Тројаци

Тројаци или Тројак^[2] — село во областа Раец, во Општина Прилеп, на патот помеѓу градовите Кавадарци и Прилеп.

Тројаци
Поглед на селото Тројаци
Тројаци Местоположба на Тројаци во Македонија Тројаци на карта
Координати 41°22′21″N 21°44′23″E
Регион	Пелагониски
Општина	Прилеп
Област	Раец
Население	7 жит. (поп. 2021)[1]
Пошт. бр.	7500
Повик. бр.	048
Шифра на КО	20104
Надм. вис.	600 м
Тројаци на општинската карта Атарот на Тројаци во рамките на општината
Тројаци на Ризницата

Географија и местоположба

Тројаци се наоѓа во источниот дел на Општина Прилеп, во горното сливно подрачје на реката Раец, во близина на превојот Плетвар, од десната страна на регионалниот пат Прилеп-Кавадарци. Селото е ридско и се наоѓа на надморска височина од 600 м. Од градот Прилеп е оддалечено околу 20 км. Неговиот атар зафаќа површина од 19,7 км².^[3]

Историја

Подрачјето на Тројаци е населено уште од неолитот, за што сведочи наоѓалиштето Ридот сместено на висорамнина од југоисточната страна на селото.^[4]

Во XIX век, селото било дел од Прилепската каза на Отоманското Царство.

Пролетта 1907 настанала борба помеѓу еден дел од четата на Петар Ацев, предводена од Стефан Шиндилов и аскерот. Четата била опколена во една пештера кај Тројаци при што загинале сите нејзини членови — 6 четници и 1 селанец.^[5]

Стопанство

Селото има полјоделско-сточарска функција. Во селскиот атар преовладуваат пасиштата на површина од 893 ха, обработливото земјиште зафаќа површина од 357 ха, а на шуми отпаѓаат 281 ха.^[3]

Население

Население во минатото

Година Нас. ±% 1948 216 —     1953 264 +22.2% 1961 224 −15.2% 1971 119 −46.9% 1981 34 −71.4%	Година Нас. ±% 1991 29 −14.7% 1994 30 +3.4% 2002 11 −63.3% 2021 7 −36.4%

Во делото „Етнографија на вилаетите Адријанопол, Монастир и Салоника“ се вели дека во 1873 г. Тројаци било село со 40 домаќинства и 173 жители.^[2]

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија, Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Тројаци имало 380 жители.^[6] По податоците на секретарот на Бугарската егзархија Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“), во 1905 година во селото имало 280 жители.^[7]

На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Тројанци се води како чисто македонско село во Прилепската каза на Битолскиот санџак со 42 куќи.^[8]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 250 Македонци.^[9]

Селото броело 224 жители во 1961 година, додека во 1994 година во селото живееле 30 жители.

Според пописот од 2002 година, во селото живееле 11 жители, сите Македонци.^[10] Од нив 4 биле мажи, а 7 жени.

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 7 жители, сите Македонци.

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година	1900	1905	1948	1953	1961	1971	1981	1991	1994	2002	2021
Население	380	280	216	264	224	119	34	29	30	11	7

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[11]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[12]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[13]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[14]

Родови

Тројаци е македонско село.

Според истражувањата од 1920-тите, Родови во селото се:

• Староседелци: Чеповци (9 к.), Марковци-Ќимовци (5 к.), Шипинковци (2 к.), Трајановци (1 к.), Шутевци-Утковци (3 к.), Митковци (3 к.), Стојковци (5 к.) и Станковци-Цуцуловци (2 к.).
• Доселеници: Стојановци (1 к.) доселени се од селото Топлица , Кушовци (1 к.) доселени се од селото Беловодица.^[15]

Самоуправа и политика

Селото влегува во рамките на Општина Прилеп од 1962 година. Претходно, во периодот од 1950 до 1952 година, тоа било дел од Прилепската околија; во периодот од 1952 до 1955 година било седиште на истоимената Општина Тројаци; а во периодот од 1955 до 1962 година, селото влегувало во склоп на Општина Плетвар.

Избирачко место

Во селото се наоѓа избирачкото место бр. 1426 кое е сместено во приватна куќа.^[16]

Во вториот круг на претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 6 гласачи.^[17]

Културни и природни знаменитости

Црквата „Св. Ѓорѓи“

Археолошки наоѓалишта^[4]

• Василички Гробишта — некропола од римско време
• Грамаѓе — населба од римско време
• Дебел Рид — осамен наод (монети) од римско време
• Манастирче — населба од римско време
• Ракида — некропола од железно време
• Ридот — неолитска населба
• Солишта — осамен наод (монети) од доцноантичко време
• Црква Св. Ѓорѓија — осамени наоди од римско време
• Црквиче — осамен наод од римско време

Цркви

• Црква „Св. Ѓорѓи“ — главна селска црква изградена во 1838 година.^[18]

Реки

• Свињарница.^[19]

Личности

Никола Бошков - Тројачанец

Родени во Тројаци

• Никола Бошков, наречен Тројачанец (1867 - 1946) — револуционер на ВМОРО
• Петре Николов — селски учител, татко на Ѓорче Петров^[20]
• Таше Колев (? - 1905) — милиционер на ВМОРО, загинал во родното село во борба со Турци^[21]
• Христо Трајков — борец во Руско-турската војна (1877-78), починал пред 1918 г.^[22]

Починати во Тројаци

• Никола Станев (? – 1907) — револуционер на ВМОРО, роден во Крн, Бугарија, четник на Стефан Шиндилов^[23]
• Стефан Шиндилов - Шиндил (п. 1907) — прилепски војвода на ВМОРО.

Иселеништво

Од 1870 до 1910 година од селото има иселеници на следните места. Прилеп, Алексинац, Крагуевац, Белград, Софија и САД.^[15]

Галерија

• 
  Селска чешма
• 
  Чешма во близина на црквата