Franciszek Skibiński

Franciszek Maria Maksymilian Skibiński^[a] (ur. 15 sierpnia 1899 w Monachium, zm. 16 maja 1991 w Warszawie^[2]) – generał dywizji Wojska Polskiego, teoretyk i badacz sztuki wojennej, doktor nauk wojskowych.

Franciszek Skibiński

Franciszek Skibiński jako generał brygady (1968)
generał dywizji
Pełne imię i nazwisko	Franciszek Maria Maksymilian Skibiński
Data i miejsce urodzenia	15 sierpnia 1899 Monachium, Królestwo Bawarii, Cesarstwo Niemieckie
Data i miejsce śmierci	16 maja 1991 Warszawa, Polska
Przebieg służby
Lata służby	1917–1951, 1956–1964
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne ludowe Wojsko Polskie
Formacja	I Korpus Polski w Rosji Polska Organizacja Wojskowa
Jednostki	10 Brygada Kawalerii 10 Brygada Kawalerii Pancernej 10 Pułk Strzelców Konnych 10 Brygada Kawalerii Pancernej 3 Brygada Strzelców 10 Brygada Kawalerii Pancernej 2 Dywizja Pancerna
Stanowiska	szef sztabu brygady dowódca pułku zastępca dowódcy brygady dowódca brygady zastępca dowódcy dywizji
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-ukraińska wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa kampania francuska
Odznaczenia

Franciszek Skibiński w stopniu rotmistrza

Nagrobek Franciszka Skibińskiego na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Życiorys

Syn Władysława^[3] i Zofii z domu Królikowskiej (1870–1942)^[4]. Jego młodszą siostrą była Maria Skibniewska. Uczył się początkowo w Gimnazjum im. Mikołaja Reja w Warszawie (klasy I–VI, 1909–1915), później (klasy VII i VIII, 1915–1917) w polskim gimnazjum w Kijowie, gdzie zdał maturę. W latach 1912–1914 należał do tajnego skautingu polskiego^[5].

We wrześniu 1917 wstąpił jako ochotnik do Wojska Polskiego, gdzie do maja 1918 był wolontariuszem w 1 pułku ułanów^[6]. Po rozbrojeniu pułku wstąpił do POW na Ukrainie^[6]. W listopadzie 1918 przybył do Warszawy, gdzie brał udział w rozbrajaniu Niemców^[7]. W styczniu 1919 został ranny podczas walk w obronie Przemyśla i Lwowa^[6].

Od 1 maja 1919 był uczniem kursu jazdy w Szkole Podoficerów Jazdy w Starej Wsi, a od 15 sierpnia tego roku kontynuował naukę w 19. klasie „Jazdy” Szkoły Podchorążych w Warszawie^[8]. 1 października 1919 został mianowany podchorążym i wcielony do 14 pułku ułanów jazłowieckich^[8][6], w którym podczas wojny 1920 dowodził plutonem w 1. szwadronie^[6]. 1 stycznia 1920 został mianowany podporucznikiem w kawalerii^[9].

3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 i 353. lokatą w korpusie oficerów jazdy^[10]. 17 czerwca tego roku został przydzielony do VI Brygady Jazdy na stanowisko adiutanta sztabowego^[11]. 15 sierpnia 1923 ze stanowiska oficera ordynansowego dowódcy VI Brygady Jazdy przydzielony został do macierzystego 14 puł.^[12] 16 listopada objął dowództwo 2. szwadronu, a 15 grudnia 1923 dowództwo 4. szwadronu^[11]. 5 lipca 1924 ukończył III pięciomiesięczny kurs w Centralnej Szkole Strzelniczej w Toruniu^[13]. 15 kwietnia 1925 Oficerski Sąd Honorowy 14 puł. udzielił mu nagany za „naruszenie honoru oficerskiego poprzez zakłócenie spokoju publicznego, przez obelżywe odezwanie się do pełniącego służbę funkcjonariusza Policji Państwowej”^[14]. Od 2 listopada 1925 do 15 czerwca 1926 był słuchaczem kursu dowódców szwadronów w Obozie Szkolnym Kawalerii w Grudziądzu^[15]. Z dniem 15 sierpnia 1926 został przeniesiony do kadry oficerów kawalerii i przydzielony do Oficerskiej Szkoły Kawalerii w Grudziądzu na stanowisko instruktora wyszkolenia wojskowego^[16]. 12 kwietnia 1927 prezydent RP nadał mu stopień rotmistrza z dniem 1 stycznia 1927 i 56. lokatą w korpusie oficerów kawalerii^[17]. W tym samym roku dowódca Okręgu Korpusu Nr VIII ukarał go 21 dniami obostrzonego aresztu domowego za strzelanie z rewolweru na ulicy Grudziądza w stanie nietrzeźwym^[18]. 29 września 1931 przybył do 3 pułku strzelców konnych w Wołkowysku i został wyznaczony na stanowisko dowódcy 2. szwadronu^[19][20]. Od 9 stycznia do 20 marca 1933 był uczniem kursu przygotowawczego w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie^[21]. 2 kwietnia został zwolniony ze stanowiska dowódcy szwadronu i skierowany na egzamin sprawdzający do Wyższej Szkoły Wojennej^[21]. 8 kwietnia, po powrocie z egzaminu, został przydzielony do 2. szwadronu na stanowisko młodszego oficera^[21]. Od 16 lipca do 15 września 1933 odbył praktykę w 20 pułku artylerii lekkiej w Prużanie, kompanii telegraficznej 20 Dywizji Piechoty i 79 pułku piechoty w Słonimie^[21]. Od jesieni 1933 do 1935 w Wyższej Szkole Wojennej^[6]. Zarządzeniem kierownika Ministerstwa Spraw Wojskowych z 20 września 1935 otrzymał dyplom i tytuł naukowy oficera dyplomowanego^[22]. 22 listopada 1935 komendant WSWoj., gen. bryg. Tadeusz Kutrzeba wystawił mu ocenę ostateczną po zakończeniu kursu: „Bardzo dobry. Posiada pierwszorzędne zalety na kawaleryjskiego dowódcę. W pracy sztabowej nadaje się specjalnie do działu operacyjnego. Może być zaraz szefem sztabu brygady kawalerii. Mimo bardzo dobrej prezencji, nie nadaje się do funkcji wymagających reprezentacji”^[23].

22 października 1935 został przeniesiony do 10 Brygady Kawalerii w Rzeszowie na stanowisko szefa sztabu^[24][6]. W tym czasie otrzymał zezwolenie na noszenie barw 14 pułku ułanów. Mianowany majorem dyplomowanym w 1936^[6]. Jesienią 1938 uczestniczył wraz z brygadą w zajęciu Zaolzia. Walczył w kampanii wrześniowej. Po agresji ZSRR na Polskę 19 września 1939, razem z całą brygadą przekroczył granicę z Węgrami, a już 26 września przybył do obozu Coëtquidan w Bretanii (Francja). W dniach 10–18 czerwca 1940 uczestniczył w kampanii francuskiej. Następnie przez Hiszpanię, Portugalię i Gibraltar 3 września 1940 dotarł do Liverpoolu. Brał udział w organizacji 1 Dywizji Pancernej Polskich Sił Zbrojnych pod dowództwem gen. Stanisława Maczka. Kolejno szef sztabu 10 Brygady Kawalerii Pancernej, dowódca 10 pułku strzelców konnych i dowódca 3 Brygady Strzelców w składzie dywizji. Od sierpnia 1944 do maja 1945 wraz z dywizją uczestniczył w kampanii w zachodniej Europie. Brał udział w wyzwoleniu Bredy. Wojnę zakończył w stopniu pułkownika.

Od 21 sierpnia 1945 do 1947 zastępca dowódcy 2 Warszawskiej Dywizji Pancernej w składzie 2 Korpusu Polskich Sił Zbrojnych. W lipcu 1947 powrócił do Polski, został wykładowcą w Akademii Sztabu Generalnego. W kwietniu 1951 aresztowany przez organa Informacji Wojskowej. Zarzucono mu udział w organizacji konspiracyjnej w wojsku, w ramach której znalazł się w Akademii Sztabu Generalnego. Zdaniem śledczych miał go zwerbować Stanisław Tatar. Po aresztowaniu grupy generałów (S. Tatara, Franciszka Hermana, Jerzego Kirchmayera i Stefana Mossora) miał wejść do tzw. nowego kierownictwa konspiracji wojskowej jako zastępca gen. Heliodora Cepy. Był sądzony razem ze Stefanem Biernackim, Adamem Jaworskim, Apoloniuszem Zawilskim i Kornelem Dobrowolskim, a 28 kwietnia 1952 skazany wyrokiem Najwyższego Sądu Wojskowego na karę śmierci za zdradę ojczyzny (przewodniczącym składu sędziowskiego był Wilhelm Świątkowski, w jego składzie byli także Feliks Aspis i Teofil Karczmarz, oskarżał Stanisław Zarakowski). 19 listopada 1952 Bolesław Bierut nie skorzystał z prawa łaski, ale wstrzymał wykonanie kary śmierci, co było związane z wykorzystaniem Skibińskiego, jako świadka w innych procesach dotyczących „spisku w wojsku”. 21 stycznia 1954 wykonanie wyroku zasugerował Antoni Skulbaszewski, czemu sprzeciwił się Stanisław Zarakowski. 25 stycznia 1954 przewodniczący Rady Państwa, Aleksander Zawadzki skorzystał z prawa łaski^[25]. Osadzony w Zakładzie Karnym we Wronkach Skibiński podjął głodówkę protestując przeciwko niesprawiedliwemu wyrokowi. 4 kwietnia 1956 Najwyższy Sąd Wojskowy wznowił postępowanie w jego sprawie, a po dwóch dniach Naczelna Prokuratura Wojskowa umorzyła je z powodu braku dowodów winy^[25].

W 1963 obronił doktorat za pracę pt. „Bitwa w Normandii we wrześniu 1944 roku”^[26]. W latach 1957–1964 był szefem Biura Studiów MON. W sierpniu 1964 przeszedł w stan spoczynku.

Na emeryturze był wielokrotnie powoływany w skład komitetów honorowych i władz organizacji społecznych. Od 1971 był członkiem Obywatelskiego Komitetu Odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie^[27] oraz przewodniczącym działającej przy Komitecie Komisji Polonijnej, której celem było utrzymywanie ścisłej więzi z wszystkimi środowiskami Polonii zagranicznej, interesującymi się dziełem odbudowy Zamku^[28]. Prezes Komitetu Budowy Pomnika Tysiąclecia Jazdy Polskiej. Prezes Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Belgijskiej. Wieloletni członek Komitetu Redakcyjnego kwartalnika Wojskowy Przegląd Historyczny. Wieloletni wiceprezes Rady Naczelnej ZBoWiD 1958–1990. W latach 1981–1983 członek prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu. Członek Rady Krajowej PRON w 1983^[29]. 10 października 1983 został wyróżniony wpisem do Honorowej Księgi Czynów Żołnierskich. W 1987 wszedł w skład polskiej sekcji ruchu „Emerytowani Generałowie na rzecz Pokoju i Rozbrojenia”. Od 1988 był członkiem Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa^[30]. 11 listopada 1988 wszedł w skład Honorowego Komitetu Obchodów 70. rocznicy Odzyskania Niepodległości przez Polskę, którego przewodnictwo objął I sekretarz KC PZPR gen. armii Wojciech Jaruzelski. W lutym 1989 wszedł w skład działającej przy Radzie Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa Komisji do spraw Upamiętnienia Ofiar Represji Okresu Stalinowskiego^[31].

Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A38-4-5)^[32]. W pogrzebie uczestniczył m.in. b. prezydent RP gen. armii Wojciech Jaruzelski^[33].

Przebieg służby wojskowej

• wolontariusz w 2 szwadronie 1 pułku ułanów polskich I Korpusu Polskiego w Rosji od 10 września 1917–1918,
• członek Polskiej Organizacji Wojskowej na Ukrainie po rozwiązaniu I KP 1918,
• młodszy podoficer (kapral) 1 pułku Ułanów Krechowieckich od listopada 1918 do 13 stycznia 1919, kiedy zostaje ranny w walkach, w rejonie Lwowa i Przemyśla,
• słuchacz Szkoły Podchorążych Kawalerii w Starej Wsi od kwietnia do sierpnia 1919,
• kadet 19 klasy Szkoły Podchorążych Piechoty w Warszawie od września do października 1919,
• dowódca plutonu w 1 szwadronie i pełniący obowiązki dowódcy 4 szwadronu 14 pułku Ułanów Jazłowieckich od listopada 1919 do października 1920,
• adiutant dowódcy szwadronu zapasowego 14 pułku Ułanów Jazłowieckich we Lwowie,
• dowódca plutonu w 4 szwadronie i dowódca 1 szwadronu 14 pułku Ułanów Jazłowieckich,
• słuchacz Kursu Dowódców Szwadronów w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu od listopada 1925 do lipca 1926, który ukończył jako prymus.
• dowódca 1 szwadronu 14 pułku Ułanów Jazłowieckich we Lwowie,
• instruktor wyszkolenia bojowego w Szkole Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu od września 1926 do kwietnia 1927,
• instruktor wyszkolenia bojowego w Oficerskiej Szkole Kawalerii od kwietnia 1927 do 1930,
• kierownik grupy na Kursie Dowódców Szwadronów w Centrum Wyszkolenia Kawalerii od 1930 do października 1931,
• dowódca 2 szwadronu w 3 pułku strzelców konnych w Wołkowysku od października 1931 do października 1933,
• słuchacz kursu przygotowawczego w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie od listopada 1932 do lutego 1933,
• słuchacz Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawa (XIV promocja) od listopada 1933 do października 1935,
• szef sztabu 10 Brygady Kawalerii w Rzeszowie od listopada 1935 do marca 1937,
• organizator i szef sztabu 10 Brygady Kawalerii w Rzeszowie (pierwszej wielkiej jednostki motorowej, zorganizowanej na bazie rozformowanej 10 BK z zachowaniem jej dotychczasowej nazwy i podporządkowanej Dowództwu Broni Pancernych) od kwietnia 1937 do 21 września 1939
• zastępca komendanta Obozu WP w Coëtquidan, w departamencie Morbihan od września 1939,
• dowódca batalionu szkolnego 1 Dywizji Piechoty,
• zastępca szefa sztabu Obozu Wojsk Pancernych i Motorowych w m. Bollène, w departamencie Vaucluse (komenda obozu była zalążkiem dowództwa Lekkiej Dywizji Zmechanizowanej, na zorganizowanie której Francuzi wyrazili zgodę dopiero w maju 1940, w obliczu przegranej bitwy we Flandrii),
• szef sztabu 10 Brygady Kawalerii Pancernej (zgrupowanie bojowe wydzielone na żądanie strony francuskiej ze składu Lekkiej Dywizji Zmechanizowanej) w czerwcu 1940,
• szef sztabu 10 Brygady Kawalerii Pancernej od września 1940 do lutego 1942,
• dowódca 10 pułku strzelców konnych w składzie 10 BKPanc. od 23 lutego 1942 do 8 listopada 1943,
• zastępca dowódcy 10 Brygady Kawalerii Pancernej w składzie 1 Dywizji Pancernej od 9 listopada 1943 do 22 sierpnia 1944,
• dowódca 10 pułku strzelców konnych w dniach 22–24 sierpnia 1944, w ostatniej fazie bitwy pod Falaise,
• dowódca 3 Brygady Strzelców 1 DPanc. od 24 sierpnia 1944 do 18 stycznia 1945,
• dowódca 10 Brygady Kawalerii Pancernej od 19 stycznia 1945 do 16 lipca 1945,
• zastępca dowódcy 2 Warszawskiej Dywizji Pancernej we Włoszech od sierpnia 1945 do lipca 1947,
• oficer Grupy Organizacyjno–Przygotowawczej Akademii Sztabu Generalnego WP od sierpnia 1947,
• szef Katedry Broni Pancernych Akademii Sztabu Generalnego WP do kwietnia 1951,
• zastępca szefa Biura Studiów MON od stycznia 1957 do września 1957,
• szef Biura Studiów MON od września 1957 do sierpnia 1964

Awanse generalskie

• generał brygady – 1958
• generał dywizji w stanie spoczynku – 1988

Życie prywatne

Był dwukrotnie żonaty. 5 kwietnia 1932 w Warszawie ożenił się z Marią z Kołakowskich, z którą miał córkę Krystynę Zofię Magdalenę (1936–2018)^[34][35]. Po raz drugi ożenił się z Anną Marią z Kamieńskich (1911-1990), antropologiem, profesorem AWF w Warszawie, wdową po poruczniku dyplomowanym kawalerii Marianie Mieczysławie Rozwadowskim, zamordowanym w Katyniu^[36].

Ordery i odznaczenia

Polskie

• Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari^[37][38][39]
• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 2630 – 1921^[40][39]
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski^[37][39]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Walecznych trzykrotnie^[39][41]
• Złoty Krzyż Zasługi czterokrotnie, w tym:
• Złoty Krzyż Zasługi po raz drugi – 10 listopada 1938 „za wyjątkowe zasługi w służbie wojskowej”^[42][43]
• Złoty Krzyż Zasługi po raz pierwszy – 11 listopada 1937 „za zasługi w służbie wojskowej”^[44][45]
• Medal Niepodległości – 13 września 1933 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^[46][47][39]
• Krzyż Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie (1989)^[48]
• Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” (1981)^[49]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości – 1928
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 – 1928
• Medal 40-lecia Polski Ludowej – 1984^[50]
• Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju” – 1967^[51]
• Złoty Medal „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej” – 1982^[52]
• Odznaka „Za Zasługi dla ZBoWiD”
• Odznaka Mistrza Mechanika-Kierowcy Czołgów i Dział Pancernych
• Odznaka za Rany i Kontuzje z jedną gwiazdką^[53]
• Medal pamiątkowy Grudziądzkiego Towarzystwa Kulturalnego dla upamiętnienia I Zjazdu oficerów służby stałej kawalerii II RP (1989)^[54].
• Medal pamiątkowy Wojskowego Instytutu Historycznego(1987)^[55]

Brytyjskie

• Order Wybitnej Służby^[37][56]
• Gwiazda za Wojnę 1939–1945
• Gwiazda Francji i Niemiec
• Medal Obrony

Francuskie

• Komandor Orderu Legii Honorowej^[37]
• Kawaler Orderu Legii Honorowej^[57]
• Krzyż Wojenny z palmą^[58]
• Medal Zwycięstwa – 22 lipca 1925^[59]

Inne

• Komandor belgijskiego Orderu Korony^[37]
• holenderski Medal Brązowego Lwa^[37][58]
• Medal jubileuszowy „Trzydziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (ZSRR, 1975)^[60]
• Medal jubileuszowy „Czterdziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (ZSRR, 1985)^[61]

Wybrane prace

• Ułańska młodość 1917–1939, Warszawa 1989,
• Pierwsza pancerna, Warszawa 1959,
• O sztuce wojennej na północno-zachodnim teatrze działań wojennych 1944–1945, Warszawa 1977,
• Dowodzenie jednostkami polskimi na Zachodzie w skali operacyjnej: (wybrane przykłady), Warszawa 1973,
• Falaise, Warszawa 1971,
• Axel, Warszawa 1979,
• Bitwa o Kretę: maj 1941, Warszawa 1983,
• Wojska pancerne w II wojnie światowej, Warszawa 1982,
• Ardeny, Warszawa 1966,
• Dowodzenie wojskami koalicji na tle bitwy w Normandii, Warszawa 1963
• Zbiór ćwiczeń bojowych i kawaleryjskich, Warszawa 1935 (razem z mjr. dypl. Franciszkiem Stachowiczem)
• O polskim języku wojskowym. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (54), s. 340–361, 1970. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny.

Uwagi

1. W ewidencji Wojska Polskiego II RP figurował jako „Franciszek III Skibiński”, w celu odróżnienia od innych oficerów noszących to samo imię i nazwisko, a mianowicie ppor. piech. rez. Franciszka I Skibińskiego (ur. 6 sierpnia 1896) i por. piech. rez. Franciszka II Skibińskiego (ur. 4 listopada 1897)^[1].