Peranakan
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Remove ads
Peranakan
Peranakan ialah istilah yang digunakan sejak zaman Kesultanan Melayu Melaka pada abad ke-15 untuk merujuk kepada golongan pendatang asing, terutamanya pedagang dan pelawat, yang memilih untuk menetap di Nusantara dan berasimilasi sepenuhnya dengan budaya Melayu. Istilah ini berasal daripada perkataan Melayu anak, yang bermaksud "anak" atau "keturunan", dan secara khusus menggambarkan individu yang lahir di tempatan tetapi bukan daripada etnik asli bumiputera.[1]
Peranakan mewakili hasil daripada perpaduan budaya antara pendatang dengan masyarakat tempatan, menghasilkan komuniti hibrid yang unik dan berpengaruh dalam sejarah perdagangan maritim Asia Tenggara. Hari ini, istilah "Peranakan" digunakan secara umum untuk merujuk kepada kumpulan seperti Baba Nyonya (Peranakan Cina), Chetti (Peranakan India), Mamak (India Muslim-Melayu), dan Kristang (Portugis-Melayu).[2]
Remove ads
Sejarah
Pada abad ke-15, Kesultanan Melayu Melaka muncul sebagai pusat perdagangan antarabangsa yang menarik pedagang dari China, India, Arab, dan Eropah.[3] Ramai pedagang memilih untuk kekal menetap di Melaka, berkahwin dengan wanita tempatan dan mengamalkan adat Melayu. Dari sinilah istilah "Peranakan" mula digunakan untuk membezakan mereka daripada pendatang sementara.[4]
Puteri Hang Li Po
Menurut catatan dalam Sejarah Melayu atau Sulalatus Salatin, kisah Hang Li Po dianggap sebagai salah satu peristiwa penting dalam zaman pemerintahan Sultan Mansur Shah (memerintah sekitar 1459–1477). Baginda dikatakan telah menghantar Tun Perpatih Putih sebagai utusan ke istana Maharaja China untuk menjalin hubungan diplomatik. Sebagai tanda persahabatan antara dua kerajaan besar itu, Maharaja China telah menghadiahkan seorang puteri bernama Li Po untuk dikahwinkan dengan Sultan Mansur Shah.[5][6]
Menurut versi Sejarah Melayu, Puteri Li Po tiba di Melaka bersama kira-kira 500 orang pengiringnya, terdiri daripada dayang, pengawal, dan pegawai istana China yang kemudian diberikan penempatan tetap di kawasan yang kini dikenali sebagai Bukit Cina, Melaka.[7] Di kawasan itu juga dibina sebuah perigi khas untuk kegunaan sang puteri dan pengiringnya yang kemudian dikenali sebagai Perigi Hang Li Po, yang masih wujud hingga hari ini sebagai salah satu tapak bersejarah utama di Melaka.[8]
Dalam tradisi tempatan, nama “Hang” diberikan kepada Puteri Li Po setelah beliau tiba di Melaka dan diterima ke dalam keluarga diraja, menjadikannya dikenali sebagai Hang Li Po.[9] Hubungan perkahwinan ini melambangkan persahabatan diplomatik antara Melaka dan China, serta menjadi lambang awal kepada hubungan budaya dan perkahwinan campuran yang kemudiannya melahirkan komuniti Baba Nyonya di Melaka.[10]
Kisah ini juga menjadi sebahagian penting daripada identiti sejarah negeri Melaka. Tapak-tapak seperti Bukit Cina dan Perigi Hang Li Po sering dikunjungi pelancong serta dianggap warisan yang menandakan hubungan awal antara tamadun Melayu dan China.[11]
Remove ads
Peranakan Cina (Baba dan Nyonya)
Baba Nyonya ialah komuniti keturunan pedagang Cina dari wilayah selatan China (terutamanya Fujian) yang menetap di Melaka sejak abad ke-15 dan ke-16. Lelaki dipanggil Baba dan wanita Nyonya.[12]
Mereka menggabungkan adat dan bahasa Melayu dengan tradisi Cina, menghasilkan bahasa unik yang disebut sebagai Bahasa Melayu Baba.[13] Budaya Baba Nyonya terkenal dengan pakaian kebaya nyonya, rumah warisan bercorak campuran Melayu-Cina, serta masakan Nyonya seperti ayam pongteh, laksa nyonya, dan otak-otak.[14]
Banyak artifak dan rumah tradisional mereka kini dilindungi sebagai warisan dunia, seperti di Muzium Warisan Baba Nyonya, Melaka yang diiktiraf UNESCO sebagai Tapak Warisan Dunia pada tahun 2008.[15]
Peranakan India (Chetti Melaka)
Chetti ialah komuniti keturunan pedagang Tamil dari India Selatan yang menetap di Melaka semasa zaman Kesultanan Melaka.[16] Mereka mengamalkan agama Hindu tetapi banyak adat Melayu diadaptasi, termasuk bahasa campuran Bahasa Kreol Chetti yang menggabungkan elemen Tamil, Melayu dan Cina.[17]
Kebanyakan mereka menetap di Kampung Chetti, Gajah Berang, Melaka, yang masih kekal sehingga kini.[18] Mereka mengekalkan tradisi seperti perkahwinan 12 hari, upacara Bhogi, dan sambutan perayaan Hindu dengan pengaruh tempatan.[19]
Remove ads
Warisan Budaya
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads