Jerzy Bukowski (profesor)

Jerzy Bukowski h. Ossoria (ur. 23 listopada 1902 w Bugaju^[1], zm. 1 czerwca 1982 w Warszawie) – polski aeromechanik, profesor i dwukrotnie rektor Politechniki Warszawskiej, konstruktor śmigieł, specjalista w zakresie budowy samolotów i teorii śmigła, poseł na Sejm PRL II, III, IV, VI, VII i VIII kadencji. Budowniczy Polski Ludowej.

Szybkie fakty Państwo działania, Data i miejsce urodzenia ...

Urodził się jako syn Jana Rafała Bukowskiego h. Ossoria (1872–1950) i Zofii Henryki Bolesławy z Ryszkiewiczów h. Świnka (1883–1945)^[2]. Od 1913 udzielał się jako harcerz, był zastępowym I Michałowickiej Drużyny Skautowej. W Kielcach zaś pełnił rolę łącznika między członkami Polskiej Organizacji Wojskowej. Jako ochotnik służył w szkolnym oddziale wartowniczym 56 Pułku Piechoty. W 1920 razem z drużyną harcerską, wziął udział w obronie praw ludności polskiej na Śląsku Cieszyńskim. Od lipca do listopada 1920, brał czynny udział w wojnie polsko-bolszewickiej na frontach północnym i południowym.

Maturę uzyskał w Gimnazjum im. Jana Śniadeckiego w Kielcach, a następnie rozpoczął studia na Politechnice Warszawskiej, gdzie 5 maja 1930 uzyskał stopień inżyniera mechanika. Obronił pracę dyplomową z dziedziny silników lotniczych, kończąc Sekcję Lotniczą Wydziału Mechanicznego PW. W latach 1925–1935 był asystentem w Katedrze Aerodynamiki, a później konstruktorem w Instytucie Aerodynamicznym. W 1938 został habilitowany w zakresie aerodynamiki stosowanej na Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej, w 1948 uzyskał nominację na profesora nadzwyczajnego, w 1958 na profesora zwyczajnego. W latach 1952–1953 i 1959–1965 rektor Politechniki Warszawskiej.

W 1932 rozpoczął współpracę z wybitnym konstruktorem prof. Franciszkiem Misztalem, a zaprojektowane śmigła produkowała „Fabryka Śmigieł, Wyrobów Drzewnych i Metalowych W. Szomański i s-ka”. W związku z rosnącymi zamówieniami fabryki w 1935 zaproponowano Jerzemu Bukowskiemu stanowisko kierownika technicznego. Zaprojektował ponad 40 udanych prototypów śmigieł, skonstruował modele śmigieł do samolotów myśliwskich PZL P-7 i PZL P-11.

Gdy wybuchła II wojna światowa fabryka została przeniesiona do Krzemieńca i tam też przeniósł się J. Bukowski. Jednak z powodu braku istotnych części J. Bukowski otrzymał od dowództwa lotnictwa polecenie powrotu do stolicy i przywiezienia śmigieł do myśliwców. Podczas oblężenia Warszawy uczestniczył w ratowaniu budynku Instytutu Aerodynamicznego przed pożarem. W listopadzie 1939 został zatrzymany i uwięziony na dwa tygodnie na Pawiaku.

W 1940 kierował fabryką Szomańskiego, która funkcjonowała jako zakład stolarski „Holz und Metallerzeugniss Fabrik W. Szomański”. Produkowano wówczas stolarkę budowlaną, narty oraz wozy konne. W następnym roku Niemcy zlecili zakładowi produkcję śmigieł, a potem nazwa została zmieniona na „Szomański Propellerwerk”.

Za zgodą Jerzego Bukowskiego w fabryce funkcjonowały jednostki Armii Krajowej, Narodowych Sił Zbrojnych i Polskiej Partii Robotniczej. W 1944 chcąc ocalić fabrykę, zdecydował się na jej ewakuację na Dolny Śląsk, a w styczniu 1945 do miejscowości Niemes w Czechach. Tam pracował z grupą Polaków do maja 1945.

Gdy wrócił do kraju wraz z załogą i majątkiem fabryki, wysunięto wobec niego zarzuty o współpracy z Niemcami w przemyśle zbrojeniowym. Zweryfikowano je i oddalono zarzuty wobec Jerzego Bukowskiego, lecz jeszcze nieraz oskarżano go o kolaborację z Niemcami. Od października 1945 do września 1946 pracował w przemyśle na stanowisku dyrektora administracyjnego Zjednoczenia Przemysłu Motoryzacyjnego.

Od kwietnia 1946 pełnił funkcję zastępcy profesora Katedry Budowy Płatowców i Mechaniki Lotu na Politechnice Łódzkiej. W tym samym objął stanowisko kierownika Katedry Hydrauliki i Aerodynamiki oraz zakładu o takiej samej nazwie na Wydziale Mechanicznym PW.

Oprócz pracy na Politechnice Warszawskiej uczestniczył w organizacji szkolnictwa wyższego technicznego w Polsce, w latach 1953–1969 w Radzie Głównej Szkolnictwa Wyższego. Brał udział w organizacji Muzeum Techniki w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie (1955) oraz w pracach Komitetu Historii Nauki i Techniki PAN (jako jego przewodniczący) i Międzynarodowej Unii Historii i Filozofii Nauki.

Jerzy Bukowski był aktywnym działaczem w organizacjach technicznych. W okresie międzywojennym działał w Związku Polskich Inżynierów Lotniczych – w latach 1937–1938 został wiceprezesem, natomiast prezesem w 1939^[3].

W latach 1964–1971 był przewodniczącym Rady Głównej Naczelnej Organizacji Technicznej, a od 1971 przewodniczącym jej Zarządu Głównego. W 1957 po raz pierwszy wybrany na posła do Sejmu PRL. Od 1962 był członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Pokoju^[4]. Uczestniczył w akcjach Światowej Rady Pokoju, zwłaszcza w okresie wojny koreańskiej i konfliktu bliskowschodniego. Brał udział także w ruchu Pugwash w latach 1967–1970. W czerwcu 1968 wszedł w skład Komitetu Honorowego oraz Komitetu Przygotowawczego obchodów 500. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika^[5].

Pochowany z honorami na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 242-3-4)^[6]^[7]. W pogrzebie w imieniu władz uczestniczyli m.in. marszałek Sejmu Stanisław Gucwa, minister sprawiedliwości Sylwester Zawadzki, wiceminister nauki, szkolnictwa wyższego i techniki Mieczysław Kazimierczuk oraz prezes Rady Naczelnej ZBoWiD gen. dyw. Mieczysław Moczar. Trumnę zmarłego udekorowano przyznanym mu pośmiertnie przez Radę Państwa PRL Orderem Budowniczych Polski Ludowej^[8].

Był mężem Zofii Heleny z Bełkowskich (1904–1977), z którą miał córkę Martę (ur. 1930).

Jerzy Bukowski (profesor)

Życiorys

Stanowiska

Członkostwa

Ordery i odznaczenia

Upamiętnienie

Przypisy

Linki zewnętrzne

Wikiwand - on