Парламентарна република

From Wikipedia, the free encyclopedia

Парламентарна република
Remove ads
Remove ads

Парламентарна република — вид република која се управува под парламентарен систем, каде извршната власт (владата) е подредена и отчетна на законодавната (парламентот). Постојат повеќе видови парламентарни републики. Кај највеќето вакви републики постои јасна поделба на надлежностите помеѓу шефот на владата и шефот на државата, при што шефот на владата ја има вистинската власт, како кај уставните монархии. Кај некои, улогите на шеф на владата и шеф државата се споени во едно (како во претседателскиот систем), но сепак функционерот е зависен од парламентот.

Thumb
Карта на разни државни уредувања
  Уставни монархии каде власта ја има парламентот.
  Парламентарни републики каде парламетот е над шефот на државата.
  Парламентарни републики со извршен претседател избран од парламентот и отчетен пред него.

Во ваквите држави, шефот на државата најчесто се нарекува „претседател“, а шефот на владата е „премиер“ или „канцелар“. Шефот на владата мора да ја има довербата на парламентот, а неговиот мандат може да подлежи на измени. Шефот на државата не подлежи на вакви ограничувања, но затоа има значајно помала извршна моќ.

Remove ads

Овластувања

За разлика од републиките со претседателски или полупретседателски систем, шефот на државата (претседателот) нема голема извршна надлежност, туку тие му припаѓаат на шефот на владата (премиер и сл.).

Во земјите кајшто шефот на државата го бираат членовите на парламентот, истиот ја има и функцијата на шеф на владата (како во Боцвана, Маршалските Острови, Науру, ЈАР и Суринам) и е водач на најголемата владејачка партија.

Во извесни случаи, претседателот може да има теоретски овластувања во секојдневното управување со земјата (на пр. во Финска), но според воспоставената практика не ги користи, или пак со нив го спроведува она што е одлучено во парламентот. Ова би можело да се нарече полупретседателски систем на основа на парламентарен.

Remove ads

Список на денешни парламентарни републики

Повеќе информации Име на државата, Претходно уредување ...
Remove ads

Список на поранешни парламентарни републики

Повеќе информации Име на државата, Станала парл. република ...
Remove ads

Поврзано

Белешки

  1. [б 1]
    Била парламентарна република и помеѓу 1971 и 1975 г.
  2. [б 2]
    In the case of поранешните западногерманск покраини, вклучувајќи го Западен Берлин, претходната еднопартиска држава била Третиот Рајх, но во случај на новите сојузни покраини и поранешен Источен Берлин, еднопартиската држава е Источна Германија. Германија се обединила на 3 октомври 1990 г., кога петте покраини на ГДР (Источна Германија) се приклучиле кон СР Германија (Западна Германија), а Берлин е обединет како еден град-покраина. Затоа, годината се однесува на денешна СР Германија во целина, иако подрачјето на Источна Германија не ѝ припаѓало на таа парламентарна република сè до 1990 г.
  3. [б 3]
    Естонија била парламентарна република и помеѓу 1919 и 1934 г., кога власта е соборена со преврат. Во 1938 г. е усвоен претседателскиот систем, а во јуни 1940 г. Естонија е окупирана од СССР и припоена кон него.
  4. [б 4]
    Шеф на државата од 1936 до 1949 г.
  5. [б 5]
    Латвија била парламентарна република и помеѓу 1921 и 1934 г., кога е извршен преврат и на премиерското место дошол Карлис Улманис. Во јуни 1940 г. Латвија е окупирана од СССР и припоена кон него.
  6. [б 6]
    Првите парламентарни избори се одржани во февруари и март 1990 г. На изборите само Комунистичката партија имала статус на таква, а опозицијата се состоела од поединечни кандидати. Во 1991 г. е прогласена независнсот од СССР, а во 1994 г. се одржани првите повеќепартиски избори.
  7. [б 7]
    Порано полупретседателска република, а денес парламентарна, со уставот од 2000 г.
  8. [б 8]
    Во јуни 1940 г., Литванија е окупирана од СССР и припоена кон него.
  9. [б 9]
    Создадена функцијата Претседател на Руската Федерација и почнува раздвојувањето на надлежностите и предавање на овластувањата на Врховниот совет на Русија. Дотогаш Русија била советска република.
  10. [Б 10]
    На ова му претходи уставната криза и вооруженото распуштање на Врховниот совет на Русија.
Remove ads

Наводи

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads