Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa

Sałata

rodzaj roślin Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Sałata
Remove ads

Sałata (Lactuca L.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych (Asteraceae). Obejmuje w zależności od ujęcia ok. 60 lub ponad 100 gatunków. Rośliny te są szeroko rozprzestrzenione na półkuli północnej oraz w Afryce na półkuli południowej. W Polsce rodzaj reprezentowany jest przez rośliny uprawiane lub introdukowane.

Szybkie fakty Domena, Królestwo ...
Szybkie fakty
Thumb
Sałata kompasowa

Najważniejszą rośliną użytkową w obrębie rodzaju jest sałata siewna L. sativa, która w licznych odmianach uprawnych jest popularnie uprawiana i spożywana na całym świecie, a zwłaszcza w Azji, Europie i w Ameryce Północnej i Środkowej. Jadalna jest także sałata indyjska L. indica. Jako roślina lecznicza wykorzystywana była sałata jadowita L. virosa.

Remove ads

Rozmieszczenie geograficzne

Podsumowanie
Perspektywa
Thumb
Sałata tatarska

Zasięg rodzaju jest rozległy – obejmuje niemal całą Amerykę Północną (na południe po Haiti i południowy Meksyk), Afrykę, Europę i Azję sięgając na południowym wschodzie po Nową Gwineę[4]. Centra największego zróżnicowania rodzaju stanowią Azja (51 gatunków) i Afryka (43 gatunki)[5]. W Ameryce Północnej występuje 10 gatunków[6], a w Europie ok. 30[7].

W Polsce wszystkie gatunki z tego rodzaju rosną introdukowane przez człowieka. Zadomowionymi antropofitami są dwa gatunki, z przejściowo dziczejące są trzy kolejne. Sałata siewna jest uprawiana. W niektórych źródłach do rangi gatunku podnoszone są głąbiki krakowskie jako sałata krakowska Lactuca cracoviensis[8].

Gatunki flory Polski[8]

W szerokim ujęciu rodzaju zaliczany jest tu także występujący naturalnie w Polsce sałatnik leśny Mycelis muralis[8] jako Lactuca muralis[4].

Remove ads

Morfologia

Pokrój
Rośliny roczne i dwuletnie[6], rzadziej byliny i półkrzewy o zdrewniałych nasadach pędów[9]. Osiągają od kilkunastu cm do ponad 4,5 m wysokości[6]. Łodyga zwykle jest pojedyncza, prosto wzniesiona, rozgałęziona na całej długości lub tylko w górnej części. Pędy są nagie lub owłosione, czasem szczeciniasto[6].
Liśce
Odziomkowe i łodygowe, siedzące i ogonkowe, o bardzo różnych kształtach blaszki – od nitkowatych i równowąskich, przez lancetowate, jajowate do zaokrąglonych. Blaszki są całobrzegie, ząbkowane lub klapowane[6].
Kwiaty
Tylko języczkowe zebrane w koszyczki, a te w wiechy lub podbaldachy, rzadko rozwijają się pojedynczo. Okrywy tworzone są przez kilka lub kilkanaście listków ułożonych w dwóch rzędach. Osiągają 2–5 mm średnicy (rzadko więcej) i mają kształt walcowaty lub dzwonkowaty. Dno kwiatostanu jest wypukłe, bez plewinek i włosków, dołeczkowane. Kwiaty w koszyczkach występują w liczbie kilku do kilkudziesięciu, są koloru żółtego, niebieskiego, fioletowego lub białawego[6].
Owoce
Niełupki wydłużone, eliptyczne, mniej lub bardziej spłaszczone, z wyraźnym dzióbkiem i żebrami (w liczbie od 1 do 9 po obu stronach). Puch kielichowy złożony z włosków białych, pierzastych i trwałych[6].
Remove ads

Systematyka

Podsumowanie
Perspektywa
Thumb
Sałata siewna
Thumb
Sałata siewna w czasie kwitnienia
Thumb
Kwiaty sałaty solnej
Pozycja systematyczna

Rodzaj z podplemienia Lactucinae z plemienia Cichorieae, podrodziny Cichorioideae z rodziny astrowatych Asteraceae[10].

O ile monofiletyzm podplemienia jest generalnie potwierdzony[11] (konieczne było wyłącznie z niego niektórych gatunków i rodzajów[5]), o tyle ujęcie rodzaju Lactuca wciąż jest przedmiotem kontrowersji[9][12][5]. Wiadomo, że na pewno błędne były bardzo szerokie ujęcia rodzaju, np. George'a Benthama z XIX wieku, bowiem zaliczał on do rodzaju gatunki współcześnie klasyfikowane do różnych podplemion (także Crepidinae i Hyoseridinae)[5]. W wąskich ujęciach rodzaju zaliczanych jest do niego ok. 50–70 gatunków, a w szerszych ponad 100. Wnioski z analiz filogenetycznych bazujących na badaniach molekularnych dotyczą wciąż tylko części gatunków tradycyjnie tu zaliczanych[5].

Wykaz gatunków
  • Lactuca acanthifolia (Willd.) Boiss.
  • Lactuca aculeata Boiss.
  • Lactuca altaica Kovalevsk. – sałata ałtajska
  • Lactuca alpestris (Gand.) Rech.f.
  • Lactuca ambacensis (Hiern) C.Jeffrey
  • Lactuca anatolica Behçet & Yapar
  • Lactuca attenuata Stebbins
  • Lactuca azerbaijanica Rech.f.
  • Lactuca bandyopadhyana Kottaim.
  • Lactuca biennis (Moench) Fernald
  • Lactuca birjandica Mozaff.
  • Lactuca brachyrrhyncha Greenm.
  • Lactuca calophylla C.Jeffrey
  • Lactuca canadensis L.
  • Lactuca chitralensis (Tuisl) Ghafoor, Qaiser & Roohi Bano
  • Lactuca cichorioides (Hiern) C.Jeffrey
  • Lactuca corymbosa Lawalrée
  • Lactuca cubanguensis (S.Moore) C.Jeffrey
  • Lactuca czerepanovii (Kirp.) N.Kilian & Greuter
  • Lactuca denaensis N.Kilian & Djavadi
  • Lactuca × dichotoma Simonk.
  • Lactuca dissecta D.Don
  • Lactuca dolichophylla Kitam.
  • Lactuca dregeana
  • Lactuca dumicola S.Moore
  • Lactuca erostrata Bano & Qaiser
  • Lactuca fenzlii N.Kilian & Greuter
  • Lactuca floridana (L.) Gaertn.
  • Lactuca formosana Maxim.
  • Lactuca georgica Grossh.
  • Lactuca gilanica Mozaff.
  • Lactuca glandulifera Hook.f.
  • Lactuca glareosa Schott & Kotschy
  • Lactuca glauciifolia Boiss.
  • Lactuca gorganica Rech.f. & Esfand.
  • Lactuca gracilipetiolata Merr.
  • Lactuca graminifolia Michx.
  • Lactuca haimanniana Asch.
  • Lactuca hazaranensis Djavadi & N.Kilian
  • Lactuca hirsuta Muhl. ex Nutt.
  • Lactuca hispida DC.
  • Lactuca hispidula B.Fedtsch.
  • Lactuca homblei De Wild.
  • Lactuca imbricata Hiern
  • Lactuca indica L.
  • Lactuca inermis Forssk.
  • Lactuca intricata Boiss.
  • Lactuca kanitziana Martelli
  • Lactuca kemaliya Yıld.
  • Lactuca kirpicznikovii (Grossh.) N.Kilian & Greuter
  • Lactuca klossii S.Moore
  • Lactuca kochiana Beauverd
  • Lactuca laevigata DC.
  • Lactuca lasiorhiza (O.Hoffm.) C.Jeffrey
  • Lactuca leucoclada Rech.f. & Tuisl
  • Lactuca longespicata De Wild.
  • Lactuca longidentata Moris ex DC.
  • Lactuca ludoviciana (Nutt.) Riddell
  • Lactuca malaissei Lawalrée
  • Lactuca mansuensis Hayata
  • Lactuca marunguensis Lawalrée
  • Lactuca microsperma K.Schum.
  • Lactuca morssii B.L.Rob.
  • Lactuca muralis (L.) E.Mey. – sałatnik leśny
  • Lactuca mwinilungensis G.V.Pope
  • Lactuca orientalis (Boiss.) Boiss.
  • Lactuca oyukludaghensis (Parolly) N.Kilian & Parolly
  • Lactuca pakistanica T.Akhtar & Chaudhri
  • Lactuca palmensis Bolle
  • Lactuca paradoxa Sch.Bip. ex A.Rich.
  • Lactuca perennis L. – sałata trwała
  • Lactuca petrensis Hiern
  • Lactuca piestocarpa (Boiss.) Sennikov
  • Lactuca polyclada Boiss.
  • Lactuca praecox R.E.Fr.
  • Lactuca praevia C.D.Adams
  • Lactuca pulchella DC.
  • Lactuca pumila Rech.f. & Tuisl
  • Lactuca quercina L.
  • Lactuca raddeana Maxim.
  • Lactuca rapunculoides (DC.) C.B.Clarke
  • Lactuca reviersii Litard. & Maire
  • Lactuca rostrata (Blume) Kuntze
  • Lactuca rosularis Boiss.
  • Lactuca saligna L. – sałata solna
  • Lactuca sativa L. – sałata siewna
  • Lactuca scarioloides Boiss.
  • Lactuca schulzeana Büttner
  • Lactuca schweinfurthii Oliv. & Hiern
  • Lactuca serriola L. – sałata kompasowa
  • Lactuca setosa Stebbins ex C.Jeffrey
  • Lactuca sibirica (L.) Benth. ex Maxim.
  • Lactuca singularis Wilmott
  • Lactuca songeensis C.Jeffrey
  • Lactuca spinidens Nevski
  • Lactuca stebbinsii N.Kilian
  • Lactuca stipulata Stebbins
  • Lactuca takhtadzhianii Sosn.
  • Lactuca tatarica (L.) C.A.Mey. – sałata tatarska
  • Lactuca tenerrima Pourr.
  • Lactuca tetrantha B.L.Burtt & P.H.Davis
  • Lactuca tinctociliata I.M.Johnst.
  • Lactuca triangulata Maxim.
  • Lactuca tuberosa Jacq.
  • Lactuca tysonii (E.Phillips) C.Jeffrey
  • Lactuca ugandensis C.Jeffrey
  • Lactuca undulata Ledeb.
  • Lactuca viminea (L.) J.Presl & C.Presl
  • Lactuca virosa L. – sałata jadowita
  • Lactuca watsoniana Trel.
  • Lactuca winkleri Kirp.
  • Lactuca yemensis Deflers
  • Lactuca zambeziaca C.Jeffrey
Remove ads

Zastosowanie

Remove ads

Zobacz też

Przypisy

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads
Remove ads