Дутлија

Дутлија или Горен (грчки: Ελαιώνας, Елеонас; до 1922 г. Ντουτλή, Дутли^[2]) — село во Серско, Егејска Македонија, денес во општината Сер на Серскиот округ, Грција. Сè до 1920-тите било населено исклучиво со Македонци,^[3] кои денес се половина од населението.

Дутлија Ελαιώνας
Црквата „Св. Никола“
Дутлија
Местоположба во областа Дутлија Местоположба на Дутлија во Серскиот округ и областа Централна Македонија
Координати: 41°8.31′N 23°34.51′E
Земја	Грција
Област	Централна Македонија
Округ	Серски
Општина	Сер
Општ. единица	Сер
Надм. вис.	&10000000000000400000000400 м
Население (2011)[1]
• Вкупно	338
Час. појас	EET (UTC+2)
• Лето (ЛСВ)	EEST (UTC+3)

Географија

Селото се наоѓа на јужните падини на планината Шарлија, на 9 км североисточно од Сер. Лежи во долината на реката Серовица, овде оградена со височини и маслинарници.^[4]

Историја

Во Отоманското Царство

Црквата „Св. Никола“ е од XII век.^[4]

Според месни преданија старото село Горен се наоѓало во тесната клисура во месноста Стронген, каде бил и манастирот „Св. Богородица“. Во Средновековието селото било чифлик на манастирот „Св. Јован Претеча“.^[5] Во 1319 г. се спомнува Горјанци (Γκορεαντζη), имот крај Долна Струма; според Јордан Иванов се работи за ова село, а не за Горенци.^[6]

Во XIX век Дутлија било чисто македонско село во Серската каза. Според „Етнографија на вилаетите Адријанопол, Монастир и Салоника“ во 1873 г. во Дутли (Doutli) имало 49 домаќинства на 185 жители Македонци.^[7][8]

Во 1889 г. Стефан Верковиќ („Топографическо-этнографическій очеркъ Македоніи“) напишал за Дутлија:

„

Дутли (Горенци): христијанско село; 1 црква, камена, изградена уште од времето на српскиот крал Стефан Душан. Жителите се Македонци.[7] Во таа епоха било чифлик на манастирот „Свети Претеча“. В селото има многу воденици. Климата е здрава и поради тоа многу серски жители тука го поминуваат летото. Жителите се занимаваат со земјоделство и сточарство; се извезуваат многу маслинки. Селото Дутли е на час и половина од градот.[9]

“

Во неговите таблици Верковиќ го бележи Дутли (Горенци) како село со 69 македонски куќи.^[7][10]

Во 1891 г. Георги Стрезов напишал за селото:

„

Дутли, мало селце на ЈЗ од Раховица. Во ова село има камена црква, најверојатно изградена истовремено со „Св. Јован“ и со митрополијата во Сер. Патот е мошне мачен. Куќи 60, жители 300, само Македонци.[11] Во црквата се служи на грчки.[12]

“

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) во 1900 во Дутлија (Горен) имало 430 жители Македонци христијани.^[7][13] Дутличани одгледувале многу маслинки — името на селото на турски значи црничево, кои ги продавале необработени во Сер. Дутлиските маслинки биле крупни и со мали семки. Дутличани имале многу воденици покрај реката Серовица.^[5]

По Илинденското востание во 1904 г. целото село прешло под врховенството на Бугарската егзархија.^[14] и во него работела бугарската пропаганда. По податоци на егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 г. во Дутлија (Doutlia) имало 400 Македонци егзархисти,^[7] и во него работело бугарско училиште со 1 учител и 40 ученици.^[15] Во 1910 г. инспекторот Константин Георгиев забележал дека во Дутлија имало 52 македонски куќи, учител во него бил С. Апостолов, а самото училиште било старо и брз дисциплина; тука учеле 27 машки и 2 женски ученици.^[7][16]

Во Грција

За време на Првата балканска војна селото е окупирано од бугарска војска, а во Втората балканска војна во 1913 г. Дутлија е разорена и опожарена од грчката војска.^[17] Дел од населението се иселило во Пиринска Македонија, населувајќи се претежно во Неврокоп, каде создале Дутлиско Маало.^[18] Поради ова, на пописот од истата година населението спаднало на 110 жители, но во 1920 г. се накачило на 282 лица.^[3]

Во 1922 г. името на селото е преведено на грчки во Елеон (маслинка). Под притисок на власта во 1924 г. се иселиле уште 59 лица^[3] Власти тука довеле неколку грчки колонисти. Во 1928 г. Дутлија е претставена како село со 317 жители, меѓу кои, според Тодор Симовски, само 5 лица (1 семејство) биле грчки дојденци.^[3] Други извори велат дека до 1928 г. сите Македонци ја имале напуштено Дутлија, и дека таа година селото било чисто дојденско со 117 жители (28 семејства).^[19]

Пред Втората светска војна во Дутлија се доселиле жителите на Раховица.^[20]

Месности во Дутлија преименувани со службен указ на 6 јули 1968 г.

Име	Грчки	Ново име	Грчки	Опис
Али Баба[21]	Άλή Μπαμπά	Патереја Рема	Πατέρα Ρέμα[22]	река, десна притока на Серовица[21]
Долно Ољче[23] или Долно Олче[21]	Κάτω Όλτσα	Като Мосхари	Κάτω Μοσχάρι[22]	дол[23] на З од Дутлија;[21]
Велишка Скала[21][24]	Βελίσκα Σκάλα	Скала	Σκάλα[22]	самотна карпа на ЈЈЗ од Дутлија (546 м),[21] на чие подножје било селото Велиште[24]
Малево[21]	Μάλεβο	Корфула	Κορφούλα[22]	возвишение на Ј од Дутлија[21]
Могила[21]	Μουγκίλας	Трапезоидес	Τραπεζοειδές[22]	возвишение на ЈИ од Дутлија (604,3 м)[21]
Горно Ољче[23] или Горно Олче[21]	Άνω Όλτσα	Ано Мосхари	Άνω Μοσχάρι[22]	дол[23] на З од Дутлија;[21]
Градишта[21]	Γραντίτσα	Фрурио	Φρούριο[22]	врв на СИ од Дутлија (817 м)[21][21]
Лајца[21]	Λιάϊτσα	Кутали	Κουτάλι[22]	возвишение на С од Дутлија[21]
Бојмичото[25]	Μρεμίσοτο	Фортома	Φόρτωμα[22]	врв на СИ од Горно Метох (601 м)[25]
Буси Греки	Μπούσι Γραίκι	Стани	Στάνη[22]
Рамница[21]	Ράμνιτσα	Дихало	Δίχαλο[22]	месност на ССИ од Раховица[21]
Караули	Καραούλι	Филагма	Φύλαγμα[22]
Липово	Λίποβα	Мити	Μύτη[22]
Капакли	Καπακλή	Скепасма	Σκέπασμα[22]	врв на СИ од Раховица (1032 м)[21]
Каришка Скала	Καρίσκο Σκάλα	Скала	Σκάλα[22]
Насузик[21]	Νασουζίκ	Петромата	Πετρώματα[22]	месност на СИ од Раховица[21]
Углеш[21][26]	Ούγγλις	Продрому Рема	Προδρόμου Ρέμα[22]	река на СИ од Дутлија, ляв приток на Дурвица,[21] извира од висорамнината Углеш меѓу Долно и Горно Броди; по личното име Углеш; според едно предание на него била лятната резиденциха на Јован Углеша[26]
Гарнова Скала[21]	Γκάρνοβα Σκάλα	Питари	Πιθάρι[22]	возвишение на СИ од Фраштани на десниот брег на Дурвица[21]
Шумеко[21]	Σούμεκο	Филострома	Φυλλόστρωμα[22]	месност на СИ од Фраштани[21]
Циклата[21]	Τσικλούτα	Римно Рема	Γυμνό Ρέμα[22]	името на Серовица во нејзиното горно течение[21]
Олак[21]	Όλακας	Кацикаки	Κατσικάκι[22]	возвишение на СИ од Баница[21]
Дурвица[21]	Ντούρβιτσα	Дјаволу Рема	Διαβόλου Ρέμα[22]	река на СИ од Дутлија (Бродска Река)[21]
Кутел Бар[21]	Κούτελι Μπάρ	Епимикес	Έπίμηκες[22]	врв на СИ од Фраштани (1275 м)[21]
Картал[21]	Καρτά Λόφος	Гераки	Γεράκι[22]	врв на СИ отД Фраштани[21]
Саријар[21]	Σεριγιάρι	Китринотопос	Κιτρινότοπος[22]	месност на ССИ од Фраштани, по горното течение на Циклата[21]
Кутел[21]	Κούτελι	Куцуремени	Κουτσουρεμένη[22]	врв на СИ од Фраштани (1413,6 м)[21]

Население

Преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:

Година	1940	1951	1961	1971	1981	1991	2001	2011	2021
Население	479	297	365	275	257	310	300	338

Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија

Личности

• Димитар Сотиров — доброволец во четата на Иван Атанасов – Инџето за време на Српско-бугарската војна во 1885 г.^[27]
• Илија Георгиев (1893 – ?) — македоно-одрински опълченец, четата на Георги Занков, Първа рота на Единадесета сярска дружина^[28]
• Стефан Урдев (1883 – 1923) — деец на ВМОРО и БЗНС
• Стојо Љондев (1910 – 1936) — деец на ВМОРО (обединена)
• Стојан Пандуров (? – 1925) — деец на БЗНС, убиен од ВМРО^[29]
• Христо Разбојников (1881 – 1925) — револуционер, деец на ВМОРО, борец во МОО, деец на БЗНС

Културни и природни знаменитости

• Црква „Св. Никола“ од XII век, прогласена за споменик на културата