Maxamed Cabdulaahi Maxamed
Madaxweynaha hadda ee Soomaaliya (laga soo bilaabo Febraayo 2017-) From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Mohamed Abdullahi Mohamed (Af Soomaali: Maxamed Cabdullaahi Maxamed (Af-Carabi: محمد عبدالله محمد; wuxuu dhashay Maarso 11, 1962), sidoo kale loo yaqaan Farmaajo, waa siyaasi Soomaaliyeed oo madaxweyne ka soo noqday Soomaaliya 2017 ilaa 2022. Wuxuu ahaa ra'iisul wasaaraha Soomaaliya muddo lix bilood ah, laga soo bilaabo Nofeembar 2010 ilaa iyo Juun 2011-kii. 2012.
Remove ads
Nolosha hore iyo waxbarashada
Maxamed waxa uu ku dhashay Muqdisho. Maxamed waxa uu ka soo jeedaa beesha Mareexaan oo ka mid ah beelaha Daarood. Waalidkiis waxay ahaayeen halgamayaal ku xidhan ururkii SYL ee ugu horreeyay ee Soomaaliya. Intii lagu jiray 1970-meeyadii, aabbihii wuxuu u shaqeeyay sidii shaqaale dawladeed Waaxda Gaadiidka qaranka. Maxamed waxa uu ka baxay dugsi boodhin ah oo ku yaalla Soomaaliya. Markii uu dagaalka sokeeye billowday 1991-kii waxa uu magangalyo ka dalbaday Kanada, waxaana ugu dambeyntii la siiyay baasaboor reer Kanada ah. Ka dib, waxa uu wax ku bartay Maraykanka halkaas oo uu sidoo kale ku andacooday magangalyo siyaasadeed oo uu ku gaadhay dhalasho Maraykan ah. Intii uu ku noolaa magaalada Buffalo ee dalka Mareykanka, Maxamed waxa uu ahaa xubin ka tirsan xisbiga Jamhuuriga. Maxamed waa muwaadin Soomaaliyeed. Maxamed wuxuu ka tanaasulay dhalashadiisii Mareykanka Agoosto 2019. Maxamed waxa u dhaxday Saynab Cabdi Macallin, Marwadii hore ee Madaxweynihii hore ee Soomaaliya. Lamaanuhu waxay leeyihiin afar carruur ah - laba gabdhood iyo laba wiil - kuwaas oo weli deggan Maraykanka, laga bilaabo 2019.
Remove ads
Xirfadda hore
Wuxuu ka soo shaqeeyay Wasaaradda Arrimaha Dibadda ee Soomaaliya 1982 ilaa 1985. Intii u dhaxaysay 1985 iyo 1988, Maxamed waxa uu noqday Xoghayihii Koowaad ee Safaaradda Soomaaliya ee Washington. Kadib imaatinkiisii Ameerika waxa uu isku dhigay dugsi waxana uu galay jaamacada Buffalo. 1993 ayuu ku qalin jabiyay shahaadada koowaad ee jaamacadda. Laga soo bilaabo 1994 ilaa 1997, Mohamed waxaa loo doortay inuu noqdo gudoomiyaha guud ee maamulka guryaynta degmada Buffalo, wuxuuna ka shaqeeyay gudoomiyaha maaliyada. Waxa kale oo uu u soo noqday maamule kiis barnaamijka dhimista hogaanka ee magaalada 1995 ilaa 1999. Intii u dhaxaysay 2000 iyo 2002, Maxamed waxa uu ahaa isuduwaha ganacsiga dadka laga tirada badan yahay ee Qaybta Gobolka Erie ee Fursadaha Shaqo ee loo siman yahay. Laga soo bilaabo 2002 ilaa loo magacaabay ra'iisul wasaare dabayaaqadii 2010, wuxuu ka shaqeeyay sidii Wakiilka Shaqaalaysiinta siman ee Waaxda Gaadiidka Gobolka New York ee Buffalo. Muddadaas waxa kale oo uu shahaadada Masterka ee cilmiga siyaasadda ka qaatay Jaamacadda Buffalo oo uu qoraalkiisa ciwaankiisu ahaa, ‘Mareykanka. Xiisaha istaraatiijiyadeed ee Soomaaliya: Laga soo bilaabo xilligii dagaalkii qaboobaa ilaa la dagaallanka argagixisada' wuxuuna baray xirfadaha hoggaaminta iyo xallinta khilaafaadka ee Erie Community College, oo qayb ka ah Jaamacadda Gobolka New York (SUNY). Sannadkii 2007-dii, xilli uu Maxamed hoggaaminayay koox ka tirsan Jaaliyadda Soomaaliyeed ee magaalada Buffalo, ayaa waxaa qaar ka mid ah madaxda Soomaalida Mareykanka ku eedeeyeen inuu kooxda ku maroorsaday hannaanka doorashada, si uu xukunka ugu sii hayo, taasoo keentay kala qeybsanaan bulshada dhexdeeda ah.
Remove ads
Xirfad siyaasadeed
Ra'iisul Wasaare (2010-2011)
15kii Oktoobar 2010, Maxamed waxaa loo magacaabay ra'iisul wasaaraha cusub ee Soomaaliya. Maxamed ayaa xilka loo dhaariyay 1-dii November 2010, kaddib munaasabad ka dhacday xarunta madaxtooyada ee Villa Somalia. 12kii Noofambar 2010, Maxamed waxa uu magacaabay Gole Wasiiro oo cusub, sida uu qabo Axdiga Dawladda Ku Meel Gaarka ah. Jagooyinka Wasiirada ee loo qoondeeyay ayaa si weyn hoos loogu dhigay, iyadoo 18 xil maamul laga dhigay 39-kii wasaaradood ee dowladdii hore. Labo Wasiir oo ka tirsan Xukuumaddii hore ayaa dib loo magacaabay.
Dib u habayn
Qoraal uu Maxamed u jeediyay Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay 50-kii maalmood ee ugu horreysay ee uu xafiiska joogo, wuxuu ku sheegay in maamulkiisu uu billaabay hirgelinta diiwaan-gelin buuxda oo biometrik ah oo loogu talogalay ciidamada ammaanka kaasoo lagu soo gaba-gabeynayo afar bilood gudahood. Xubnaha guddiga madaxa banaan ee dastuurka ayaa sidoo kale la magacaabay si ay qareennada dastuurka Soomaaliya, culumaa’udiinka iyo khubarada dhaqanka Soomaaliyeed uga doodaan dastuurka cusub ee dalka loo qorsheeyay, kaasoo ah qeyb muhiim ah oo ka mid ah howlaha horyaalla dowladda KMG ah. Wufuud heer federaal ah ayaa loo diray si ay u qaboojiyaan xiisadaha la xiriira qabiilka ee ka dhacay dhowr gobol. Si loo horumariyo daah-furnaanta, wasiirrada xukuumadda waxay si buuxda u shaaciyeen hantidooda waxayna saxiixeen xeer anshaxeed. Waxaa sidoo kale la dhisay Guddiga La-dagaalanka Musuq-maasuqa oo awood u leh inuu sameeyo baaritaanno rasmi ah iyo inuu dib u eegis ku sameeyo go’aamada iyo hab-maamuuska dowladda si ay si dhow ula socdaan dhammaan dhaqdhaqaaqyada ay wadaan mas’uuliyiinta dowladda. Intaa waxaa dheer, safarrada aan loo baahnayn ee dibadda ee xubnaha dawladdu waa la mamnuucay, dhammaan safarrada wasiiradu hadda waxay u baahan yihiin ogolaanshaha Ra'iisul Wasaaraha. Sidoo kale waxaa la horgeeyay miisaaniyad qeexaysa kharashaadka dowladda dhexe ee 2011-ka oo ay ansixiyeen xubnaha baarlamaanka, iyadoo mudnaan la siiyay mushaaraadka shaqaalaha rayidka ah. Intaa waxa dheer, in si buuxda loo baaro hantida iyo gaadiidka dawladda. La-taliyaha sare C/raxmaan Cumar Cismaan, ayaa xusay in Maxamed uu u fiirsaday dayactirka waddooyinka, dib u furista dugsiyada dowladda iyo bixinta mushaaraadka joogtada ah ee ciidamada iyo shaqaalaha rayidka ah, taasoo keentay inuu taageero ka helo shacabka mudadii koobneyd ee uu xilka hayay.
Iscasilaad
Heshiiskii Kampala ayaa ahaa heshiis ay korjoogteynayeen Madaxweynaha Yugandha Yoweri Museveni iyo Ergeyga Gaarka ah ee Q.M u qaabilsan Soomaaliya Augustine Mahiga si loo soo afjaro marxaladda ku meel gaarka ah ee DFKMG. Guddoomiyaha baarlamaanka Shariif Xasan Sheekh Aadan ayaa sheegay in uusan la shaqeyn karin Maxamed, sidaas darteedna ay qeyb ka tahay qodobbadii lagu heshiiyay, Maxamed looga dalbaday inuu iscasilo. Shariif Xasan ayaa shaki badan ka qabay go’aankii Madaxweyne Shariif Sheekh Axmed uu Maxamed Ra’iisul Wasaare ugu magacaabay, Maxamedna uu soo magacaabay Golaha Wasiirada isaga oo aan wax badan ka soo jeedin, taasina ay keentay in Shariif Xasan uu ku adkaado in Baarlamaanka uu taageero Barnaamijyada. Iscasilaadii ka dib, Maxamed waxa uu ku laabtay Maraykanka oo uu hore uga ahaa Waaxda Gaadiidka ee Gobolka New York.
Xisbiga Tayo
Horraantii sannadkii 2012-kii, Maxamed iyo xubno ka tirsan Golahiisa Wasiirrada ayaa aasaasay urur-siyaasadeedka Tayo ("Tayo"). Sida uu sheegay Maxamed, qorshaha koowaad ee xisbigu wuxuu ku saabsan yahay sidii loo gaarsiin lahaa guud ahaan shacabka Soomaaliyeed iyo dhiirigelinta dib u celinta qurbajoogta Soomaaliyeed si ay gacan uga geystaan dib u dhiska dalka ka dib colaadaha. Maxamed ayaa markii uu xilka ka degay kadib waxa uu olole ka waday meelo kala duwan oo caalamka ah si uu taageero ugu ururiyo xisbigiisa cusub, sida Maraykanka, Ingiriiska, Holland iyo Iswiidhan.
2012 doorashada madaxweynaha
Horraantii bishii Agoosto 2012, Maxamed wuxuu isu soo bandhigay inuu yahay musharax madaxweyne doorashadii Soomaaliya ee 2012 laakiin waxaa lagu reebay wareegii koowaad ee doorashada.
Doorashooyinka 2017
Doorashada baarlamaanka ayay khubaradu ku tilmaameen mid ka mid ah dhacdooyinka siyaasadeed ee ugu musuqmaasuqa badan taariikhda dalka. Iyadoo ay jirto warbixino baahsan oo ku saabsan iibsashada codadka, baarayaashu waxay ku qiyaaseen ugu yaraan $20 milyan in loo bixiyay laaluush ahaan. Inta badan lacagaha la isticmaalo ayaa waxaa ka imaan jiray dalal shisheeye oo danaha ka leh Soomaaliya, kuwaasi oo rajo ka qabay in musharixiinta ay dhaqaale ku taageeraan ay danahooda ku hormariyaan. Markii la fadhiisto, baarlamaanku waxay u codeeyeen cidda madaxweyne noqonaysa. Maxamed, isaga oo u ololaynayay sidii musharraxa la dagaalanka musuqmaasuqa, waxa uu ku guulaystay madaxweynanimada wareegii labaad ee codbixinta, ka dib markii garoonka laga dhigay in ka badan labaatan ilaa saddex. Wareegii labaad ee doorashada waxa uu helay 184 cod oo ka mid ah 329 cod, guushaas oo la yaab ku noqotay falanqeeyayaasha. Ilaha wararka Mareykanka ayaa sidoo kale iftiimiyay aqoonta uu u leeyahay siyaasadda Mareykanka sida hal hanti oo suurtagal ah si uu uga caawiyo isaga madaxweyne ahaan. Maxamed waxa uu u ololeeyay ballan qaadyadii dastuur cusub, doorasho hal qof iyo hal cod ah iyo ciribtirka Al-Shabaab.
Remove ads
Muddada madaxweynenimada (2017-2022)
.jpg)
Maamulkan curdanka ah ayaa markii hore hay’adda lacagta adduunka ee IMF ku ammaantay dib u habeynta maaliyadeed ee ay ku samaysay, iyo kormeerayaasha dublamaasiyadda dadaalka ay ugu jiraan sidii ay wax uga qaban lahaayeen musuqmaasuqa iyo qashin-qubka ciidamada qalabka sida. Gudaha dalka ayaa shacabka ku kala qeybsameen taageerada ay u hayaan madaxweynaha cusub, iyadoo inta badan mucaaradka ay kasoo horjeedaan beelaha dega gobolada dhexe ee dalka.
Isku daygii mooshin xil ka qaadis
Bishii December 2018, xildhibaanadu waxay mooshin xil ka qaadis ah ka gudbiyeen Maxamed. Warkan ayaa lagu dhawaaqay kadib weerar lagu bartilmaameedsaday hoggaamiyaha mucaaradka Cabdiraxmaan Cabdishakuur Warsame, oo ka soo jeeda beesha Habar Gidir. Mooshinkan ayaa ugu dambeyn lagu dhawaaqay inuu buray ka dib markii afar iyo toban Xildhibaan oo magacyadooda ka muuqday ay sheegeen inaysan waligood saxiixin.
Somaliland
Bishii February 2020, kulan dhex maray Maxamed iyo Muuse Biixi Cabdi, Madaxweynaha Jamhuuriyadda Somaliland, waxa dhexdhexaadinayey Abiy Axmed, Ra’iisul Wasaaraha Itoobiya, oo lagaga wada hadlay midaynta. Wax heshiis ah lama gaarin. 70% dadku waxay dhasheen tan iyo markii lagu dhawaaqay madax-banaanida 1991-kii, inkastoo ay jireen arrimo badan oo ay ka mid yihiin siyaasadda qabiilka, xuquuqda haweenka iyo shaqo la’aanta, haddana waxay soo ifbaxday curashada 30 sano oo nabadeed Somaliland. Bishii Abriil 2021 Muuse wuxuu Maxamed ku eedeeyay inuu ka dambeeyay qalalaasihii ka dhacay Soomaaliya.
Xiriirka Kenya iyo Soomaaliya
Bishii Disembar 2020, Maxamed waxa uu Kenya ku eedeeyay inay faragelin ku hayso arrimaha gudaha ee Soomaaliya, kaddib khilaaf diblomaasiyadeed oo sababay in Soomaaliya ay xiriirka diblumaasiyadeed u jarto dalka deriska ah ee Kenya, iyadoo diblomaasiyiinta Kenya loo qabtay toddoba maalmood inay kaga baxaan Muqdisho. Dowladda Kenya ayaa beenisay eedeymahaas, waxayna sheegtay in dowladda Soomaaliya ay Kenya uga mahadcelineyso taageerada ay dalkeedu u fidisay qaxootiga Soomaaliyeed iyo dadaalka ay ugu jirto nabad ku soo dabaalidda Soomaaliya. Warbixin ay soo saartay guddiga xaqiiqo raadinta IGAD ayaa lagu waayay wax cadeyn ah oo muujinaya in Kenya ay faragelin ku heyso arrimaha Soomaaliya.
Taageerada ciidamada Itoobiya ee Tigrayga
Bishii Nofembar 2020, Gedar Andargachew, Lataliyaha Amniga Qaranka ee Ra'iisul Wasaaraha Itoobiya Abiy Axmed, ayaa kula kulmay Muqdisho Maxamed. Maxamed ayaa lagu soo waramayaa inuu taageero u muujiyay tallaabada Itoobiya ay ka wado gobolka Tigray, waxaana Andargachew uu sidoo kale muujiyay sida Itoobiya ay u sii wadi doonto taageerada ciidan ee ay ka siiso Soomaaliya, taasoo muhiim u ah dagaalka ka dhanka ah Al-Shabaab.
Warbixinno lagu qiyaasay 4000-7000 oo askar Soomaali ah oo tababaran oo ka dagaallamaya Tigrayga ayaa horseeday mudaaharaadyo ka dhacay Muqdisho. Dibad-baxayaasha, oo ka kooban qoysaska askarta, ayaa sheegay in aysan xiriir la sameyn eheladooda tan iyo markii ay tababar ugu tageen Eritrea, iyadoo loo sheegay inay iska diiwaan-gelinayaan shaqooyin ammaan oo Qatar ah. Taliye ku xigeenkii hore ee Hay’adda Sirdoonka iyo Nabadsugida Qaranka Soomaaliya ayaa sheegay in 370 Askari oo Soomaali ah ay ku dhinteen Gobolka Tigray. Itoobiya iyo Soomaaliya ayaa beeniyey in ciidamo Soomaali ah ay ku lug leeyihiin dagaalka. Guddi ka tirsan baarlamaanka Soomaaliya ayaa ugu baaqay Maxamed inuu soo baaro halka ay ku sugan yihiin askarta, halka xubin ka tirsan guddiga difaaca uu ku eedeeyay muddada dheer ee la geyn jiray iyo isgaarsiinta inay sabab u tahay dib u dhaca uu sababay COVID-19. Bishii Juun 2021, UNHCR waxay xaqiijisay in ciidamo Soomaali ah laga soo qaaday Eritrea si ay uga dagaallamaan Tigray.
Xoriyadda saxaafadda
Cafis caalami ah ayaa bishii Febraayo ee sanadkan 2020 soo saartay warbixin ay ciwaan uga dhigtay "Waxaan ku noolnahay cabsi weligeed ah" taasoo diiradda lagu saarayo sii xumaanshaha xorriyadda saxaafadda ee dalka tan iyo markii uu xilka qabtay madaxweyne Maxamed Cabdullaahi Farmaajo bishii Febraayo 2017. Warbixinta ayaa lagu sheegay in halista ugu badan ee saxaafadda Soomaaliya ay tahay dowladda iyo Al-shabaab. Waxay soo bandhigtay kiisas siddeed wariye ah oo lagu qasbay inay dalka ka baxsadaan iyo siddeed la dilay. Mid ka mid ah dadka la dilay waxaa toogtay booliiska federaalka, labo waxaa dilay kooxo aan la garanayn, shan kalena waa lagu dilay weerarrada Al-Shabaab. Waxa kale oo warbixinta ku jiray eedaymo sheegaya in xafiiska Maxamed uu laaluushay hay’adaha waaweyn ee warbaahinta iyada oo loo marayo agaasimayaashooda iyo mulkiilayaasha iyo in saxafiyiinta u shaqeeya aanay awood u lahayn inay si xor ah wax u tabiyaan. Bishii Abriil 2020 Hay’adda Nabad Sugidda iyo Sirdoonka Qaranka ayaa ku dhawaaqday in Harun Macruf, oo ah wariye u shaqeeya Idaacadda Codka Mareykanka uu yahay khatar amni. Tani waxay keentay jawaabta uu ka helay taageero caalami ah oo ku dhow saxafiyiin, aqoonyahanno iyo siyaasiyiin iyadoo safaaradda Mareykanka ay ugu yeertay "xirfadle la ixtiraamo" iyo "mid ka mid ah saxafiyiinta Soomaaliyeed ee ugu saameynta badan." Wariyeyaasha aan xuduuda lahayn waxay xuseen Agoosto 2020 in inkastoo khatarta guud ee saxafiyiinta Soomaaliya ay ku jiraan dadaallo lagu dhimayo weerarrada ka dhanka ah, laakiin waxay walaac ka muujiyeen in sharciyada cusub ee warbaahinta ay ka hooseeyaan heerarka caalamiga ah. Waxa ay xuseen in Askari ka tirsan Ciidanka Booliska oo toogasho ku dilay Suxufiga la xukumay, islamarkaana laga saaray laba Askari oo ka tirsanaa Ciidanka Militariga oo tacadiyo u geystay Suxufiyiinta. Xafiiska xeer ilaaliyaha guud ayaa sidoo kale lagu amray in uu baaro dhimashada in ka badan konton weriye oo la dilay sanadkii hore. Bishii Sebteembar 2020 hay’adaha xuquuqul insaanka iyo saxafiyiinta ayaa Maxamed ku dhaleeceeyay hadal uu ku sheegay suxufiyiinta Soomaaliyeed kuwo aan xirfad lahayn oo uu ku sheegay in qaarkood ay xiriir la leeyihiin Al-shabaab, inkastoo uusan bixin wax caddeyn ah oo arrintan ku saabsan. Cilmi baaraha Amnesty International ee Soomaaliya C/llaahi Xasan ayaa sheegay in weriyaha si joogta ah loogu diido inuu galo xarumaha dowladda, sida baarlamaanka iyo Villa Soomaaliya, wuxuuna sheegay in laga mamnuucay inuu wareysiyo la yeesho madaxda dowladda.
Deynta cafinta
Sannadkii 2020-kii, Maxamed waxa uu xaqiijiyey in deynta laga cafiyey taas oo kansashay $1.4 bilyan oo dayn ah oo Soomaaliya lagu lahaa.[4] Wuxuu bogaadiyay golaha wasiirada, Ra’iisul Wasaare Xasan Cali Khayre iyo Wasiirka Maaliyadda Mudane. Cabdiraxmaan Ducaale Beyleh guushan
Iscasilaada Ra'iisul Wasaaraha
Ra’iisul wasaare Khayre ayaa xilka iska casilay kaddib markii codka kalsoonida loo qaaday 25-kii Luuliyo 2020, isagoo ku eedeeyay inuu ku guul-darreystay ballanqaadyo ay ka mid yihiin horumarinta amniga dalka iyo hirgelinta doorasho qof iyo cod ah oo waqtigeeda ku dhacda. Xil ka qaadista Ra'iisul Wasaarayaasha Soomaaliya ma ahan mid aan caadi ahayn, iyadoo kaliya labo ka mid ah tobankii kor u dhaafayay ee xilka hayay tan iyo 2000 aan xilka laga qaadin. Xoghayaha guud ee Qaramada Midoobay António Guterres ayaa walaac ka muujiyay, isagoo sheegay in ku-simaha Ra’iisul Wasaaraha uusan gudan karin shaqooyinka qaar ee dastuuriga ah maadaama uu si KMG ah u shaqeynayo.
Heshiiska model doorashada iyo wadahadal
Kulamo ayaa ka dhacay Dhuusomareeb bilihii Luuliyo iyo Agoosto 2020 kuwaas oo dhidibada u taagay heshiiskii qaab doorasho dadban. 17kii Sebteembar 2020 Dowladda Federaalka Soomaaliya waxay ogolaatay dowlad goboleedyada xubnaha ka ah iyagoo ballan qaaday in la qabto doorashada baarlamaanka 1da Diseembar 2020, kadibna ay ku xigto doorashada madaxweynaha Febraayo 2021. Bishii Nofeembar 2020, Madaxweynaha Jubbaland Axmed Madoobe ayaa Maxamed ku eedeeyay inuu jabiyay heshiiskii doorashada Sebteembar ee ay DFS ballan ku qaaday inay Ciidanka Qaranka Soomaaliya kala baxayso Gedo, maamulkana loo dhiibo Kismaayo. Bishii Nofeembar 2020, Golaha Murrashaxiinta Madaxweynaha ayaa soo saaray bayaan ay ku dalbanayaan in la kala diro guddiyada doorashada waxayna ku eedeeyeen Maxamed inuu caqabad ku yahay hirgelinta heshiiskii doorashada. Waxa ay ugu baaqeen Taliyaha NISA Fahad Yaasiin in uu xilka ka dego sababo la xiriira dano is-khilaafsan maadaama uu sidoo kale yahay madaxa ololaha dib u doorashada Maxamed. Golaha Murrashaxiinta Madaxweynaha ayaa Maxamed ku eedeeyay "inuu hareer maray sharciga doorashada isagoo guddiga doorashada iyo xulafadiisa dul-saaray" February 2, 2021, Maxamed ayaa shir saddex maalmood ah magaalada Dhuusamareeb ugu qabtay madaxda dowlad goboleedyada dalka, isagoo kala hadlay arrimaha doorashada. Wadahadalladan ayaa fashilmay labo maalin ka hor oo lagu waday in la qabto doorashada iyadoo labada dhinac ee dowladda Soomaaliya iyo madaxweynayaasha dowlad goboleedyada ay ku eedeeyeen burburka dhanka kale tanaasulaad la’aanta. Max’ed ayaa ku eedeeyay in qeyb ka mid ah caqabadaasi ay ka danbeyso faragelin shisheeye, taasi oo ka careysiisay hogaamiyaha Jubaland oo uu dhowr jeer ku eedeeyay in Kenya ay taageerto. Habeen ka hor inta uusan bilaabmin wada-hadallada Al-Shabaab ayaa weerar ku qaaday magaalada Dusmareeb, balse waa laga hortagay, iyadoo ciidamada dowladdu ay dileen afar, labo ka mid ah raggii weerarka soo qaadayna ay xabsiga dhigeen. 8-dii Abriil 2021 ayaa lagu dhawaaqay in uu burburay wadahadal u dhaxeeyay dowladda Soomaaliya iyo madaxweynayaasha maamul goboleedyada Puntland iyo Jubbaland. Bare ka tirsan Jaamacadda Ummadda Soomaaliyeed oo cilmiga siyaasadda ka dhiga ayaa ku macneeyay in kalsooni darro ay tahay sababta ugu weyn ee burburka keentay. Waxa uu sheegay in labada dhinac ay aad ugu foogan yihiin sidii midba midka kale uu uga adkaan lahaa intii la xalin lahaa arrimaha taagan 27-ka Abriil 2021, War-murtiyeed ay ku taageerayaan Rooble, ayay Dowlad Goboleedyada Hirshabeelle iyo Galmudug ku shaaciyeen inay ka soo horjeedaan muddo kororsiga Maxamed, iyagoo ku baaqay in dib loogu laabto wada-hadallada doorashada.
Khilaafkii Ra’iisal Wasaare Maxamed Xuseen Rooble
18kii Sebtembar 2020 Maxamed ayaa Ra'iisul Wasaare u magacaabay Maxamed Xuseen Rooble, oo ku cusub siyaasadda. Habeenimadii 18-kii Febraayo ayay dowladdu sheegtay in ay ku qasbanaadeen in ay iska caabiyaan weerarro uga imaanayay kooxo maleeshiyaad ah oo hubeysan oo ku sugnaa agagaarka madaxtooyada. 19-kii Febraayo ciidamada dowladdu waxay rasaas ku fureen dad si nabad ah u mudaaharaadayay oo ka soo horjeeday dib u dhaca doorashada. Musharrixiinta mucaaradka ayaa ku andacoonaya in Maxamed uu isku dayay in lagu dilo bannaanbaxyada oo ay sheegeen in uu wado afgambi. Rooble ayaa sheegay in uu aad uga xun yahay rabshadahaasi, waxa uuna sheegay in banaan bax nabadeed uu yahay mid xaq dimuqraadi ah balse uusan aheyn banaan bax hubeysan. Sidoo kale waxa uu shacabka u xaqiijiyay in doorasho dhici doonto. Warbixin uu soo saaray mid ka mid ah shaqaalaha caafimaadka ee Muqdisho ayaa sheegaysa in ugu yaraan shan askari ay ku dhinteen in ka badan 12 qof oo rayid u badanna ay ku dhaawacmeen rabshado la xiriira iskahorimaadyada. Kadib markii Midowga Yurub, Mareykanka iyo Xafiiska Qaramada Midoobay ee Soomaaliya ay sheegeen in aysan taageeri doonin muddo kororsi loo sameeyo Maxamed, 25-kii March 2021 Wasiirka Warfaafinta Cusmaan Dubbe ayaa uga digay diblomaasiyiinta shisheeye in ay farageliyaan madax banaanida Soomaaliya. Bare sare oo ka tirsan Jaamacadda Soomaaliya, Maxamed Maten, ayaa ra'yigiisa ku sheegay in hadallada dublamaasiyiinta ee ku aaddan dib u dhaca doorashooyinka ay yihiin 'caadada sharciga caalamiga ah', sidaas darteedna aysan sinaba u ahayn faragelin lagu hayo madax-bannaanida Soomaaliya. 12-kii Abriil 2021 Golaha Shacabka ee Baarlamaanka Soomaaliya ayaa cod aqlabiyad ah ku ansixiyay in muddo kordhin loo sameeyo Maxamed. Daqiiqado ka dib, aqalka sare ayaa ka soo horjeestay, waxayna ku dhawaaqeen in codeynta ay tahay tallaabo aan dastuuri ahayn. Iyadoo ka jawaabaysa diidmo badan oo uga yimid beesha caalamka, wasaaradda arrimaha dibadda ee Soomaaliya ayaa soo saartay bayaan ay ku sheegtay inay ' diidayaan iskuday kasta oo lagu doonayo in gargaarka bani'aadamnimo loo adeegsado dalka madow. Dowladda UK ayaa sheegtay in tallaabadan ay keeni karto in dib u qiimeyn lagu sameeyo nooca kaalmada ay siiyaan Soomaaliya iyo xiriirka ay la leeyihiin dowladda Soomaaliya, waxaana ay sheegtay in arrintaas ay la kaashan doonaan saaxiibada caalamka Bob Menendez, oo ah guddoomiyaha guddiga xiriirka dibadda ee Senate-ka Mareykanka ayaa isku dayga ku tilmaamay 'jebin ka dhan ah xeerarka dimoqraadiyadda', isagoo sheegay in ficilladan oo kale ay halis u yihiin xasilloonida Soomaaliya'. Maxamed wuxuu ku sheegay wareysi uu siiyay idaacada 16-kii Abriil 2021 in uu fahamsan yahay in Soomaaliya ay u baahan tahay taageero dibadeed si ay u horumarto, balse aysan u baahnayn faragelin. Isaga oo diiradda saaraya doorashada “hal qof iyo hal cod” ayuu sheegay in codeynta baarlamaanka aysan wax xil ah u kordhin, wuxuuna intaas ku daray in uu mar walba ku dadaalayo sidii uu kor ugu qaadi lahaa xiriirka uu la leeyahay dhammaan asxaabta labada dhinac iyo kuwa badan, “Tani waa sida kaliya ee lagu gaarsiin karo danaha guud ee dhammaan ummadaha iyo dadka”. Rabshado ayaa mar kale ka dhacay Soomaaliya 25-kii Abriil 2021 markaas oo maleeshiyaad ka soo horjeeda muddo kordhinta Maxamed ay la dagaalameen ciidamada ammaanka ee dowladda. Mucaaradku waxay ku eedeeyeen kororka weerarrada guryaha laba ka mid ah hoggaamiyeyaashooda, halka wasiirka amniga gudaha ee Soomaaliya uu beeniyay in dowladdu ay weerartay, wuxuuna eedda dusha ka saaray dalal shisheeye oo aan la aqoonsan. Ka dib saddex maalmood oo ay Muqdisho ka socdeen iska-horimaadyo ka dhashay muddo kororsi Maxamed, oo sababay kala qaybsanaan ciidamada amniga iyo 60,000 ilaa 100,000 oo qof oo ka qaxay guryahoodii, Maxamed wuxuu ku dhawaaqay inuusan sii wadi doonin muddo kororsi labo sano ah. 29-kii Abriil 2021, Maxamed waxa uu Rooble ka codsaday in uu iscasilo, taas oo Rooble uu diiday. 1dii Meey 2021, Maxamed wuxuu u wakiishay hawsha kormeerka doorashada sida ku cad heshiiskii Sebtembar 17 iyo mas'uuliyadda amniga doorashada Rooble. Bishii Agoosto 2021 Rooble waxa uu si cad ugu khilaafay Maxamed in la mamnuuco heshiisyo ganacsi oo uu la galay xisbiyo shisheeye oo uu Maxamed ku soo rogay xilligii doorashada, taas oo uu Rooble ku andacoodey in ay ka hor imanayso dastuurka, balse khilaafkaas ayaa lagu soo afjaray afar maalmood gudahood. Bishii Sebtembar 2021 ayaa Maxamed iyo Rooble ka dhex qarxay muran ku saabsan baadhista dilka ee Ikraan Tahliil Faarax,[103] kadib markii Rooble uu shaqada ka joojiyey agaasimihii hay’adda nabad sugidda iyo sirdoonka qaranka ee NISA Fahad Yaasiin, Maxamedna uu laalay go’aankiisa, kuna tilmaamay mid aan sharciga waafaqsanayn. Rooble waxa uu Maxamed ku eedeeyay “in uu ishortaagay baadhista wax-ku-oolka ah ee kiiskii Ikraan Tahliil Faarax”. 8-dii Sebteembar 2021, Villa Soomaaliya ayaa ku dhawaaqday in Yaasiin uu iska casilay xilkii taliyaha NISA, Maxamedna isla markiiba waxa uu u magacaabay lataliyihiisa Amniga Qaranka. Saaxiibada Soomaaliya ee caalamiga ah waxay ku baaqeen in baaritaan lagu kalsoonaan karo lagu sameeyo waayitaanka Ikraan.16kii Sebteembar 2021, Maxamed waxa uu kala noqday Rooble awoodihii fulinta ee Ra’iisal-wasaarenimo isaga oo ka jawaabaya khilaafkan socda, tallaabo uu Rooble ku gacan saydhay oo uu ku tilmaamay sharci darro. Khilaafkan ayaa la sheegay in la xaliyay bisha Oktoobar si ay doorashadu u dhacdo iyadoo aan dib u dhac kale dhicin Bishii Diseembar 2021, Maxamed waxa uu Rooble kala noqday maamulkii qabanqaabada doorashooyinka soo socda, wuxuuna soo jeediyay in la sameeyo guddi cusub oo korjoogta ka ah. Tani waxay ku kaliftay Rooble inuu ku eedeeyo Maxamed inuu wax u dhimayo habraaca doorashada 26 December 2021. 28kii Diseembar 2021, Rooble waxa uu Maxamed ugu baaqay in uu si degdeg ah meesha uga baxo oo uu xoogga saaro ololaha doorashada soo socota. 10-kii Janaayo 2022, madaxda Soomaalidu waxay ku dhawaaqeen inay heshiis ku gaareen in doorashada baarlamaanka lagu soo gabagabeeyo 25-ka Febraayo, ka dib dib u dhacyo soo noqnoqday oo halis geliyay xasilloonida dalka. Heshiiska ayaa la gaaray ka dib wadahadalo dhowr maalmood qaatay oo Rooble uu la qaatay madaxda dowlad goboleedyada, kaasi oo lagu doonayay in lagu soo afjaro is mari waaga ka dhashay doorashada.
Dacwadaha
Afar kiis ayaa loo gudbiyay oo laga diiwaan galiyay Maxkamadda Dambiyada Caalamiga ah ee Hague, kuwaas oo ka dhan ah Dowladda Federaalka ah ee Soomaaliya intii uu maamulkii Maxamed hayay ee ku saabsan dambiyo ka dhan ah bini’aadantinimada iyo xad-gudubyo culus oo ka dhan ah xuquuqda aadanaha intii uu xilka hayay. Dacwadahan waxaa maxkamadda ICC ka gudbiyay koox qareeno caalami ah oo uu hoggaaminayo Yuusuf Cabdi Faarax bishii Sebtembar 2021. Qareennada ayaa ku hawlan saddex kiis oo dheeri ah.
Remove ads
Abaalmarino iyo maamuus
Shirka Golaha Guud ee Qaramada Midoobay ee 2019 ee New York, Maxamed wuxuu si wada jir ah u guddoomay Abaalmarinta Hoggaaminta Hoggaaminta ee Concordia isaga oo la guddoonsiiyay Ra'iisul Wasaaraha Itoobiya Abiy Axmed iyo Madaxweynaha Eratareya Isaias Afwerki.
Booqo
Tixraacyo
"Aragtida: Muxuu Donald Trump ka qaldan yahay Soomaaliya BBC wararka. Julaay 6, 2020.
"Sababta Ugu Baahanahay In RW Farmaajo Uu U Sharaxo Xilka Madaxweynaha Soomaaliya 2012"
"Madaxweynihii Buffalo ka yimid ee Soomaaliya qarka u saaray"
Xafiiska Madaxweynaha Jamhuuriyadda Soomaaliya
"Madaxweynaha Uganda Oo La Kulmay Marwada Koowaad Ee Soomaaliya Saynab Cabdi Macalin"
"Madaxwaynaha Somaliya Oo Ka Tanaasulay Dhalashada Maraykanka"
"Waaya aragnimada" Ra'iisul Wasaaraha cusub ee Soomaaliya oo lagu amaanay Falanqeeyaha"
Cusbooneysiinta 1-Madaxweynaha Soomaaliya oo Ra’iisul Wasaare u magacaabay Maxamed Cabdullaahi” Archived Maarso 4, 2016 // Wayback Machine
"Madaxweynaha Soomaaliya Maxamed Cabdullaahi Farmaajo"
"RW Maxamed Cabdullaahi Maxamed waa is-casilay"
New York Times. Juun 11, 2011. Waxaa laga kaydiyay asalka Julaay 31, 2017. Febraayo 11, 2017.
Madaxweynaha Soomaaliya, ka tagista WNY waxay ku ahayd mid adag, laakiin 'ay mudan tahay'
War Deg Deg Ah:- Ra’iisal Wasaarihii Hore Ee Farmaajo Oo Sameeyay Xisbi Siyaasadeed Oo Cusub.
"Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya oo Madaxweyne u doortay Xasan Sheekh Maxamuud"
"Doorashadii Madaxtinimada Soomaaliya ee Taariikhiga ahayd, Guul la yaab leh ayaa lagu dhawaaqay"
"Maxaan ka naqaannaa Farmaajo iyo Rooble oo khilaafkooda cirka isku sii shareeray?"
Garowe Online. Juun 30, 2020. Diseembar 28, 2021.
Wakaaladda Anadolu. Sebtember 24, 2019.
Remove ads
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads