 – Antonio Manrique de Lara , Naiarako II. dukea eta Trebiñoko III. kondea (j. c. 1466 ).
1604 – Martín de Salvatierra , arabar apezpikua, Ciudad Rodrigon (j. 1525 ).
1623 – Lope Larreakoa , euskal eskultore manierista (j. c. 1540 ).
1870 – Pascual Madoz , nafar politikaria eta idazlea, Genovan (j. 1806 ).
1897 – Joanes Otsalde , bidarraitar bertsolaria (j. 1814 ).
1926 – Laureano Jado , bizkaia meategi ingeniaria eta filantropoa (j. 1843 ).
1937an , Derion fusilatuak;
1949 – Emiliano Mujika , euskal idazlea (j. 1882 ).
1967 – Julian Barandiaran Kortazar , gipuzkoar apaiza, idazlea, musikaria, organista eta idazlea (j. 1904 ).
1969 – Arturo Peña , euskal atleta (j. 1903 ).
1973 – Juan Pablo Lojendio , gipuzkoar noble eta diplomazialaria, Erroman (j. 1906 ).
1977 – Francisco López Sanz , nafar kazetari eta politikari karlista (j. 1896 ).
2001 – Antonio Aranaga , Auntxa , euskal trikilaria (j. 1910 ).
2011 – Castor Narvarte , gipuzkoar filosofo, unibertsitate-irakasle, idazle eta ideia demokratikoen defendatzailea, Txileko Santiagon (j. 1919 ).
2020 – Maleni San Vicente , bizkaitar politikaria, Castro Urdialesen (j. 1969 ).
2022 – José Morales Marín , espainiar apaiz katolikoa, unibertsitate-irakasle, teologia doktore eta Opus Deiko partaidea, Iruñean (j. 1934 ).
Mundua
558 – Txildeberto I.a , Merovingiar leinuko frankoen erregea.
838 – Pepin I.a Akitaniakoa , Akitaniako erregea (j. 797 ).
1124 – Kalisto II.a , Aita santua (j. c. 1065 ).
1250 – Frederiko II.a , Germaniako Erromatar Inperio Santuko enperadorea (j. 1194 ).
1466 – Donatello , italiar eskulturgilea (j. 1386 ).
1516 – Johannes Trithemius , alemaniar abadea, kriptografian lehen urratsak eman zituen (j. 1462 ).
1521 – Manuel I.a Portugalgoa , Portugalgo erregea (j. 1469 ).
1557 – Niccolò Fontana Tartaglia , italiar matematikaria.
1565 – Conrad Gessner , suitzar sendagile, naturalista, bibliografo eta filologoa (j. 1516 ).
1603 – François Viète , frantziar matematikaria (j. 1540 ).
1721 – Alexander Selkirk , eskoziar itsasgizona (j. 1676 ).
1754 – Mahmud I.a , Otomandar Inperioko sultana (j. 1696 ).
1769 – Christian Fürchtegott Gellert , alemaniar idazlea (j. 1715 ).
1784 – Samuel Johnson , ingeles idazle eta lexikografoa (j. 1709 ).
1823 – Antonio Nariño , Granada Berriko militarra eta politikaria (j. 1765 ).
1840 – Louis-Charles Mahé de La Bourdonnais , frantziar xakelaria, XIX. mendeko xakelari onenetakoa (j. c. 1796 )
1856 – Robert Ronald McIan , eskoziar margolari eta aktorea (j. 1803 ).
1863 – Friedrich Hebbel , alemaniar antzerkigilea (j. 1813 ).
1868 – Carl Friedrich Philipp von Martius , alemaniar botanikari eta esploratzailea (j. 1794 ).
1881 – August Šenoa , kroaziar idazlea (j. 1838 ).
1919 – Woldemar Voigt , alemaniar fisikaria (j. 1850 ).
1923 – Théophile Steinlen , suitzar-frantziar Art Nouveau margolari eta irarlea (h. 1859 ).
1925 – Antonio Maura , Espainiako gobernuburua (j. 1853 ).
1926 – Théo van Rysselberghe , belgikar margolaria (j. 1862 ).
1930 – Fritz Pregl , esloveniar-austriar kimikaria, 1923ko Kimikako Nobel Saria (j. 1869 ).
1931 – Gustave Le Bon , frantziar medikua, antropologoa, psikologo soziala eta soziologoa (j. 1841 ).
1935 – Victor Grignard , frantziar kimikaria, 1912ko Kimikako Nobel Saria (j. 1871 ).
1937 – Teresa Chiches Ledesma , leondarra, Espaniako Gerra Zibilean fusilatua (j. 1911 )
1944 – Wassily Kandinsky , errusiar-frantziar margolaria (j. 1866 ).
1946 – María Espinosa de los Monteros , eskubide zibil eta politikoen aldeko aktibista, Espainiako Emakumeen Elkartearen bazkide sortzailea (j. 1875 ).
1950 – Abraham Wald , errumaniar estatistikari nabarmena (j. 1902 ).
1955 – António Egas Moniz , portugaldar neurologo, politikari eta diplomazialaria, 1949ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1874 ).
1959 – Jiří Weil , Holokaustotik bizirik atera zen judu jatorriko txekiar idazlea (j. 1900 ).
1963 – Hubert Pierlot , Belgikako lehen ministroa (j. 1883 ).
1971 – François Augiéras , frantziar idazle eta margolaria (j. 1925 ).
1972 – René Mayer , Frantziako lehen ministroa (j. 1895 ).
1983 – Mary Renault , ingeles eleberrigilea (j. 1905 ).
1984 – Vicente Aleixandre , espainiar olerkaria, 1977ko Literaturako Nobel Saria (j. 1898 ).
1985 – Antonio Tovar , espainiar filologo, hizkuntzalari eta historialaria (j. 1911 ).
1986 – Ella Baker , Ameriketako Estatu Batuetako Eskubide Zibilen aldeko Mugimenduko ekintzaile afroamerikarra (j. 1903 ).
1988 – María Teresa León , 27ko belaunaldiko espainiar idazlea (j. 1903 ).
1991 – André Pieyre de Mandiargues , frantziar idazlea (j. 1909 ).
1994 –
1997 –
2001 – Chuck Schuldiner , estatubatuar musikaria, Death bandako abeslari, gitarra eta konpositorea (j. 1967 ).
2002 – Zal Yanovsky , kanadar folk-rock musikaria, The Lovin' Spoonful taldeko kidea (j. 1944 ).
2005 – Stanley Williams , 1969an Los Angelesen sustraitutako Crips kale bandaren liderra, injekzio hilgarriarekin exekutatua (j. 1953 ).
2006 – Loyola de Palacio , Europako Batzordeko lehendakariorde eta jatorri euskalduneko espainiar politikaria (j. 1950 ).
2009 – Paul Samuelson , estatubatuar ekonomialaria, 1970eko Ekonomiako Nobel Saria (j. 1915 ).
2010 –
2012 – Maurice Herzog , frantziar alpinista eta politikaria, Louis Lachenalekin batera zortzimilako bat (Annapurna ) igo zuen aurreneko gizakia (j. 1919 ).
2016 –
2017 – Yurizan Beltran , estatubatuar aktore pornografikoa (j. 1986 ).
2018 – Nancy Wilson , estatubatuar abeslari melodikoa, garaiko bokalistarik dotore eta beroenetakoa (j. 1937 ).
2019 – Gudrun Zapf von Hesse , alemaniar tipografiagile, kaligrafiagile eta liburugilea (j. 1918 ).
2020 –
2021 – Verónica Forqué , espainiar aktorea (j. 1955 ).
2022 – Lalo Rodríguez , puertorricar kantaria (j. 1958 ).
2023 –
Sehaska egutegiko izendegia : Lutxi, Lutzi, Argi, Okariz eta Enaio.
Urretxu eta Zumarragan urtero Santa Lutzi feria ospatzen da, urteko feriarik garrantzitsuena. Hainbat lehiaketa eta erakusketa antolatzen da, besteak beste, ganadua, errezil sagarrak, ardoa eta kapoiak.