Loading AI tools
gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rannik zimowy (Eranthis hyemalis (L.) Salisb.) – gatunek rośliny wieloletniej z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae). Występuje w stanie dzikim w Europie środkowej i południowo-wschodniej. W pozostałej części kontynentu jest uprawiany i dziczejący. Uprawiany jest także, choć rzadko, w Polsce i także czasem rośnie jako uciekinier z upraw (efemerofit). Nazwa rośliny pochodzi od greckich słów: er – wiosna, anthos – kwiat i łacińskiego słowa hyems – zima.
Systematyka[1][2] | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | |||
Klasa | |||
Nadrząd | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Rodzaj | |||
Gatunek |
rannik zimowy | ||
Nazwa systematyczna | |||
Eranthis hyemalis (L.) Salisb. Trans. Linn. Soc. London 8: 304. 1807[3] | |||
Synonimy | |||
| |||
Zasięg | |||
Mapa występowania ranników, rannik zimowy oznaczony numerem 1 |
Gatunek rośnie w naturze od południowo-wschodnich krańców Francji[4], poprzez północne Włochy, Austrię, kraje byłej Jugosławii, Węgry, Rumunię, po Bułgarię[5][3]. Bywa podawany także z Azji zachodniej (północny Irak i Turcja)[3], ale na tamtym obszarze rośnie podobny rannik cylicyjski E. cilicicus.
Po rozprzestrzenieniu w uprawie gatunek występuje także jako zdziczały w środkowej i zachodniej części Europy[5]. W Polsce uprawiany jest zwłaszcza w zachodniej części kraju i notowany jest jako gatunek przejściowo dziczejący (efemerofit)[6].
W naturze gatunek występuje w żyznych i cienistych lasach liściastych[4][10], także w zaroślach, w miejscach wilgotnych, na rzędnych do 1200 m n.p.m.[10] Czasem przechodzi z siedlisk naturalnych do winnic[10]. Poza naturalnym zasięgiem, notowany jest w Europie Środkowej i Zachodniej w zaroślach, lasach i starych parkach jako uciekinier z uprawy[4]. Występuje na glebach wilgotnych, próchnicznych[7], dużej wilgotności gleby wymaga zwłaszcza w okresie wiosennym[4].
Bylina, geofit. Odnawia się co roku z bulw. Pęd z pąkiem kwiatowym zaczyna wzrost już w okresie zimowym[4]. Podczas jego wzrostu przez grunt, znajdujący się na szczycie pąk kwiatowy osłonięty jest przez stulone wokół niego dłoniasto podzielone podsadki[11][4]. Kwitnie od lutego do marca-kwietnia jako jedna z najwcześniej kwitnących roślin w klimacie umiarkowanym[12][7]. Kwitnie długo, jeśli utrzymuje się niska temperatura[13]. Gdy temperatury przekraczającą 10°C – bardzo szybko przekwita[7][13]. Z kolei przymrozki i opady śniegu kwiatom nie szkodzą, a jedynie opóźniają rozwijanie się kolejnych. Wieczorami, a także podczas pochmurnej pogody, kwiaty stulają okwiat, prawdopodobnie w celu ochrony wnętrza przed niską temperaturą. Rozwijają się zwykle ok. godziny 9 rano. Szczyt kwitnienia przypada na godziny od 10 do 12. Pyłek uwalniany jest sukcesywnie z kolejnych pylników przez dwa do trzech dni. Po opróżnieniu pylników pręciki odpadają. Wraz z ostatnimi pręcikami odpadają także miodniki, a na końcu – listki okwiatu[4]. Kwiaty wabią owady zapylające swoim zapachem, barwą i nektarem. W każdym kwiecie powstaje go średnio według różnych badań 1,23-1,46 mg. Zawiera średnio 26-72% cukrów. Po zakończeniu kwitnienia rozwijają się nad powierzchnią gruntu długoogonkowe liście asymilacyjne[4].
Nasiona kiełkują natychmiast po rozsianiu. W pierwszym i drugim roku wzrostu rozwijają tylko długoogonkowy i dłoniasto podzielony liść. W trzecim roku zakwitają po raz pierwszy[4].
Z Bułgarii opisano odmianę var. bulgaricus Stefanov, 1939 o cechach nawiązujących do rannika cylicyjskiego E. cilicicus[5].
Rannik zimowy tworzy mieszańca z rannikiem cylicyjskim E. cilicicus noszącego nazwę rannika Tubergena Eranthis × tubergenii[9]. Z roślin tych wyselekcjonowano odmianę uprawną 'Guinea Gold', o kwiatach osiągających 6 cm średnicy i liściach silniej podzielonych, często brązowo nabiegłych[14].
Roślina ozdobna, uprawiana ze względu na swoją bardzo wczesną porę kwitnienia[13]. Gatunek uprawiany i rozprzestrzeniany jest jako roślina ozdobna od 1570 roku[7]. Jest to także roślina miododajna.
Ranniki sadzone są zwykle w ogrodach skalnych oraz na rabatach wiosennych. Dobrze udają się także w pojemnikach[12]. Zalecane są też do sadzenia pod drzewami i krzewami zrzucającymi liście na zimę. Dzięki ocienieniu gleba w takich miejscach wolniej przesycha, a w okresie kwitnienia ranniki mają odpowiednią ilość światła[15]. Rekomendowane jest sadzenie roślin w dużych grupach wraz z innymi gatunkami kwitnącymi wczesną wiosną (np. śnieżyczką przebiśnieg i śnieżnikami)[7]. Sadzone są również w parkach[4].
Roślina odporna na mróz, wymaga próchnicznej, przepuszczalnej ziemi o stałej wilgotności i odczynie zasadowym, stanowiska słonecznego lub półcienistego[13]. Toleruje przesychanie podłoża jedynie w końcu wiosny i u progu lata. Ranniki są odporne na choroby i rzadko chorują[12].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.