Marcin Gortat

Marcin Janusz Gortat (ur. 17 lutego 1984 w Łodzi) – polski koszykarz występujący na pozycji środkowego, reprezentant Polski. Jedyny Polak w historii NBA, który awansował do jej finału^[1].

Marcin Gortat

Marcin Gortat (2022)
#13
środkowy
Pseudonim	The Polish Hammer, The Polish Machine
Data i miejsce urodzenia	17 lutego 1984 Łódź
Wzrost	213 cm
Masa ciała	109 kg
Kariera
Aktywność	2002–2020
Draft	2005, numer: 57 Phoenix Suns (oddany do Orlando Magic)
Kariera klubowa Lata Kluby Wyst. 2002–2003 ŁKS Łódź 14 2003–2007 RheinEnergie Kolonia 120 2007–2010 Orlando Magic 175 2007 →Anaheim Arsenal 5 2010–2013 Phoenix Suns 121 2013–2018 Washington Wizards 442 2018–2019 Los Angeles Clippers 47
Kariera reprezentacyjna Lata Reprezentacja Wyst. 2004  Polska U–20 2004–2015  Polska
Kariera trenerska Lata Drużyna od 2022 Washington Wizards (asystent)
Odznaczenia
Strona internetowa

Podpis Marcina Gortata

Początki kariery

Początkowo uprawiał piłkę nożną i lekkoatletykę, osiągając lokalne sukcesy – w 2000 został mistrzem Łodzi w skoku wzwyż, a w 2001 z drużyną piłkarską ŁKS Łódź zdobył mistrzostwo regionu łódzkiego. Karierę koszykarską rozpoczął dopiero w wieku 18 lat. Po kilku miesiącach od debiutu dostał powołanie do kadry Polski U-20, w której rozegrał 10 meczów. Podczas turnieju we Francji został dostrzeżony przez skautów klubu Rhein Energie Köln i w 2003 trafił do Niemiec. W klubie z Kolonii występował do 2007, zdobywając w 2005 mistrzostwo kraju i trzykrotnie puchar krajowy. Występował także na parkietach Euroligi^[2].

Występy w NBA

Draft

28 czerwca 2005 w nowojorskiej Madison Square Garden wziął udział w drafcie NBA i został wybrany w II rundzie z numerem 57. przez Phoenix Suns (z Dallas Mavericks przez New Orleans Hornets). Nowy klub szybko oddał go jednak do Orlando Magic.

Orlando Magic (2008–2010)

W rozgrywkach NBA zadebiutował 1 marca 2008 przeciwko New York Knicks (118:92), przebywając na boisku przez 2 minuty i 21 sekund, zdobywając 2 punkty, zaliczając zbiórkę i faul. 5 marca 2008 w meczu z Washington Wizards Gortat zdobył 4 punkty oraz miał dwie zbiórki w ataku. W ostatnim meczu sezonu zasadniczego, 16 kwietnia 2008, zagrał 28 minut, zdobył 12 punktów oraz 11 zbiórek.

W sumie Gortat w sezonie zasadniczym pojawił się na parkiecie w 6 meczach grając średnio ponad 6 minut, podczas których notował na swoim koncie średnio 3 punkty i niecałe 3 zbiórki. Znalazł się w składzie Orlando na decydujące o mistrzostwie rozgrywki play-off.

Play-off 2007/2008

Pierwszy występ Marcina Gortata w fazie play-off NBA miał miejsce 22 kwietnia 2008. Gortat rozegrał 4 minuty w wygranym jednym punktem meczu z Toronto Raptors. Podczas tych 4 minut nie oddał rzutu, miał jedną ofensywną zbiórkę. W przegranym meczu nr 3 z Toronto Gortat oddał jeden rzut z gry (celny). W meczu nr 4 w ciągu 10 minut Gortat nie oddał rzutu, zaliczając jedną zbiórkę w obronie, a Orlando mecz wyraźnie wygrało. W meczu nr 5 w ciągu 4 minut zanotował jedną zbiórkę, a Orlando Magic pokonało Toronto Raptors, kończąc serię wynikiem 4:1 i awansując do półfinału Konferencji Wschodniej.

W półfinale Konferencji Wschodniej Orlando Magic spotkało się z Detroit Pistons. W pierwszym, przegranym przez Magic, meczu drugiej rundy Gortat zagrał 13 minut, notując 2 punkty, 2 zbiórki oraz blok na Chaunceyu Billupsie. W drugim meczu z Detroit Gortat nie grał. W meczu numer 3 Marcin Gortat zagrał 4 minuty, podczas których zanotował 2 punkty, zbiórkę w ataku oraz 2 bloki. W meczu numer 4 Gortat zagrał 3 minuty, notując 4 punkty, blok i zbiórkę w obronie. W meczu numer 5 Gortat pojawił się na boisku na 4 minuty, zanotował zbiórkę w obronie oraz faul. Magic przegrało serię 1:4.

W play-offach wystąpił w ośmiu meczach, średnio po 6 minut, podczas których notował 1,3 punktu oraz 1 zbiórkę na mecz. W ostatnich spotkaniach Magic reprezentant Polski znalazł się w rotacji przed Adonalem Foyle'em, wywalczając sobie pozycję pierwszego zmiennika Dwighta Howarda.

Liga letnia 2008

Latem 2008 wziął udział w lidze letniej w barwach Orlando Magic. Podczas 2008 Orlando Pro Summer League został wybrany do drugiej piątki turnieju (12,8 punktu, 8,6 zbiórki, 2,4 bloku na mecz).

Sezon 2008/2009

Sezon 2008/2009 zaczął jako pierwszy zmiennik graczy podkoszowych. Szybko jednak przegrał rywalizację z Tonym Battie i grywał jedynie w końcówkach rozstrzygniętych już spotkań. Przełom nastąpił w meczu z Phoenix Suns – dzięki kontuzji lidera Orlando Magic i czołowego centra ligi Dwighta Howarda – kiedy to zmieniający go Gortat zdobył 8 punktów (3/4 z gry, 2/2 z wolnych), 6 zbiórek oraz blok, a przede wszystkim pracował w obronie utrudniając grę zawodnikowi Phoenix Suns – Amar’e Stoudemire.

13 grudnia 2008, jako pierwszy Polak w historii, rozpoczął mecz w pierwszej piątce zespołu NBA. Orlando wygrało z Utah Jazz 103:94. Gortat w ciągu 30 minut zdobył 4 punkty, 4 zbiórki, 4 bloki oraz przechwyt i udanie powstrzymywał centra Jazz Turka Mehmeta Okura (2/12 z gry).

15 grudnia 2008 ponownie pojawił się w pierwszej piątce Orlando Magic w meczu z Golden State Warriors. Podczas 28 minut spędzonych na parkiecie zanotował 16 punktów (7/13 z gry, 2/2 z wolnych) oraz 13 zbiórek, 3 bloki i asystę, a Orlando pokonało Golden State Warriors 109:98^[3].

Osiągnięcia Marcina Gortata na koniec sezonu zasadniczego: 63 rozegrane mecze, w tym 3 w pierwszej piątce (12,6 minuty na mecz), 239 zdobytych punktów (3,8 na mecz), 286 zbiórek (4,5 na mecz), 53 bloki (0,8 na mecz), 4 double-doubles.

30 kwietnia 2009 Gortat po raz pierwszy wyszedł w pierwszej piątce w fazie playoff w meczu 6. przeciwko 76ers, zastępując zawieszonego Howarda. Zaliczył wtedy 11 punktów, 15 zbiórek, 4 przechwyty i 2 asysty w ciągu 40 minut, a Magic wyeliminował 76ers. W play-offach 2009 Magic z Marcinem Gortatem w składzie pokonali kolejno Philadelphia Sixers 4-2, Boston Celtics 4-3 i Cleveland Cavaliers (z LeBronem Jamesem) w finale Konferencji Wschodniej 4-2, aby dotrzeć do finałów NBA 2009. W finale Magic przegrali 1-4 z Los Angeles Lakers, a Gortat wystąpił we wszystkich pięciu meczach, jako pierwszy i, jak na razie, jedyny Polak w historii^[4].

Sezon 2009/2010

Z końcem fazy play-off wygasł dotychczasowy kontrakt z Orlando Magic. Już na samym początku okna transferowego w NBA do agenta Gortata zgłosił się prezes klubu Houston Rockets oferując zarobki na poziomie 5 milionów dolarów. Wstępny kontrakt Gortat podpisał jednak z zespołem Dallas Mavericks. Po tygodniu Orlando Magic wyrównało złożoną przez Mavericks ofertę opiewającą na 34 mln dolarów za pięć lat, doprowadzając do przedłużenia kontraktu z Gortatem^[5].

W trakcie sezonu pełnił rolę etatowego zmiennika Dwighta Howarda, ani razu nie wychodząc w pierwszej piątce, ale zaliczając aż 81 meczów. Statystyki na koniec sezonu: 81 rozegranych meczów (13,4 minuty na mecz), 293 zdobytych punktów (3,6 na mecz), 341 zbiórek (4,2 na mecz), 70 bloków (0,9 na mecz). Drużyna dotarła do finału konferencji, gdzie przegrała z Celtics 2-4.

Phoenix Suns (2010–2013)

Marcin Gortat (w środku) w barwach Phoenix Suns w meczu z Washington Wizards 21 stycznia 2011. Obok Al Thornton i Kevin Séraphin

18 grudnia 2010 roku Gortat uczestniczył w wymianie między Magic a Suns. Do klubu z Arizony razem z Gortatem przeszli Vince Carter i Mickael Pietrus, natomiast w odwrotną stronę Jason Richardson, Hedo Türkoğlu oraz Earl Clark.

Polak zadebiutował w drużynie Suns 23 grudnia 2010 w meczu przeciwko Miami Heat, przebywając na parkiecie przez 18 minut; w tym czasie rzucił 4 punkty (d2 z 5 rzutów z gry), zaliczył 4 zbiórki oraz 2 faule^[6]. Drugi występ w drużynie „Słońc” rozegrał 26 grudnia w przegranym 103:108 meczu przeciwko Los Angeles Clippers; spędził na boisku 27 minut, zdobył 11 punktów i miał 5 zbiórek i 1 blok^[7]. 19 stycznia 2011, w meczu z Cleveland Cavaliers zdobył swoje pierwsze double-double w barwach klubu z Phoenix, notując 16 punktów i 12 zbiórek. Gortat 30 stycznia w meczu z New Orleans Hornets pobił swój rekord sezonu oraz występów w NBA ustanowiony zaledwie 2 dni wcześniej z Boston Celtics (19 punktów oraz 17 zbiórek) zdobywając 25 punktów będąc zarazem rezerwowym w tym meczu. Ponadto Gortat zebrał 11 piłek i zaliczył kolejne double-double.

6 marca 2013 podczas meczu z Toronto Raptors doznał kontuzji prawej stopy, która wyeliminowała go z gry na resztę sezonu^[8].

W trakcie gry Gortata w Phoenix Suns drużyna ani razu nie wystąpiła w play-offach.

Washington Wizards (2013–2018)

25 października 2013 Gortat razem z Shannonem Brownem, Malcolmem Lee i Kendallem Marshallem zostali wymienieni do Washington Wizards za Emekę Okafora i chroniony wybór w pierwszej rundzie draftu 2014^[9]. W sezonie 2013/14 wystąpił w 81 meczach, jedynie w pierwszym z nich wystąpił w roli rezerwowego. Znalazł się na 9. miejscu zarówno wśród zbierających jak i blokujących całego sezonu. Uzyskał 37 double-doubles.

Wizards z Gortatem w składzie zajęli 5. miejsce w konferencji wschodniej i zakwalifikowali się do Playoffs po raz pierwszy od 6 lat. W pierwszej rundzie zmierzyli się z Chicago Bulls, rywalizację wygrali 4:1. W drugiej rundzie play-offów naprzeciw nim stanęli gracze Indiany Pacers. 13 maja 2014 w piątym meczu rywalizacji Gortat ustanowił rekord kariery play-offów pod względem punktów, zdobywając ich 31^[10], miał ponadto 16 zbiórek. Washington przegrali z Indianą 2:4.

10 lipca 2014 podpisał nowy 5-letni kontrakt z Wizards wart 60 milionów dolarów^[11].

Podczas występów w Wizards drużyna z Gortatem w składzie czterokrotnie występowała w fazie play-off, w sezonach: 2013-2014 (2. runda), 2014-2015 (2. runda), 2016-2017 (2. runda), 2017-2018 (1. runda)^[12].

Los Angeles Clippers (2018–2019)

26 czerwca 2018 Gortat trafił do Los Angeles Clippers w zamian za Austina Riversa^[13]. W Clippers wystąpił w 47 meczach, w tym w 43 w pierwszej piątce, grając przeciętnie 16 minut; statystyki za ten rok: 5,0 punktów, 5,6 zbiórek, 1,4 asyst, 0,5 bloków^[14].

7 lutego 2019 ogłoszono jego zwolnienie z drużyny poprzez wykupienie kontraktu przez klub^[15][16]. Ostatni mecz na parkietach NBA Marcin Gortat rozegrał 5 lutego 2019 w wygranym meczu przeciwko Charlotte Hornets, w czasie 13 minut nie zdobył punktu, miał 7 zbiórek i 1 asystę^[17]. Po roku nieobecności na amerykańskich parkietach, na początku 2020 zawodnik ogłosił zakończenie kariery^[18]. Na parkietach NBA Marcin Gortat zarobił ponad 95 milionów dolarów.

Kariera reprezentacyjna

Gortat grający w reprezentacji Polski podczas Mistrzostw Europy w 2013 roku

Na zgrupowanie reprezentacji Polski seniorów został po raz pierwszy powołany przez selekcjonera Andrzeja Kowalczyka, a w biało-czerwonych barwach zadebiutował w wieku 20 lat – 13 sierpnia 2004 we Wrocławiu, w wygranym 84:59 towarzyskim meczu z Portugalią, w którym zdobył 5 punktów. W roku 2004, w eliminacjach do Mistrzostw Europy 2005 rozegrał 2 spotkania (średnia 5,5 min. i 2 pkt. na mecz). W 2005 rozegrał 6 spotkań w ramach rundy wstępnej kwalifikacji do Mistrzostw Europy 2007. W zasadniczej fazie eliminacji do tego turnieju oraz w samych mistrzostwach już nie wziął udziału. W 2009 był jej podporą podczas ME 2009. W sumie wystąpił w niej do tej pory w 63 meczach (stan na 23 sierpnia 2013).

Kariera trenerska

We wrześniu 2022 został mianowany na asystenta klubu z NBA, gdzie wcześniej grał – Washington Wizards^[19].

Życie prywatne

Gortat na Bałutach (2013)

Wychowywał się na łódzkich Bałutach. Jest synem boksera Janusza Gortata, urodzonego 1948, zmarł w grudniu 2023 roku. Był dwukrotnym brązowym medalistą olimpijskim z 1972 i 1976. Jego matka Alicja Gortat była wielokrotną reprezentantki Polski w siatkówce. Urodziła się w 1948^[20]. Umarła 13 lipca 2025 roku. Dwukrotna mistrzyni Polski. W 2023 roku przeszła udar, po którym nigdy nie odzyskała pełnej sprawności. Potrzebowała całodobowej opieki, którą z oddaniem zapewniali jej synowie. Jej stan zdrowia znacznie się pogorszył po nieszczęśliwym wypadku, do którego doszło podczas rehabilitacji. W nocy pani Alicja upadła, gdy uszkodzony chodzik zawiódł i się pod nią złamał. Skończyło się to urazem biodra^[21]. Po rozwodzie rodziców mieszkał z matką^[22]. Od strony ojca ma przyrodniego brata Roberta i siostrę Małgorzatę^[22].

W młodości pasjonował się piłką nożną^[22][23]. W czwartej klasie szkoły średniej (technikum mechaniczne) zrezygnował z dalszej edukacji i wyjechał do Kolonii na pierwszy kontrakt^[23]. Jest zadeklarowanym katolikiem i twierdzi, że „wiara w Boga pozwala mu być prawym człowiekiem”^[24]. Ma liberalne poglądy polityczne. Zna trzy języki obce: angielski, niemiecki i serbski^[25]. W 2017 został Honorowym Obywatelem Miasta Łodzi^[26].

Spotykał się z aktorką Alicją Bachledą-Curuś^[27]. W 2019 związał się z politolożką Żanetą Stanisławską^[28], z którą ożenił się wiosną 2021^[29][30]. Jest ojczymem dla córki żony z jej poprzedniego małżeństwa.

Od 2022 posiada obywatelstwo amerykańskie.

Pozostała działalność

Był członkiem honorowego komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego przed wyborami prezydenckimi w Polsce w 2015^[31]. Brał udział m.in. w: kampanii społecznej przeciwko dopalaczom „Tylko słabi gracze biorą dopalacze”^[32], kampanii „Pij mleko! Będziesz wielki”, reklamie drogerii Rossmann^[33] oraz sieci Play^[34].

W 2017 nakładem Wydawnictwa WAM ukazała się książka Katarzyny Olubińskiej Bóg w wielkim mieście będąca zbiorem wywiadów, m.in. z Marcinem Gortatem^[35].

W 2024 wspomógł finansowo klub Pogoń Prudnik, którego hala „Obuwnik” w Prudniku została zniszczona przez powódź^[36].

Osiągnięcia

Na podstawie^{[37][38][39][40]}, o ile nie zaznaczono inaczej.

NBA

• Wicemistrzostwo NBA (2009)
• Wybór w drafcie NBA (w 2005 z numerem 57.)
• Trzeci Polak, który zagrał w NBA (po Lampem i Trybańskim)
• Zawodnik tygodnia Konferencji Wschodniej NBA (28.12.2015)^[41]
• Pierwszy Polak, który:
  • zagrał w play-off NBA
  • osiągnął double-double w NBA
  • rozpoczął mecz NBA w składzie podstawowym swojego zespołu
• Pierwszy Polak, którego drużyna:
  • wygrała finał konferencji NBA
  • zagrała w finale NBA
• Lider play-off NBA w skuteczności rzutów z gry (2009)^[42]

Drużynowe

• Mistrzostwo Niemiec (2006)
• Puchar Niemiec (2004, 2005, 2007)
• Uczestnik rozgrywek:
  • Euroligi (2006/2007 – 8. miejsce w grupie A)
  • Eurocup (2003/2004 – TOP 16, 2004/2005 – TOP 16)

Indywidualne

• Laureat Złotych Koszy w kategorii: Koszykarska Osobowość Roku (2009)^[43]

Reprezentacja

• Uczestnik:
  • Eurobasketu (2009 – 9. miejsce, 2013 – 21. miejsce, 2015 – 11. miejsce)
  • kwalifikacji do Eurobasketu:
    • 2005, 2011, 2013
    • U–20 (2004)
• Lider Eurobasketu w zbiórkach (2009)

Odznaczenia i wyróżnienia

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – 2018^[44][45][46]
• Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju” – 2012^[47]
• Order Uśmiechu – 2017^[48]
• Medal Świętego Brata Alberta – 2017^[49]
• laureat X edycji konkursu Wybitny Polak – 2019^[50]

Statystyki

Legenda
M	Mecze	S5	Pierwsza piątka	MPG	Minuty na mecz
FG%	Celność rzutów z pola	3P%	Celność rzutów „za 3”	FT%	Celność rzutów wolnych
RPG	Zbiórki na mecz	APG	Asysty na mecz	SPG	Przechwyty na mecz
BPG	Bloki na mecz	PPG	Punkty na mecz

NBA

Na podstawie Basketball-Reference.com (ang.)

Sezon regularny

Sezon	Drużyna	M	S5	MPG	FG%	3P%	FT%	RPG	APG	SPG	BPG	PPG
2007/08	Orlando	6	0	6,8	47,1%	–	66,7%	2,7	0,3	0,2	0,2	3,0
2008/09	Orlando	63	3	12,6	56,7%	100,0%	57,8%	4,5	0,2	0,3	0,8	3,8
2009/10	Orlando	81	0	13,4	53,3%	0,0%	68,0%	4,2	0,2	0,2	0,9	3,6
2010/11	Orlando	25	2	15,8	54,3%	–	66,7%	4,7	0,7	0,3	0,8	4,0
2010/11	Phoenix	55	12	29,7	56,3%	25,0%	73,1%	9,3	1,0	0,5	1,3	13,0
2011/12	Phoenix	66	66	32,0	55,5%	0,0%	64,9%	10,0	0,9	0,7	1,5	15,4
2012/13	Phoenix	61	61	30,8	52,1%	0,0%	65,2%	8,5	1,2	0,7	1,6	11,1
2013/14	Washington	81	80	32,8	54,2%	100,0%	68,6%	9,5	1,7	0,5	1,5	13,2
2014/15	Washington	82	82	29,9	56,6%	0,0%	70,3%	8,7	1,2	0,6	1,3	12,2
2015/16	Washington	75	74	30,1	56,7%	0,0%	70,5%	9,9	1,4	0,6	1,3	13,5
2016/17	Washington	82	82	31,2	57,9%	0,0%	64,8%	10,3	1,5	0,5	0,7	10,8
2017/18	Washington	82	82	25,3	51,8%	–	67,5%	7,6	1,8	0,5	0,7	8,4
2018/19	L.A. Clippers	47	43	16,0	53,2%	–	72,9%	5,6	1,4	0,1	0,5	5,0
Razem		806	587	25,7	55,1%	15,0%	68,0	7,9	1,1	0,5	1,1	9,9

Play-offy

Sezon	Drużyna	M	S5	MPG	FG%	3P%	FT%	RPG	APG	SPG	BPG	PPG
2008	Orlando	8	0	6,0	83,3%	–	–	1,0	0,0	0,0	0,5	1,3
2009	Orlando	24	1	11,3	65,4%	–	62,5%	3,2	0,1	0,4	0,6	3,3
2010	Orlando	14	0	15,1	65,4%	–	72,7%	4,4	0,6	0,2	0,3	3,0
2014	Washington	11	11	34,7	49,2%	–	65,9%	9,9	1,5	0,5	1,3	13,0
2015	Washington	10	10	30,7	62,8%	–	66,7%	8,8	2,2	0,6	1,1	12,4
2017	Washington	13	13	31,5	50,5%	–	61,1%	11,0	1,8	0,4	1,5	8,1
2018	Washington	6	6	26,7	55,8%	–	57,1%	6,3	1,0	0,0	0,3	8,7
Razem		86	41	20,8	56,4%	–	65,0%	6,1	0,9	0,3	0,8	6,4

Rekordy kariery (NBA)

Punkty	31 (2 razy) przeciwko Toronto Raptors przeciwko Indiana Pacers (play-off)[10]
Rzuty z gry (celne)	13 przeciwko Charlotte Bobcats
Rzuty z gry (ogólnie)	23 przeciwko Toronto Raptors
Rzuty za „3” (celne)	1 (3 razy)
Rzuty za „3"(ogólnie)	2 przeciwko Dallas Mavericks
Celne rzuty wolne	11 przeciwko New Orleans Hornets
Oddane rzuty wolne	14 przeciwko New Orleans Hornets
Zbiórki ofensywne	9 przeciwko Miami Heat
Zbiórki defensywne	16 przeciwko Boston Celtics
Zbiórki	20 przeciwko Philadelphia 76ers
Asysty	7 przeciwko Toronto Raptors
Przechwyty	4 przeciwko Oklahoma City Thunder
Bloki	7 przeciwko Charlotte Bobcats
Minut na boisku	53 przeciwko Los Angeles Lakers