Balen (België)
gemeente in Antwerpen, België Van Wikipedia, de vrije encyclopedie
Balen is een dorp en gemeente in de Belgische provincie Antwerpen. De gemeente telt 23.000 inwoners, die Balenaars[1] worden genoemd. Balen behoort tot het kieskanton en het gerechtelijk kanton Mol.
Gemeente in België .svg){kind=small} | |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Geografie | |||
| Gewest |  Vlaanderen | ||
| Provincie |  Antwerpen | ||
| Arrondissement | Turnhout | ||
| Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere |
72,99 km² (2022) 72,21% 14,09% 13,7% | ||
| Coördinaten | 51° 10' NB, 5° 10' OL | ||
| Bevolking (bron: Statbel) | |||
| Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkingsdichtheid |
23.523 (01/01/2024) 49,98% 50,02% 322,29 inw./km² | ||
| Leeftijdsopbouw – 0-17 jaar – 18-64 jaar – 65 jaar en ouder |
(01/01/2024) 19,17% 60,27% 20,56% | ||
| Buitenlanders | 7% (01/01/2024) | ||
| Politiek en bestuur | |||
| Burgemeester | Johan Leysen (CD&V) | ||
| Bestuur | CD&V , Vooruit | ||
| Zetels CD&V N-VA Vooruit Open Vld Beter Balen (Vlaams Belang) |
27 11 8 5 2 1 | ||
| Economie | |||
| Gemiddeld inkomen | 21.237 euro/inw. (2021) | ||
| Werkloosheidsgraad | 5,06% (jan. 2019) | ||
| Overige informatie | |||
| Postcode 2490 2491 |
Deelgemeente Balen Olmen | ||
| Zonenummer | 014 - 011 | ||
| NIS-code | 13003 | ||
| Politiezone | Balen-Dessel-Mol | ||
| Hulpverleningszone | Kempen | ||
| Website | Officiële website | ||
| Detailkaart | |||
 | |||
| ligging binnen het arrondissement Turnhout in de provincie Antwerpen | |||
| |||
De naam van het dorp werd voor de eerste maal vermeld in 1173 als Banele, wat de bestanddelen banne (rechtsgebied) en lo (bos) bevat.
Balen was een dorp in de Voogdij Mol, Balen en Dessel, dat oorspronkelijk in bezit was van de Abdij van Corbie en later een zelfstandige heerlijkheid werd. De families Van Bocholt, De Renesse van Furstenberg en De Mol waren belangrijke heersersgeslachten.
Het dorp ontleende welvaart aan het feit dat er een aantal wegen samenkwamen, en er ontstond ook enige huisnijverheid.
In 1881 startte een zinksmelter van Vieille Montagne, in 1889 gevolgd door de kruitfabriek La Forcite. Deze fabrieken vestigden zich in Wezel en hierdoor werd Balen sterk geïndustrialiseerd. De landbouw werd ook steeds belangrijker, daar de heide eind 19e eeuw eveneens werd ontgonnen.
De Heilige Odrada was mogelijk afkomstig uit Scheps, nabij Balen.
Tweede Wereldoorlog
De gemeente werd rond 16 mei 1940 bezet door het Duitse leger en bevrijd op 24 september 1944. Minstens 1 weerstander werd naar het Auffanglager van Breendonk getransporteerd.[2]
Deelgemeenten
| # | Naam | Opp. (km²) | Inwoners (2020) | Inwoners per km² | NIS-code |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Balen | 55,96 | 19.023 | 340 | 13003A |
| 2 | Olmen | 17,02 | 3.785 | 222 | 13003B |
Kernen in de gemeente Balen
| Kern | Inwoneraantal (31/12/2007) |
|---|---|
| Balen-Dorp | 5482 |
| Hulsen | 1841 |
| Rosselaar | 1689 |
| Schoorheide | 2713 |
| Wezel | 2113 |
| Rijsbergdijk | 1965 |
| Gerheide | 1198 |
| Olmen | 3631 |
Op de grens met de gemeente Meerhout ligt het kleine gehucht Lil (bij Hulsen).
Demografische evolutie deelgemeente voor de fusie
- Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1970=volkstellingen, 1976= inwonersaantal op 31 december
Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente
Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.
- Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
| Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden | ||
|---|---|---|
| jaar | Aantal[3] | Evolutie: 1992=index 100 |
| 1992 | 18.702 | 100,0 |
| 1993 | 18.775 | 100,4 |
| 1994 | 18.921 | 101,2 |
| 1995 | 18.896 | 101,0 |
| 1996 | 18.909 | 101,1 |
| 1997 | 19.022 | 101,7 |
| 1998 | 19.129 | 102,3 |
| 1999 | 19.242 | 102,9 |
| 2000 | 19.290 | 103,1 |
| 2001 | 19.410 | 103,8 |
| 2002 | 19.581 | 104,7 |
| 2003 | 19.716 | 105,4 |
| 2004 | 19.871 | 106,3 |
| 2005 | 20.111 | 107,5 |
| 2006 | 20.276 | 108,4 |
| 2007 | 20.379 | 109,0 |
| 2008 | 20.638 | 110,4 |
| 2009 | 20.811 | 111,3 |
| 2010 | 21.022 | 112,4 |
| 2011 | 21.305 | 113,9 |
| 2012 | 21.570 | 115,3 |
| 2013 | 21.772 | 116,4 |
| 2014 | 21.817 | 116,7 |
| 2015 | 21.969 | 117,5 |
| 2016 | 22.168 | 118,5 |
| 2017 | 22.356 | 119,5 |
| 2018 | 22.426 | 119,9 |
| 2019 | 22.618 | 120,9 |
| 2020 | 22.813 | 122,0 |
| 2021 | 22.853 | 122,2 |
| 2022 | 23.000 | 123,0 |
| 2023 | 23.308 | 124,6 |
| 2024 | 23.523 | 125,8 |
Structuur
De gemeente Balen ligt in het kieskanton Mol en het provinciedistrict Turnhout. Deze maken deel uit van het kiesarrondissement Mechelen-Turnhout en de kieskring Antwerpen.
Geschiedenis
Lijst van burgemeesters
| Periode | Naam burgemeester | |
|---|---|---|
| 1800 - 1803 | Petrus Franciscus Joris[4] | |
| 1803 - 1808 | Petrus Guillielmus Wouters | |
| 1808 - 1813 | Joseph Michaux | |
| 1814 - 1830 | August Jozef Van Ackere | |
| 1830 - 1861 | Petrus Franciscus Van Mierde | |
| 1861 - 1872 | Andreas Swinnen | |
| 1872 - 1879 | Remigius Heylen | |
| 1879 - 1885 | Henricus Carolus Swinnen | |
| 1885 - 1887 | Andreas Mensch | |
| 1887 - 1896 | Henricus Bonifacius Jansen (Kath. Partij) | |
| 1896 - 1920 | Alfons Dierckx (Kath.Partij) | |
| 1921 - 1938 | Gustaaf Wouters (Kath. Verb.) | |
| 1939 - 1946 | Aloïs Delsupehe[5][6] | |
| 1947 - 1976 | Egied Wouters[7] (CVP) | |
| 1977 - 1983 | Willy Dierckx | |
| 1983 - 2000 | Mathieu Bierkens (CVP) | |
| 2001 - heden | Johan Leysen (CD&V) | |
Legislatuur 2013 - 2018
Het Vlaams Belang kwam niet opnieuw op. Alle Balense gemeente-, OCMW- en politieraadsleden van het Vlaams Belang verlieten eind juni de partij en hadden de nieuwe partij Beter Balen opgericht.[8] Burgemeester Johan Leysen (CD&V) leidt een coalitie bestaande uit CD&V en sp.a. Samen vormen ze de meerderheid met 16 op 27 zetels.
Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976
| Partij of kartel | 10-10-1976[9] | 10-10-1982 | 9-10-1988 | 9-10-1994 | 8-10-2000 | 8-10-2006[10] | 14-10-2012[11] | 14-10-2018 | 13-10-2024 | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Stemmen / Zetels | % | 25 | % | 25 | % | 25 | % | 25 | % | 25 | % | 27 | % | 27 | % | 27 | % | 27 | |
| SP1/ INZET2/ sp.a3/ sp.a Balen 20254/ Vooruit5 | 21,071 | 5 | 21,471 | 5 | 26,711 | 6 | 27,612 | 7 | 23,642 | 6 | 23,983 | 7 | 18,433 | 5 | 15,294 | 4 | 5 | ||
| Agalev1/ Groen!2/ Groen3 | - | - | - | - | 4,731 | 0 | 2,902 | 0 | - | 4,583 | 0 | 3 | |||||||
| CVP1/ CD&V2 | 26,321 | 7 | 36,241 | 10 | 51,091 | 14 | 51,761 | 14 | 35,661 | 10 | 35,802 | 11 | 35,002 | 11 | 36,642 | 12 | 2 | ||
| PVV1/ VLD2/ Open Vld3/ Open Vld Plus4 | - | - | 22,21 | 5 | 20,632 | 4 | 22,422 | 6 | 17,602 | 4 | 11,483 | 2 | 7,774 | 1 | |||||
| N-VA | - | - | - | - | - | - | 26,73 | 8 | 19,88 | 6 | |||||||||
| Vlaams Blok1/ Vlaams Belang2 | - | - | - | - | 13,551 | 3 | 19,722 | 5 | - | 14,152 | 4 | 2 | |||||||
| PVDA | - | - | - | - | - | - | - | - | |||||||||||
| DEGOEIZAAK | - | - | - | - | - | - | - | - | |||||||||||
| Beter Balen | - | - | - | - | - | - | 8,36 | 1 | - | - | |||||||||
| GBO | 30,95 | 9 | 25,91 | 7 | - | - | - | - | - | - | - | ||||||||
| CBD | 14,11 | 3 | 12,73 | 3 | - | - | - | - | - | - | - | ||||||||
| VU | 7,55 | 1 | - | - | - | - | - | - | - | - | |||||||||
| Anderen(*) | - | 3,65 | 0 | - | - | - | - | - | 1,69 | 0 | - | ||||||||
| Totaal stemmen | 11965 | 12905 | 13670 | 13913 | 14285 | 14230 | 14744 | 15876 | |||||||||||
| Opkomst % | 96,27 | 95,18 | 93,82 | 94,37 | 92,52 | 92,3 | |||||||||||||
| Blanco en ongeldig % | 3,95 | 6,46 | 6,12 | 8,33 | 6,65 | 5,1 | 5,1 | 4,4 | |||||||||||
De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen, rode letters duiden de kartels aan.
De zetels van de gevormde meerderheid staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
(*) 1982: SD (3,65%) / 2018: Lijst Participatie (1,69%)
Zie Lijst van onroerend erfgoed in Balen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.- De Sint-Andrieskerk is een laatgotische kerk met een zware toren.
- Enkele 18e- en 19e-eeuwse burgerhuizen in het centrum van Balen.
- Voormalig gemeentehuis in neorenaissancestijl, uit 1906.
- Belangwekkend bouwkundig erfgoed in Rosselaar, Hoolst en Schoor, kapellen en Mariapark in Schoorheide.
- Watermolens Topmolen en Hoolstmolen in de omgeving van Balen.
Ten zuiden van Balen loopt de Grote Nete en in de vallei daarvan liggen diverse natuurgebieden, waaronder Scheps, De Most, De Vennen, en Griesbroek bij Hulsen. Ten noorden van De Most ligt, op een dekzandrug, het natuur- en recreatiegebied Keiheuvel.
Parallel aan de Grote Nete lopen de door mensen gegraven Grote Hoofdgracht en Kleine Hoofdgracht, bedoeld ter ontwatering van de moerassen.
Ten oosten van Balen loopt het Kanaal naar Beverlo en ten westen van Balen het Kanaal Dessel-Kwaadmechelen.
Bijnaam
De bijnaam van de Balenaars is: Kruiers. De reden kan zijn dat de patroonheilige van de kerk, de Heilige Andreas, ook patroon van de kruiers is. Het volksverhaal rept ervan dat de bewoners de kerk een aantal malen wilden verplaatsen, en daartoe een kruiwagen geschikt achtten. In 1987 werd een beeldje van de kruier geplaatst.
Musea
- Het Kruiersmuseum, in het voormalig gemeentehuis, is een heemkundemuseum.
Film
- Groenten uit Balen (2011) van Frank Van Mechelen naar het gelijknamig toneelstuk Groenten uit Balen van Walter van den Broeck. De film verhaalt over de staking van 1971 in de Balense zinkfabriek van Vieille-Montagne.
Balen is de hoofdplaats van de federatie Balen, die op haar beurt dan weer deel uitmaakt van het dekenaat Zuiderkempen in het Bisdom Antwerpen.
Voormalig
- De Balense zinkfabriek van Vieille-Montagne.
- Bert Leysen (1920 - 1959), programmadirecteur N.I.R.
- Jos Wijninckx (1931 - 2009), politicus
- Jef Geys (1934-2018), beeldend kunstenaar
- Heddie Suls (1938), actrice
- Anne Mie Gils (1957), actrice
- Theo Mertens (1941), wielrenner
- Norbert Van Broekhoven (1946 - 2014), ondernemer en bestuurder
- Servais Verherstraeten (1960), politicus
- Eric Geboers (1962 - 2018), motorcrosser
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
