Perai

Perai ialah sebuah pinggir bandar di kawasan Seberang Perai dalam negeri Pulau Pinang, Malaysia. Ia terletak di tebing selatan Sungai Perai dan bersempadan dengan Butterworth di sebelah utara.

Perai ڤراي
Suburb of Seberang Perai
Transkripsi lain
• Cina	北赖 Běi lài (Pinyin)
• Tamil	பிறை Piṟai (Transliterasi)
Taman Inderawasih dan kawasan perumahan bertingkat di sekitar Perai
Perai ڤراي Lokasi dalam    Seberang Perai,    Pulau Pinang
Koordinat: 5°22′40.263″N 100°23′56.9898″E
Negara	Malaysia
Negeri	Pulau Pinang
Bandar	Seberang Perai
Daerah	Seberang Perai Tengah
Keluasan
• Jumlah	5.2 km2 (2.0 batu persegi)
Penduduk  (2020)[1]
• Jumlah	16,150
• Kepadatan	3,100/km2 (8,000/batu persegi)
Demografi [1]
• Etnik	33.1% Cina 25.2% Bumiputera 24.8% Melayu 0.4% Bumiputera lain dari Sabah dan Sarawak 25.3% India 0.6% Kaum lain 15.8% Bukan warganegara
Zon waktu	UTC+8 (MST)
• Musim panas (DST)	Tiada
Poskod	136xx hingga 137xx

Kawasan yang kini dikenali sebagai Perai telah diperoleh oleh Syarikat Hindia Timur British pada tahun 1800, dengan Sungai Perai dijadikan sempadan antara wilayah baharu jajahan British dan negeri Kedah di utara.^[2][3][4] Sebuah landasan kereta api awal telah dibina antara Perai dan Perak pada tahun 1890-an, menjadikan Perai sebagai pusat transit untuk eksport bijih timah.^[5][6] Perai mula mengalami perindustrian pesat pada akhir abad ke-20.^[7][8]

Kini, Perai menempatkan Zon Perindustrian Bebas Perai serta kawasan perbandaran bersebelahan iaitu Seberang Jaya.^[7] Ia dihubungkan dengan Pulau Pinang melalui Jambatan Pulau Pinang dan turut menempatkan beberapa kemudahan milik Pelabuhan Pulau Pinang.^[9]

Etimologi

Perai, yang terletak di muara Sungai Perai, mendapat namanya daripada sungai tersebut. Semasa kawasan ini diperoleh oleh Syarikat Hindia Timur British pada tahun 1800, sungai itu dikenali dalam bahasa Thai sebagai plai (ปลาย), yang bermaksud "penghujung", kerana ia menandakan sempadan antara wilayah British Province Wellesley dan negeri naungan Siam iaitu Kesultanan Kedah.^[2][3][4] Oleh itu, Sungai Perai menandakan sempadan selatan pengaruh Siam. Peta British pada era tersebut merujuk kepada tebing selatan Sungai Perai sebagai Prye.^[3][4]

Sejarah

Jeti-jeti di sepanjang Sungai Perai

Pemandangan udara muara Sungai Perai dengan Bagan Dalam (kiri) dan Perai (kanan)

Penempatan Perai mula terbentuk pada awal abad ke-19, susulan pemerolehan kawasan ini oleh Syarikat Hindia Timur British.^[4] Pada tahun-tahun awal, pertanian merupakan tunjang utama ekonomi Perai, dengan ladang tebu dibuka di kawasan penempatan.^[5]

Perai kemudiannya dibangunkan sebagai sebuah entrepôt (pelabuhan pemindahan barang) menjelang akhir abad ke-19.^[5] Ketika kemuncak ledakan perlombongan bijih timah di Semenanjung Tanah Melayu, sebuah landasan kereta api awal dibina antara Perai dan negeri jiran Perak pada tahun 1890-an.^[5][6] Perai kemudian berkembang menjadi hab pengangkutan, di mana bijih timah yang diangkut dari Perak dimuatkan ke kapal-kapal untuk dihantar ke George Town.

Perindustrian Perai bermula pada tahun 1980 apabila Perbadanan Pembangunan Pulau Pinang (PDC) memulakan pembangunan Zon Perindustrian Bebas Perai dan kawasan perbandaran berdekatan Seberang Jaya.^[7][8] Pada tahun 1974, Pelabuhan Pulau Pinang dipindahkan dari George Town ke Seberang Perai.^[10] Kemudahan kargo dan kontena turut dibina di Perai dan di kawasan bersebelahan Butterworth, sekali gus merancakkan ekonomi setempat secara ketara.^[7][9][10]

Pada tahun 1985, Jambatan Pulau Pinang yang menghubungkan Perai dan Pulau Pinang telah siap dibina. Jambatan ini merupakan yang terpanjang di Asia Tenggara sehingga tahun 2014, iaitu apabila Jambatan Kedua Pulau Pinang yang terletak lebih ke selatan dirasmikan.

Geografi

Perai terletak di muara Sungai Perai, yang mengalir ke Selat Pulau Pinang. Subbandar ini terletak di tebing selatan sungai tersebut, bersempadan dengan Butterworth di utara, dan meliputi kawasan seluas 5.2 km² (2.0 bt²). Zon Perindustrian Bebas Perai merangkumi sebahagian besar kawasan tepi laut Perai, dari Sungai Perai sehingga ke Jambatan Pulau Pinang.

1km
0.6miles

5

Ampang Jajar

4

Taman Inderawasih

3

Jambatan

2

ZPB Perai

1

Jeti Perai

   

Peta Perai.
Klik pautan di penjuru kanan atas untuk zum masuk.

1

Jeti Perai

2

Zon Perindustrian Bebas Perai

3

Jambatan Sungai Perai

4

Taman Inderawasih

5

Ampang Jajar

Demografi

Komposisi etnik di Perai pada tahun 2020[1]
Kumpulan etnik / Warganegara			Peratusan
Cina			33.1%
Melayu			24.8%
Bumiputera lain			0.4%
India			25.3%
Lain-lain			0.6%
Bukan warganegara			15.8%

Setakat 2020^{[kemas kini]}, Perai mempunyai populasi seramai 16,150 orang.^[1] Kaum Cina merupakan kumpulan etnik terbesar dengan lebih 33%, diikuti oleh kaum India dan Melayu masing-masing sekitar 25%. Perindustrian di kawasan ini turut menyumbang kepada kewujudan komuniti bukan warganegara yang signifikan, iaitu hampir 16% daripada jumlah penduduk.

Ekonomi

Zon Perindustrian Bebas Perai menempatkan pelbagai syarikat multinasional dan tempatan. Antara syarikat tempatan utama yang berpangkalan di kawasan ini termasuk Malayan Sugar, Ann Joo Resources, Southern Steel, Harvik Rubber dan Soon Soon Oilmills.^[4] Kilang keluli tertua Malaysia dan penapisan gula terbesar di negara ini, masing-masing dimiliki oleh Ann Joo Resources dan Malayan Sugar, turut terletak dalam kawasan perindustrian ini.^[11][12][13]

Syarikat multinasional yang beroperasi di sini termasuk Mattel, Pensonic, Hitachi, Mitsuoka, Chevron dan Honeywell Aerospace.^[4]

Sementara itu, Pelabuhan Pulau Pinang yang mengendalikan dua fasiliti di Perai, membekalkan perkhidmatan logistik kepada industri berat di kawasan ini.^[7][9] Industri di Perai merupakan penyumbang utama kepada pengendalian barangan pukal kering di pelabuhan, termasuk penghantaran arang batu dan besi buruk.^[14]

Pengangkutan

Darat

Jambatan Pulau Pinang menghubungkan Perai dengan Pulau Pinang (tidak kelihatan dalam gambar).

Jalan Perusahaan Perai merupakan laluan utama yang merentasi pusat Perai. Jalan ini bersambung dengan Jambatan Sungai Perai, yang merentasi Sungai Perai antara Perai dan Butterworth. Sementara itu, Lebuhraya Utara–Selatan melintasi kawasan Seberang Jaya.

Jambatan Pulau Pinang, yang dibuka pada tahun 1985, menghubungkan Perai dengan Gelugor di Pulau Pinang.

Bas Rapid Penang bernombor 701, 703, 709 dan 801 beroperasi di Perai, menghubungkan bandar ini dengan Butterworth, Bukit Mertajam dan Nibong Tebal.^[15][16] Selain itu, Rapid Penang turut mengendalikan perkhidmatan BEST (Bridge Express Shuttle Transit) ke Bayan Lepas di Pulau Pinang untuk pekerja industri serta perkhidmatan bas antara negeri ke Sungai Petani di negeri jiran Kedah.^[17]

Laut

Pelabuhan Pulau Pinang mempunyai dua fasiliti di Perai, iaitu Terminal Kargo Pukal Perai dan Jeti Perai.^[9]

Pendidikan

Perai mempunyai sembilan sekolah rendah, lima sekolah menengah, sebuah sekolah antarabangsa, dan sebuah institusi pendidikan tinggi swasta.

Sekolah rendah

SRK St Mark[18] SRK Jalan Baharu[19] SRK Khir Johari[20]

SRK Seberang Jaya[21] SRK Seberang Jaya 2[22] SRK Taman Inderawasih[23]

SRJK (C) Chung Hwa 3[24] SRJK (T) Perai[25] SRJK (T) Ladang Prye[25]

Sekolah menengah

SMK Pauh Jaya[26] SMK Perai[27] SMK Taman Inderawasih[28]

SMK Seberang Jaya

Sekolah antarabangsa

• Sekolah Taipei Cina Pulau Pinang

Kolej swasta

• Universiti Terbuka Malaysia^[29]

Selain itu, Seberang Jaya turut menempatkan Perpustakaan Negeri Pulau Pinang, iaitu perpustakaan awam utama bagi Pulau Pinang.^[30]

Kesihatan

Hospital Seberang Jaya, yang dikendalikan oleh Kementerian Kesihatan Malaysia, merupakan salah satu daripada enam hospital awam di seluruh Pulau Pinang.^[31] Terletak di kawasan kejiranan Seberang Jaya, hospital ini juga berfungsi sebagai hospital utama bagi seluruh kawasan Seberang Perai. Hospital ini mempunyai 393 katil dan menawarkan pelbagai rawatan serta prosedur pakar, termasuk pembedahan am, nefrologi dan obstetrik.^[31][32] Projek naik taraf hospital ini yang dijangka siap pada tahun 2021 akan meningkatkan kapasitinya sebanyak 316 katil.^[32]