Македонски парламентарни избори (2024)

Македонски парламентарни избори (2024) — единаесетти по ред парламентарни избори во Македонија. Парламентарните избори се одржале на 8 мај 2024 година заедно со вториот круг на Претседателските избори.^[1]

Македонски парламентарни избори (2024)

2020 ← 8 мај 2024 → 2028

120 места во Собранието 61 места за мнозинство   Прва партија Втора партија Трета партија   Водач Христијан Мицкоски Димитар Ковачевски Али Ахмети Партија ВМРО-ДПМНЕ СДСМ ДУИ Припадност Твоја Македонија За европска иднина Европски Фронт Водач од 2017 2021 2002 Последни избори 44 места 46 места 15 места Освоени места 58 18 18 Промена во местата ▲ 14 ▼ 28 ▲ 3   Четврта партија Петта партија Шеста партија   Водач Биљал Касами Димитар Апасиев Максим Димитриевски Партија Беса/АА/А/ДД Левица ЗНАМ Припадност Вреди Водач од 2023 2020 2023 Последни избори 7 места 2 места нова Освоени места 14 6 6 Промена во местата ▲ 7 ▲ 4 ▲ 6

премиер пред изборите Талат Џафери ДУИ Избран за премиер Христијан Мицкоски ВМРО-ДПМНЕ

Заднина

На Македонските парламентарни избори во 2020 година победила коалицијата „Можеме“, формирана околу Социјалдемократскиот сојуз на Македонија и Движењето Беса. Ова било првпат од 2002 година социјалдемократите да излезат на врвот на ваков тип на избори. Овој настап сепак бил оквалификуван како тесна победа поради малата разлика во гласовите и местата што ја делеле коалицијата од онаа на „Обнова на Македонија“ предводена од ВМРО-ДПМНЕ. Поразот на вторите, сепак, на меѓународно ниво бил дочекан со олеснување, при што економските и дипломатските кругови стравувале дека нивното доаѓање на власт би предизвикало нова тензија во регионот и би го довело во прашање почетокот на пристапните преговори со Европската унија, поради противењето на ВМРО-ДПМНЕ кон Преспанскиот договор и договорот за добрососедство со Бугарија.^[2][3]

Бидејќи ниту една партија немала апсолутно мнозинство, требало да се преговара за формирање на коалициска влада. Демократската унија за интеграција, која се наоѓала на третото место, се нашла на позицијата на креатор на владата, а со тоа туркала да го потврди своето барање во кампањата за добивање на функцијата претседател на владата или „Албанец премиер“, нешто што и Зоран Заев и Христијан Мицкоски го оцениле како неприфатливо.^[2]

Првата седница на новиот законодавен дом заседавала на 4 август, со примена на бројни конкретни здравствени мерки поради пандемијата на Ковид-19. Оваа прва собраниска седница отворила дваесетдневен период на кој лидерот на победничката партија на изборите, Зоран Заев, преговарал за добивање на апсолутното мнозинство пратеници. По овој рок задачата да ги води овие преговори би паднала на Христијан Мицкоски.

СДСМ и ДУИ биле блиску до договор за коалиција, претседателот Стево Пендаровски го задолжил Зоран Заев да формира влада.^[4][5] Конечно на 18 август бил постигнат договор меѓу двете партии за повторно именување на Зоран Заев за шеф на владата. На тој начин, ДУИ се откажувал од своето изборно ветување дека ќе назначи претседател на владата од албанското малцинство, но за возврат добила гаранција дека следниот претседател на преодната влада задолжен за тековните работи во текот на 100-те дена пред следните избори би дошол од оваа етничка група.^[6] Коалициската влада ја добила поддршката и од Демократската партија на Албанците и изгласала доверба во парламентот на 30 август 2020 година.

По тешкиот пораз на Социјалдемократскиот сојуз на локалните избори, на 31 октомври 2021 година, Зоран Заев најавил намера да поднесе оставка од раководството на партијата и владата. Една недела подоцна, лидерот на најголемата опозициска партија Христијан Мицкоски најавил дека ќе поднесе предлог за гласање на недоверба со поддршка на Движењето Беса, досега член на парламентарното мнозинство, но не успеал со еден глас на гласањето во 11-ти ноември.^[7]

На 6 декември, Зоран Заев склучил договор со албанската Алтернатива за замена на Беса во парламентарното мнозинство, со што обезбедил стабилност на владината коалиција. Димитар Ковачевски бил избран во декември за претседател на СДСМ со комфорно мнозинство, а на 29 декември му бил доверен мандатот за состав на нова влада откако Заев и формално поднел оставка.^[8]

Тој ја презентирал својата програма и неговиот тим пред пратениците на 16 јануари 2022 година, кои му ја дале довербата со 62 гласа „за“.

На 28 јануари 2024 година, Талат Џафери станува претседател на владата на Македонија, првиот албанец во земјата што стигнал до оваа функција. Тој бил избран од Собранието со 65 гласа за, 3 против и ниту еден воздржан. Џафери бил на чело на техничка влада која ќе ја води сто дена, до парламентарните избори на 8 мај.^[9]

Изборен систем

Шесте изборни единици во Македонија

Од 123 пратенички места во Собранието на Републиката, 120 се избираат од шест изборни единици со 20 пратенички места во Македонија со пропорционална застапеност од затворена листа, при што местата се доделуваат по Донтовиот метод. Преостанатите три места ги избираат Македонците кои живеат во странство,^[10] но на овие избори нема да има тројца пратеници избрани од дијаспората, бидејќи за гласање во дипломатско конзуларните претсавништва на Македонија во странство не се пријавиле доволно гласачи, државјани на Македонија.

Политички партии

Табелата подолу ги наведува партиските групи претставени во Собранието на Републиката како резултат на изборите од 2020 година.

Име			Идеологија	Политичка ориентација	Лидер	2020	Сега	Статус
	СДСМ	Социјалдемократски сојуз на Македонија	Социјалдемократија, Социјален либерализам, Проевропеизам, Прогресивизам	Центар-лево	Димитар Ковачевски	46 / 120	39 / 120	Опозиција
	ВМРО-ДПМНЕ	Внатрешна македонска револуционерна организација - Демократска партија за македонско национално единство	Македонски национализам, Конзервативизам, Демохристијанство, Економски либерализам, Антикомунизам, Десен популизам	Центар-десно накај десно крило	Христијан Мицкоски	44 / 120	44 / 120	Власт
	ДУИ	Демократска унија за интеграција	Проевропеизам, Албански малцински интереси	Центар-лево	Али Ахмети	15 / 120	13 / 120	Власт
	AA	Алијанса за Албанците	Конзервативизам, Проевропеизам, Албански малцински интереси	Центар-десно	Зијадин Села	8 / 120	8 / 120	Власт
	ААА	Алтернатива	Албански малцински интереси	Центар-десно	Африм Гаши	4 / 120	2 / 120	Опозиција
	Левица	Левица	Демократски социјализам, Левичарски Национализам, Анти-НАТО	Лево крило	Димитар Апасиев	2 / 120	2 / 120	Опозиција
	ДПА	Демократска партија на Албанците	Албански малцински интереси	Центар-десно	Мендух Тачи	1 / 120	1 / 120	Поддршка
	ДД	Демократско движење	Албански малцински интереси	Центар-десно	Изет Меџити	одвоени од ДУИ	3 / 120	Опозиција
	Беса	Движење Беса	Социјален конзервативизам, Албански малцински интереси	Центар-десно	Биљал Касами	одвоени од СДСМ	1 / 120	Опозиција
	ЛДП	Либерално-демократска партија	Либерализам	Центар	Моника Зајкова	одвоени од СДСМ	2 / 120	Власт
	ДОМ	Демократска обнова на Македонија	Зелена идеологија	Центар-лево	Маја Морачанин	одвоени од СДСМ	1 / 120	Поддршка
	ДС	Демократски сојуз	Проевропеизам	Центар-лево	Павле Трајанов	одвоени од СДСМ	1 / 120	Опозиција
	НД	Народно движење	Проевропеизам, Албански малцински интереси	Центар	Скендер Реџепи	одвоени од Алтернатива	1 / 120	Поддршка
	ЕДП	Европска демократска партија	Проевропеизам, Албански малцински интереси	Центар	Бастри Бајрами	одвоени од Беса	1 / 120	Поддршка
	Независен пратеник				Хусни Исмаили	одвоени од Алтернатива	1 / 120	Поддршка

Изборни листи

Поднесени биле 17 кандидатски листи, од кои 16 на политички партии и коалиции и една од група избирачи. Севкупно, на изборите учествувала 61 партија. Од нив, 11 настапиле самостојно, а 50 во пет коалиции.^[11]

1. Коалиција „За европска иднина“ (СДСМ, ЛДП, НСДП, ВМРО-НП, ПДТ, ДСВМ, СРМ, Странка на демократска акција на Македонија, ДОМ, Десница, ПОПГМ, ПДПР, ПОЕН и ССМ)
2. Коалиција „Твоја Македонија“ (ВМРО-ДПМНЕ, СПМ, ДПСМ, ДС, МААК, ДНЕТ, СНСМ, БНП, ДСР, ПОДЕМ, Партија на Власите од Македонија, ГЛАС за Македонија, НЛП, СДУ, РОМ, ДПР, РЗПРМ, ОПЕР, Достоинство, ТМРО, Обединети за Македонија и Македонски Концепт)
3. Коалиција „Храбро за Македонија“ (ГРОМ, Интегра и ПЦЕР)
4. Коалиција „Европски Фронт“ (ДУИ, Алијанса за Албанците^{[б 1]}, ДПА, ЕДП, НД, ДПТ, Унија на Ромите, БДС)
5. Левица
6. Коалиција „Вреди“ (Беса, Алтернатива, Демократско Движење)^{[б 2]}
7. Движење ЗНАМ - За наша Македонија
8. Единствена Македонија
9. Нова Алтернатива
10. Аваја
11. Група избирачи Џула Челику
12. Македонска Ера Трета
13. Твоја
14. Родина
15. Десна
16. Демократи
17. Работничка партија

Изборни листи по изборни единици

Бр.	Партија/Коалиција	I	II	III	IV	V	VI
1	Коалиција „За европска иднина“	x	x	x	x	x	x
2	Коалиција „Твоја Македонија“	x	x	x	x	x	x
3	Коалиција „Храбро за Македонија“	x	x	x	x	x	x
4	Коалиција „Европски Фронт“	x	x	x	x	x	x
5	Левица	x	x	x	x	x	x
6	Коалиција „Вреди“	x	x	x	x	x	x
7	Движење ЗНАМ - За наша Македонија	x	x	x	x	x	x
8	Единствена Македонија	x	x	x	x	x
9	Нова Алтернатива	x	x	x	x
10	Аваја			x	x	x	x
11	Група избирачи Џула Челику						x
12	Македонска Ера Трета	x	x	x	x	x	x
13	Твоја	x	x	x	x
14	Родина Македонија	x	x	x	x	x	x
15	Десна	x	x	x	x
16	Демократи	x	x	x	x	x	x
17	Работничка партија	x				x

Партиски слогани

Партија/Коалиција		Слоган
	СДСМ	„Нема откажување од иднината“
	ВМРО-ДПМНЕ	„Македонија повторно твоја“
	Храбро за Македонија	„Храбро за Македонија“
	Европски Фронт	„Искуство, искреност, посветеност“
	Левица	„Го враќаме достоинството на нацијата“
	Коалиција Вреди	„Промената е важна“
	ЗНАМ	„Максимум за Македонија“

Дебати

Дебати за парламентарни избори (2024) Лидери на политички партии и коалиции
Датум	Организатор	Канал	Видео запис	П  Присутен    O  Поканет, но отсутен   НП  Непоканет
				Ковачевски	Мицкоски	Јакимовски	Ахмети	Апасиев	Касами	Димитриевски
3 април	Само вистина	Канал 5	прв дел втор дел трет дел	П	П	НП	НП	НП	НП	НП

ИЕ1

Дебати за парламентарни избори (2024) Изборна единица 1
Датум	Организатор	Канал	Видео запис	П  Присутен    O  Поканет, но отсутен   НП  Непоканет
				Ковачевски	Мицкоски	Андоновска	Беџети	Апасиев	Меџити	Карапејовски	Гелева	Арсовска	Трајковски	Најчевска	Ширков	Алексовски	Огненовски	Бобинкова
18 април	Само вистина	Канал 5	прв дел втор дел	НП	НП	П	НП	О	НП	НП	НП	П	НП	НП	НП	НП	НП	НП
20 април	Сител	Сител	врска	П	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП
21 април	МИА	МИА	врска	НП	П	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП
22 април	Сител	Сител	врска	НП	П	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП
22 април	Студио 10	Телевизија 24	врска	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	П	НП	НП	НП	НП
25 април	МИА	МИА	врска	НП	НП	П	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП
1 мај	Став	ТВ Плус	врска	НП	НП	НП	НП	П	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП

ИЕ2

Дебати за парламентарни избори (2024) Изборна единица 2
Датум	Организатор	Канал	Видео запис	П  Присутен    O  Поканет, но отсутен   НП  Непоканет
				Спасовски	Мисајловски	Ристовски		Мециновиќ		Стојчевски	Симев
19 април	Сител	Сител	прв дел	НП	П	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП

ИЕ3

Дебати за парламентарни избори (2024) Изборна единица 3
Датум	Организатор	Канал	Видео запис	П  Присутен    O  Поканет, но отсутен   НП  Непоканет
				Лукаревска	Ковачки	Николов	Баки	Крмов	Биљали	Арсоски	Угриновски	Витина	Зејнелов	Павлов	Ајтов	Стефаноски	Цветковска	Спасова
25 април	Телевизија 24	Телевизија 24	врска	П	П	НП	НП	П	НП	П	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП
25 април	Само Вистина	Канал 5	дел еден дел два	П	П	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП	НП

Митинзи и средби со граѓани

СДСМ и ВМРО-ДПМНЕ, заедно со своите коалициони партнери, своите програми ги претставувале на поголеми митинзи и средби со граѓани во големите градови и центри на општини, додека другите помали партии и коалиции тоа го правеле на помали настани и средби, учествувале на отворени дискусии, конвенции, семинари и оддржувале голем број на прес-конференции. Политичките партии од албанскиот политички блок своите средби ги воделе најчесто во општините и населени места со значително албанско население.

Партија/Коалиција	СДСМ	ВМРО-ДПМНЕ	Европски Фронт	Левица	Вреди	ЗНАМ
Датум	Локација	Локација	Локација	Локација	Локација	Локација
18 април	Демир Капија, Гевгелија	Охрид	Скопје, Куманово	Велес	Скопје, Струга	Куманово
19 април	Струга, Охрид	Ранковце, Кратово, Крива Паланка	Врапчиште	Берово	Берлин (Германија)	Велес, Скопје
20 април	Тетово	Македонска Каменица, Пехчево, Берово, Делчево	Тетово	Битола	Цирих (Швајцарија)	Ресен, Новаци, Могила, Битола
21 април	Скопје	Сарај, Чаир, Аеродром, Гази Баба	Скопје	Скопје	Приштина (Косово), Гостивар	Илинден
22 април	Свети Николе, Велес	Лозово, Карбинци, Пробиштип, Штип	Чаир	Кичево, Гостивар	Скопје	Радовиш, Василево, Ново Село, Босилово, Струмица
23 април	Зелениково, Студеничани, Сопиште	Богданци, Валандово, Гевгелија	—
24 април	Изборен ден (прв круг претседателски избори)
25 април	—	Струга, Кичево	Чаир	—
26 април	Центар	Росоман, Градско, Неготино, Кавадарци	—	Тетово	Тетово, Теарце	Велес, Кочани, Штип
27 април	Гостивар	Чешиново-Облешево, Виница, Кочани	Кичево, Долнени	Прилеп	Тетово	Неготино, Кавадарци, Прилеп
28 април	Крушево	Аеродром, Кисела Вода, Могила, Демир Хисар, Битола	Струга, Дебар	Велес, Штип	Желино	Прилеп, Крушево, Кичево, Охрид, Струга
29 април	Неготино	Јегуновце, Брвеница, Ѓорче Петров, Куманово	Теарце, Желино, Тетово	Битола	Гостивар	Охрид, Ресен, Битола
30 април	Аеродром, Кисела Вода	Конче, Радовиш, Струмица	Студеничани, Бутел, Шуто Оризари, Чаир,Сарај	Могила, Росоман, Охрид	Липково, Битола, Струга	Куманово
1 мај						Пелинце
2 мај
3 мај
4 мај
5 мај
6 мај
7 мај	Изборен молк
8 мај	Изборен ден

Анкети на јавното мислење

Движечки просек на главните политички партии во годините пред изборите во 2024 година.

Анкета	Период	Големина на примерок	СДСМ и коалиција		Коалиција „Вреди“			Коалиција „Европски Фронт“			ВМРО-ДПМНЕ	Левица	ЗНАМ	Други	Водство
			СДСМ	ЛДП/ДОМ	Беса	ДД	А	АА	ДУИ	ДПА
Парламентарни избори	8 Мај 2024	978,967	15.78		10.92			14.06			44.58	7.01	5.74	1.89	22.8
Претседателски избори (прв круг)	25 април 2024	905.971	19.92		9.20			13.37			40.08	4.56	9.26	0.90[б 3]	20.16
МКД.мк	8–13 април 2024	1200	22.8		9.9			12.7			41.2	6.5	6.1	0.8	18.4
МКД.мк Архивирано на 6 април 2024 г.	15–24 март 2024	1200	16.0		11.5[б 4]			1.6	13.0	—	40.8	7.9	8.2	0.7	24.8
IPIS	20 февруари 2024	1212	21.8	—	8.6			4.1	11.5	—	38.6	6.0	5.0	2.4	18.8
IPDV	5–9 ноември 2023	1050	23.0	—	4.4	3.3	1.6	8.2	9.7	—	35.6	5.9	—	8.2	12.6
IPIS	29 октомври 2023	1055	21.8	—	4.4	1.9	3.5	3.9	10.8	—	36.2	6.8	5.6	2.1	17.4
IPIS	23–26 мај 2023	1112	21.6	—	4.4	—	—	5	12.4	—	38.2	12.3	5.7	0.8	16.6
IRI	8 април – 4 мај 2023	1204	17	—	7	—	2	8	14	—	32	11	—	7[б 5]	15
NDI	13–14 април 2023	1003	23.6	—	6.6	—	—	6.3	11.4	—	39.6	10.3	3.1	2	16
IPIS Архивирано на 30 ноември 2024 г.	март 2023	1114	27.1	—	8.5			4.9	27.1[б 6]	—	39.2	10.1	9.2	—	11.1
IDSCS	22 февруари – 9 март 2023	1002	24	—	2	—	—	7	18	—	38	9	—	—	14
МКД.мк Архивирано на 28 јуни 2023 г.	6–16 февруари 2023	1200	22.3	0.2	4.1	—	—	6.7	14.7	—	39.2	8.1	—	3.4	16.9
IRI	19 декември 2022	1200	16.3	—	7.0	—	—	7.8	13.3	—	33.3	12.3	—	8.8	17
МКД.мк Архивирано на 1 јуни 2023 г.	7–13 ноември 2022	1200	20.3	0.9	7.3	—	3.5	3.9	13.6	0.7	40.9	8.9	—	1.1	20.6
IPIS	4–6 мај 2022	1111	30.1	—	2.8	—	1.9	7.1	13.4	—	39.4	5.4	—	—	9.3
IPIS	19–22 октомври 2021	1102	28.9	2.8	2.6	—	8.0		11.0	—	37.7	6.6	—	—	8.8
Локални избори — Град Скопје	17 октомври 2021	—	24.04	4.20	1.00	—	5.17		11.91	—	35.89	9.19	—	4.17[б 7]	11.9
Kantar TNS Brima	27 август – 9 септември 2021	1201	30.8		7.4	—	—	9.5	11.4	1.7	27.6	7.4	—	—	3.2
Kantar TNS Brima	28 мај – 16 јуни 2021	1194	33.0		6.8	—	—	10.3	11.0	2.8	28.5	7.5	—	—	4.5
Kantar TNS Brima	4–6 април 2021	1222	27.9		6.6	—	—	8.2	11.5	1.6	27.9	9.8	—	—	0.0
IPIS	1–4 март 2021	1109	31.9		1.7	—	8.9		10.4	—	34.7	6.6	—	—	2.8
M-Prospect	16–24 декември 2020	1000	31.7		4.1	—	0.9	7.8	11.4	2.4	30.8	10.6	—	0.3[б 8]	0.9
Парламентарни избори	15 јули 2020	—	35.89			—	8.95		11.48	1.53	34.57	4.10	—	3.49	1.3

Предвидување на пратенички места

Анкета	Период	Изборни единици	СДСМ и коалиција	Вреди[б 9]	АА	Европски Фронт	ВМРО-ДПМНЕ и коалиција	Левица	ЗНАМ	Водство
МКД.мк	април 2024	Вкупно	30	12	15		53	5	5	23
		ИЕ I	5	2	2		9	1	1	5
		ИЕ II	4	2	3		8	1	2	4
		ИЕ III	6	—	—		12	1	1	6
		ИЕ IV	7	—	—		12	1	—	5
		ИЕ V	6	1	2		9	1	1	3
		ИЕ VI	2	7	8		3	—	—	1
МКД.мк Архивирано на 6 април 2024 г.	15–24 март 2024	Вкупно	28	11	3	14	53	6	5	25
		ИЕ I	4	2	—	2	9	2	1	5
		ИЕ II	4	2	—	3	8	1	2	4
		ИЕ III	5	—	—	—	13	1	1	8
		ИЕ IV	7	—	—	—	12	1	—	5
		ИЕ V	6	1	1	2	8	1	1	2
		ИЕ VI	2	6	2	7	3	—	—	1

Резултати

Партија		Гласови	%	Места	+/–
	Коалиција „Твоја Македонија“ (ВМРО-ДПМНЕ, СПМ и останати)	436.036	44.51	58	+14
	Коалиција „За европска иднина“ (СДСМ, ЛДП, ДОМ, ВМРО-НП, НСДП и останати)	154.687	15.79	18	-28
	Коалиција „Европски Фронт“ (ДУИ, Алијанса за Албанците, ДПА, ДПТ и останати)	137.561	14.04	18	+3
	Коалиција „Вреди“ (Беса, Алтернатива и Демократско Движење)	107.081	10.93	14	+7
	Левица	68.663	7.01	6	+4
	Движење ЗНАМ - За наша Македонија	56.277	5.75	6	+6
	Коалиција „Храбро за Македонија“ (ГРОМ, Интегра и ПЦЕР)	4.522	0.46	0	–
	Нова Алтернатива	3.516	0.36	0	–
	Аваја	3.516	0.36	0	–
	Твоја	1.794	0.18	0	–
	Единствена Македонија	1.688	0.17	0	–
	Родина	1.099	0.11	0	–
	Македонска Ера Трета	968	0.10	0	–
	Демократи	913	0.09	0	–
	Десна	535	0.05	0	–
	Работничка партија	452	0.05	0	–
	Европско граѓанско движење	241	0.02	0	–
Вкупно		979.549	100.00	120	0
Важечки ливчиња		979.549	97.27
Неважечки/празни ливчиња		27.474	2.73
Вкупно гласови		1.007.023	100.00
Запишани избирачи/излезност		1.815.350	55.47
Извор: ДИК

Белешки

1. Фракцијата на Зијадин Села од Алијанса за Албанците
2. Ја вклучува и фракцијата на Арбен Таравари од Алијанса за Албанците
3. Коалиција „Храбро за Македонија“
4. Ја вклучува и фракцијата на Арбен Таравари од Алијанса за Албанците
5. ДПТМ 2%
6. ДУИ и СДСМ се заедно
7. Зелен хуман град
8. Интегра
9. Ја вклучува и фракцијата на Арбен Таравари од Алијанса за Албанците