Évora - Wikiwand

Évora je grad i općina u unutrašnjosti Portugala od 45 783 stanovnika ^[1] u sredini Portugala (Regija Alentejo, Distrikt Évora).

Kratke činjenice Karta ...

Évora je poznata po svom izvrsno očuvanom historijskom centru, u kojem i dan danas stoji izvrsno očuvani rimski hram, srednjovjekovne zidine i velik broj spomenika iz različitih perioda, zbog tog je historijski centar Évore, 1986. godine upisan na UNESCO-vu Listu mjesta svjetske baštine u Evropi.^[2] Unesco je Évoru upisao kao grad-muzej čiji spomenici sežu do rimskih vremena, i zbog izvrsno očuvanih kuća ukrašenih azulejo keramikom i kovanim balkonskim ogradama iz 16. - 18. vijeka koje su utjecale na gradnju u Brazilu. Historijsko središtu Évore ima 4 000 objekata na površini od 1.05 km².

Remove ads

Geografija

Évora je udaljena oko 136 km istočno od Lisabona, prema španjolskoj granici (do Badajoza ima oko 100 km). Grad leži u dolini rijeke Évora okružen brežuljcima.

Historija

Kraj oko Évore bio je naseljen još za neolita, o tome svjedoče brojni megaliti pronađeni oko grada, Anta Grande do Zambujeiro (najveće neolitsko nalazište u Portugalu) i Cromeleque dos Almendres.^[3]Kelti su osnovali grad Ebora, koji je bio prijestolnica njihove plemenske konfederacije. Rimljani su zauzeli Eboru 57. pne. i utvrdili grad zidinama (pojedini dijelovi njihovih zidina, kao i ostatci tad je zvana Liberalitas Julia (Velikodušna Julija) u čast Julija Cezara.^[3] Plinije Stariji spomenuo je Évoru, kao - Ebora Cerealis, zbog velikog broja vlažnih polja oko grada. U to vrijeme (1. vijek ne.) podignut je monumentalni hram u čast cara Augusta u korintskom stilu koji je usprkos tome što su ga razrušili Germani za svoje provale u 5. vijeku ostao relativno dobro očuvan do danas.

Évoru je 715. osvojio berberski vojskovođa Tarik ibn Zijad za Omejadski Kalifat. Za maurske vlasti (715. -1165.) grad se zvao Jaburah (arapski: يابرة.), oni su ga proširili i izgradili utvrdu i džamiju. Évoru je u septembru 1165. godine oslobodio portugalski legendarni narodni junak i vitez Geraldo Sem Pavor (Geraldo Neustrašivi) u iznenadnom jurišu na grad.^[3] Nakon povratka pod portugalsku vlast grad je počeo prosperirati, izgrađene su brojne crkve i palače, vrhunac tog razdoblja bio je 15. vijek kad su u Évori često boravili i stolovali portugalski kraljevi iz dinastije Avis (1385.-1580.), naročito Manuel I. i João III. Tad je Évora postala centar portugalskog humanizma, tu su djelovali; André de Resende (otac portugalske arheologije pokopan u katedrali), kipar Nicolau de Chanterene, slikari Cristóvão de Figueiredo i Gregório Lopes, kompozitori Manuel Cardoso i Duarte Lobo, historičar Duarte Galvão i otac portugalske drame Gil Vicente.

Évora je postala nadbiskupsko sjedište 1540, a Jezuiti su osnovali svoj univerzitet 1559. Studenti i profesori tog univerziteta, bili su mnogi poznati umovi svoga vremena; kao flamanski humanisti Nicolaes Cleynaerts (1493. -1542.) i Johannes Vasaeus (1511. -1561.) i španjolski jezuit Luis de Molina. U skladu sa tadašnjim liberalno prosvjetiteljskim idejama, tadašnji kraljev prvi ministar Markiz de Pombal protjerao je Jezuite iz zemlje i zatvorio univerzitet u Évori 1759., nakon tog je grad počeo nazadovati. Univerzitet Évora ponovno je otvoren tek 1973.^[3]

Remove ads

Znamenitosti Évore

Korintski hram u Évori ili hram božice Dijane je najznačajniji rimski spomenik u Portugalu sa 16 očuvanih korintskih granitnih stupova visine 7.68 m. Hram podignut na akropoli Évore, je danas najveća atrakcija grada. Predpostavlja se da je izgrađen u 1. vijek ne. u slavu prvog rimskog cara Augusta, ali je tek u 16. vijeku postao poznat kao hram božice lova Dijane, jer su tako predpostavljavljali jezuitski fratri zbog toga, jer je Évora bila poznata po lovu.
Sé de Évora (Katedrala Évora), uglavnom je podignuta između 1280.-1340. to je jedna od najznačajnijih gotičkih građevina u Portugalu. Poznata je po svom portalu sa skulpturama apostola iz 1335. godine, te lijepom glavnom brodu i klaustru. Jedan transept je uređen u manuelinskom stilu, a drugi u baroknom, dok su orgulje i korske klupe renesansni iz 1566. godine. Kapela sv. Brása iz 1480. godine je odličan primjer španjolske gotike zvane mudéjar s polukružnim potpornim stupovima.
Crkva São Francisco (Igreja de São Francisco) je jedna od novijih građevina u historijskom centru, izgrađena za vrijeme dinastije Avis koja je poznata po miješanju gotike i manuelinskog stila u arhitekturi. Njena Kapela kostiju (Capela dos Ossos) ima natpis na ulazu: "Mi, kosti koje su ovdje, čekamo tvoje".
Palácio dos Duques de Cadaval (Palača vojvode Cadavala) na akropoli Évore, izgrađena na mjestu palače koja je izgorila 1384., to je zgrada izgrađena u manuelinsko-maurskom stilu, sa fasadom iz 17. vijeka, i tornjem koga zovu Toranj pet štitova. To je bila guvernerova palača u kojoj su često odsjedali kraljevi.
Samostan Lóios iz 15. vijeka s manuelinskom kućom ukrašenom azulejo keramikom i veličanstvenim portalom, danas je pretvoren u restoran.
Água de Prata Aqueduct (Akvadukt srebrne vode) dug 9 km sa velikim rasponom lukova, dao je podići kralj João III. između 1531.-1537. Danas su u djelu akvedukta koji prolazi kroz grad, stanovnici podigli između lukova; kuće, prodavaonica i kafeje.
Palača Vasca da Game, s manuelinskim klaustrom i renesansnim zidnim slikama, je mjesto gdje je od 1519.-1524. živio Vasco da Gama.
Univerzitet Évora osnovan je kao jezuitski kolegij 1559. godine koje je dao izgraditi kralj Henrique I. Orginalni jezuitski kompleks ima manirističku crkvu i akademske zgrade oko velikog klaustra iz 17.-18. vijeka.
Praça do Geraldo (Trg Geraldo) u središtu grada isprva se zvao Praça Grande, na njemu su se od 1275. održavali godišnji sajmovi. Na tom trgu je kralj Duarte I izgradio gotičku palaču Estaus.