Ilándia (Ilandiañe'ẽme: Ísland) ha'e niko peteĩ tetã hekosãsóva ojejuhúva Európa pehẽngue yvate kuarahyreikeguápe, ijyvy apekue niko peteĩ ypa'ũ ojehero avei Ilándia ha heta ypa'ũmi ambuéva ijerére paraguasu Atlántiko-pe, Európa ha Gyroẽlándia mbytépe. Ko tetã itavusu niko Reikiavik. Umíva oiko ko tetãme hína amo 350 000 tapicha ha ijyvy apekue 103 000 km².[1][5] Ko tetã ojejuhu Mbyte Atlántiko rysýi ári (peteĩ yvytyrysýi yguasu guýpe omboja'óva yvyrusu rupa), ha upéicha ojehecha ijyvy apekue yvyrata opaichagua. Ilándia pehẽngue mbyteguápe oĩ peteĩ ñu yvate ojehechahápe tave'ỹ, yvytykuéra, ro'yrupakuéra ha ysyrykuéra oisyrýva umi tetã pehẽngue yvýiva rupi yguasu peve.
| Ilándia Ísland | ||||
|---|---|---|---|---|
| {{{nombre_común}}} | ||||
| ||||
|
Tetã Momorãhéi: Lofsöngur (Ilandiañe'ẽme: «Momorãhéi») | ||||
.svg) | ||||
| Tavusu (ha táva tuichavéva) | Reikiavik | |||
| Ñe'ẽnguéra | Ilandiañe'ẽ | |||
| Tetãygua réra | Islandés, sa | |||
| Tekuái reko | Amandajerape | |||
| • Tendota | Guðni Thorlacius Jóhannesson | |||
| • Sãmbyhyhára peteĩha | Katrín Jakobsdóttir | |||
| Tetã Amandaje | Alþingi | |||
| Fundación • Colonización • Estado libre • Noruéga poguýpe • Unión de Kalmar • Dano-noruega • Ndinamáka poguýpe • Sãso • Tavetã • Tavakuairetã |
874-930 930-1262 1262-1397 1397-1523 1536-1814 1814-1918 Ndinamáka pegua 11 de diciembre de 1918 17 jasypoteĩ ary 1944 | |||
| Yvy apekue | Ñemoĩha 108.º | |||
| • Opaite | 103000 km²[1] | |||
| • Y (%) | 2,75 | |||
| Tembe'y | 0 km[1] | |||
| Y rembe'y | 4970 km[1] | |||
| Yvyty yvatevéva | Hvannadalshnjúkur | |||
| Ava hetakue | Ñemoĩha 182.º | |||
| • Hetakue | 357.050 hab. (2018)[2] | |||
| • Typy'ũ | 3.4 hab./km² | |||
| PIB (PPA) | Ñemoĩha 142.º | |||
| • Opaite (2018) | US$ 17.728 millones | |||
| • Per cápita | US$ 54.288[3] | |||
| PIB (nominal) | Ñemoĩha 108.º | |||
| • Opaite (2017) | US$ 24.848 millones | |||
| • Per cápita | US$ 70.332 | |||
| IDH (2018) |
 0,938[4] (5.º) – Iporãite | |||
| Viru | Corona islandesa (kr, ISK) | |||
| Ára | GMT (UTC+0) | |||
| ISO Jehero | 352 / ISL / IS | |||
| Tetã renda tee Ñandutíme |
.is | |||
| Tetã pumbyry papapy |
+354 | |||
| Tetã puhoe papapy |
TFA-TFZ | |||
| Mba'yrumýi papapy tee | IS | |||
| COI Jehero | ISL | |||
|
Atyvete
| ||||
| Opaite Tetã Yvýgui | ||||
| [editar datos en Wikidata] | ||||
Ilándia retãyguakuéra ypykue peteĩha niko avano'õ rekoha ojejapo kuri ary 874-pe, omombe'uháicha ku aranduka ymaguare héra Landnámabók «Tekoha kuatiañe'ẽ», omombe'u peteĩ Noruéga retãygua, karai guasu Ingólfur Arnarson oho oikove ko ypa'ũme ha ojapo peteĩ tekoha.[6][7] Oĩ akue karai ymaguare tetã ambuévagui oho yga guasúre ha opytami Ilándiape, hákatu umíva ndopytái oikove hag̃ua upépe, techapyrã oĩ karai vikíngo héra Naddoddr ha oúva ypa'ũnguéra Feroe pegua, ha'e ikatu niko upe peteĩha oguahẽ kuri ko ypa'ũme.[8] Ohasa jave heta ary, oguahẽ tetãnguéra yvateguigua retãygua aty ha Ekósia ypykuekuéra. Saro'y XX peve, Ilandaguakuéra oñemitỹ ha opirakutu omomba'apo hag̃ua hekoha, ha ary 1262 guive 1944 peve oĩ Noruéga mburuvi poguýpe ha upéi Ndinamáka poguýpe. Saro'y XX-pe oñemosãso ha pya'eite okakuaa ha opu'ã.
Ko'ãga ha'e niko tetã ikakuaaitéva, ndojeruréi umi omoñemusévape heta pirapire hetã mba'éicha ha upéicha oiko chugui tetã iñemu rembiapo sãso'ỹ,[9] atyvete heta tetãguágui oñe'ẽ iporãiteha mba'éichapa Ilándia oñangareko hetãygua tekoiterapére, ome'ẽkuaágui tesãi ñeñangareko ha tekombo'e hepyme'ẽ'ỹva.[10] Oiko kuri chugui peteĩ umi tetã mba'ehetaitévagui, ary 2009 fue clasificado por la ONU ohechakuaa ko tetã ha'eha niko upe 9ha iporãve ojeikove hag̃ua, yvypóra ñakãrapu'ã rechaukaha rupive, ha tetã peteĩha ipy'aguapýva ojeikove hag̃ua.[11]
Mandu'apy
Joajuha
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
