Jacobaea

Jacobaea – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Obejmuje ok. 65 gatunków^[3]. Do przełomu XX i XXI wieku rośliny te klasyfikowane były w randze sekcji w obrębie rodzaju Senecio. Badania molekularne wykazały ich odrębność i potrzebę wyłączenia w randze osobnego rodzaju. Rośliny te występują w Europie, północno-zachodniej Afryce, w Azji oraz na północy Ameryki Północnej. W Polsce rośnie osiem gatunków.

Jacobaea

Starzec jakubek
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	Jacobaea
Nazwa systematyczna
Jacobaea Mill. Gard. Dict. Abr. ed. 4.: [667] (1754)[3]
Typ nomenklatoryczny
J. vulgaris J. Gaertner[4]
Synonimy
Adonigeron Fourr. Branicia Andrz. ex Trautv. Herbichia Zaw. Willkommia Sch.Bip. ex Nyman[3]

Starzec wodny

Jako ozdobny uprawiany jest starzec popielny J. maritima. Różne gatunki są wykorzystywane jako lecznicze^[5].

Rozmieszczenie geograficzne

Starzec popielny

Zasięg rodzaju obejmuje niemal całą Europę i Azję (bez jej południowej, tropikalnej części), poza tym północno-zachodnią Afrykę oraz północno-zachodnią i północno-wschodnią część Ameryki Północnej^[3].

Gatunki flory Polski

Pierwsza nazwa naukowa według listy krajowej^[6], druga – obowiązująca według bazy taksonomicznej Plants of the World online^[3]

• starzec bagienny Senecio paludosus L. ≡ Jacobaea paludosa (L.) G.Gaertn., B.Mey. & Scherb.
• starzec gorczycznikowy, s. gorycznikowy Senecio barbaraeifolius (Krock.) Wimm. & Grab.) ≡ Jacobaea erratica (Bertol.) Fourr.
• starzec górski Senecio subalpinus W.D.J. Koch ≡ Jacobaea subalpina (W.D.J.Koch) Pelser & Veldkamp
• starzec jakubek Senecio jacobaea L. ≡ Jacobaea vulgaris Gaertn.
• starzec karpacki Senecio carpaticus Herbich ≡ Jacobaea abrotanifolia subsp. carpathica (Herbich) B.Nord. & Greuter
• starzec kraiński Senecio carniolicus Willd. ≡ Jacobaea carniolica (Willd.) Schrank
• starzec srebrzysty, s. wąskolistny Senecio erucifolius L. ≡ Jacobaea erucifolia (L.) G.Gaertn., B.Mey. & Scherb.
• starzec wodny Senecio aquaticus Hill ≡ Jacobaea aquatica (Hill) G.Gaertn., B.Mey. & Scherb.

Systematyka

Rodzaj z podplemienia Senecioninae plemienia Senecioneae z podrodziny Asteroideae i rodziny astrowatych Asteraceae^[7].

Gatunki tu zaliczane tradycyjnie włączane były i wciąż jeszcze bywają do rodzaju starzec Senecio jako sekcja Jacobaea. Analizy molekularne w pierwszych latach XXI wieku wykazały polifiletyzm tradycyjnego ujęcia rodzaju Senecio, którego różne grupy gatunków występują zmieszane w różnych pozycjach drzewa filogenetycznego plemienia Senecioneae. Jedną z takich grup bliżej spokrewnionych z kilkoma innymi rodzajami (np. Packera) niż z Senecio jest dotychczasowa sekcja Jacobaea. W efekcie w wielu ujęciach systematycznych rodzaj zaczął być wyodrębniany^[3][8][9].

Wykaz gatunków^[3]

• Jacobaea abrotanifolia Moench
• Jacobaea adonidifolia (Loisel.) Pelser & Veldkamp
• Jacobaea × albescens (Burb. & Colgan) Verloove & Lambinon
• Jacobaea alpina (L.) Moench
• Jacobaea ambigua (Biv.) Pelser & Veldkamp
• Jacobaea ambracea (Turcz. ex DC.) B.Nord.
• Jacobaea analoga (DC.) Veldkamp
• Jacobaea andrzejowskyi (Tzvelev) B.Nord. & Greuter
• Jacobaea aquatica (Hill) G.Gaertn., B.Mey. & Scherb. – starzec wodny
• Jacobaea auricula (Bourg. ex Coss.) Pelser
• Jacobaea boissieri (DC.) Pelser
• Jacobaea borysthenica (DC.) B.Nord. & Greuter
• Jacobaea buschiana (Sosn.) B.Nord. & Greuter
• Jacobaea × calvescens (Moris & De Not.) B.Bock
• Jacobaea candida (C.Presl) B.Nord. & Greuter
• Jacobaea cannabifolia (Less.) E.Wiebe
• Jacobaea carniolica (Willd.) Schrank – starzec kraiński
• Jacobaea chassanica (Barkalov) A.E.Kozhevn.
• Jacobaea cilicia (Boiss.) B.Nord.
• Jacobaea delphiniifolia (Vahl) Pelser & Veldkamp
• Jacobaea disjuncta (Flatscher, Schneew. & Schönsw.) Galasso & Bartolucci
• Jacobaea echaeta (Y.L.Chen & K.Y.Pan) B.Nord.
• Jacobaea erratica (Bertol.) Fourr. – starzec gorczycznikowy
• Jacobaea erucifolia (L.) G.Gaertn., B.Mey. & Scherb. – starzec srebrzysty
• Jacobaea ferganensis (Schischk.) B.Nord. & Greuter
• Jacobaea gallerandiana (Coss. & Durieu) Pelser
• Jacobaea gibbosa (Guss.) B.Nord. & Greuter
• Jacobaea gigantea (Desf.) Pelser
• Jacobaea gnaphalioides (Spreng.) Veldkamp
• Jacobaea grandidentata (Ledeb.) Vasjukov
• Jacobaea incana (L.) Veldkamp
• Jacobaea inops (Boiss. & Balansa) B.Nord.
• Jacobaea insubrica (Chenevard) Galasso & Bartolucci
• Jacobaea korshinskyi (Krasch.) B.Nord.
• Jacobaea kuanshanensis (C.I Peng & S.W.Chung) S.S.Ying
• Jacobaea leucophylla (DC.) Pelser
• Jacobaea × lichtensteinensis B.Bock
• Jacobaea × liechtensteinensis (Murr) Rottenst.
• Jacobaea litvinovii (Schischk.) Zuev
• Jacobaea lycopifolia (Desf. ex Poir.) Greuter & B.Nord.
• Jacobaea × lyratifolia (Rchb.) B.Bock
• Jacobaea maritima (L.) Pelser & Meijden – starzec popielny, s. srebrzysty
• Jacobaea maroccana (P.H.Davis) Pelser
• Jacobaea minuta (Cav.) Pelser & Veldkamp
• Jacobaea × mirabilis (Gaut. ex Rouy) B.Bock
• Jacobaea mollis (Willd.) B.Nord.
• Jacobaea morrisonensis (Hayata) S.S.Ying
• Jacobaea mouterdei (Arènes) Greuter & B.Nord.
• Jacobaea multibracteolata (C.Jeffrey & Y.L.Chen) B.Nord.
• Jacobaea norica (Flatscher, Schneew. & Schönsw.) Galasso & Bartolucci
• Jacobaea nudicaulis (Buch.-Ham. ex D.Don) B.Nord.
• Jacobaea ornata (Druce) Greuter & B.Nord.
• Jacobaea × ostenfeldii (Druce) B.Bock
• Jacobaea othonnae (M.Bieb.) C.A.Mey.
• Jacobaea paludosa (L.) G.Gaertn., B.Mey. & Scherb. – starzec bagienny
• Jacobaea pancicii (Degen) Vladimir. & Raab-Straube
• Jacobaea persoonii (De Not.) Pelser
• Jacobaea pseudoarnica (Less.) Zuev
• Jacobaea racemosa (M.Bieb.) Pelser
• Jacobaea racemulifera (Pavlov) C.Ren & Q.E.Yang
• Jacobaea raphanifolia (Wall. ex DC.) B.Nord.
• Jacobaea renardii (C.Winkl.) B.Nord.
• Jacobaea sandrasica (P.H.Davis) B.Nord. & Greuter
• Jacobaea schischkiniana (Sofieva) B.Nord. & Greuter
• Jacobaea subalpina (W.D.J.Koch) Pelser & Veldkamp – starzec górski
• Jacobaea tarokoensis (C.I Peng) S.S.Ying
• Jacobaea taurica (Konechn.) Mosyakin & Yena
• Jacobaea thuretii (Briq. & Cavill.) B.Bock
• Jacobaea tibetica (Hook.f.) B.Nord.
• Jacobaea trapezuntina (Boiss.) B.Nord.
• Jacobaea uniflora (All.) Veldkamp
• Jacobaea vulgaris Gaertn. – starzec jakubek