Loading AI tools
gatunek ssaka Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Makak berberyjski[19], magot[20], makak magot[21] (Macaca sylvanus) – gatunek ssaka naczelnego z podrodziny koczkodanów (Cercopithecinae) w obrębie rodziny koczkodanowatych (Cercopithecidae).
Macaca sylvanus[1] | |||||
(Linnaeus, 1758) | |||||
Systematyka | |||||
Domena | |||||
---|---|---|---|---|---|
Królestwo | |||||
Typ | |||||
Podtyp | |||||
Gromada | |||||
Podgromada | |||||
Infragromada | |||||
Rząd | |||||
Podrząd | |||||
Nadrodzina | |||||
Rodzina | |||||
Podrodzina | |||||
Plemię | |||||
Rodzaj | |||||
Gatunek |
makak berberyjski | ||||
| |||||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[18] | |||||
Zasięg występowania | |||||
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz w 10. edycji Systema Naturae, uznawanej za początek nomenklatury zoologicznej. Autor nadał gatunkowi nazwę Simia sylvanus[2]. Miejsce typowe według oryginalnego opisu to Afryka i Cejlon (łac. Habitat in Africa, Zeylona)[2], poprawione w 1913 roku przez Daniela Girauda Elliota na Afrykę[22], ograniczone w 1939 roku przez Glovera Morrilla Allena do wybrzeża „Berberii”, w Afryce Północnej[23][24][25]. Linneusz swój opis oparł na wcześniejszym wydaniu Systema Naturae oraz na pracach innych autorów[2].
M. sylvanus jest uważany za najwcześniejszą odnogę drzewa filogenetycznego rodzaju Macaca i jest wyjątkowy, ponieważ jest jedynym makakiem żyjącym w Afryce i jedynym makakiem ze szczątkowym lub całkowicie pozbawionym ogona[26]. Badania genetyczne wykazały, że populacje z Maroka i Algierii różnią się od siebie i mogły się rozdzielić około 1,6 miliona lat temu[26].
Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy[26].
Makak berberyjski występuje na obszarach górskich w Maroku (Rif, Atlas Wysoki i Średni) oraz Algierii (Kabylia Wielka i Mała); historycznie występował również w zachodniej Tunezji[26]. Niewielka, półdzika kolonia funkcjonuje na Gibraltarze. Jest to jedyna populacja małp występująca w Europie[20] (patrz: magoty gibraltarskie). Niewykluczone, że została tam introdukowana[20][18].
Makak berberyjski jest małpą średniej wielkości o silnej budowie ciała. Długość ciała (bez ogona) 55,7–63,4 cm, długość szczątkowego ogona 0,4–2,2 cm; masa ciała 9,9–14,5 kg[29][30]. Sierść w części grzbietowej wybarwiona jest na kolor żółtawobrunatny, zaś w części brzusznej jest jaśniejsza[20]. Futro jest grube i gęste[31].
Makak berberyjski zamieszkuje skaliste okolice, wzgórza i lasy do wysokości 2000 m n.p.m. Wiedzie dzienny tryb życia. Żyje w stadach liczących do 20 osobników. Jest zwierzęciem silnym, walecznym. W starciu z psem może go pokonać i zabić. Umie pływać. Makak berberyjski osiąga dojrzałość płciową w wieku około 4 lat. Po trwającej około pół roku ciąży samica rodzi 1–2 młodych. W niewoli osiąga wiek ponad 30 lat[20]. Żywi się roślinami trawiastymi, jagodami, nasionami, ziołami, owadami i skorpionami. Tworzą duże grupy z wieloma samcami, średni 43 do 70 osobników na km². Przewodnikiem stada jest zawsze dojrzały samiec, który w czasie żerowania stada zajmuje punkt obserwacyjny na wzniesieniu i czuwa nad bezpieczeństwem grupy.
Makak berberyjski jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem (EN – ang. endangered)[18], w Maroku znajduje się pod ochroną; liczebność szacowana jest od 9 do 17 tysięcy osobników w Maroku i około 5 tys. w Algierii. Całkowita populacja na świecie wynosi od 12 do 21 tysięcy[32]. Obecnie magot nie stanowi już obiektu polowań, jednak liczebność tego gatunku nie wzrasta.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.