Котлас

Котлас (рус. Котлас) — Архангельск өлкәсендә шәһәр, Котлас районының административ үзәге.

Котлас
рус. Котлас
Байрак[d]
Нигезләнү датасы	1890
Дәүләт	Россия[1]
Нәрсәнең башкаласы	Котласский район[d][1], Городской округ Котлас[d][1] һәм Муниципальное образование «Черемушское»[d][1]
Административ-территориаль берәмлек	Городской округ Котлас[d][1], Сольвычегодский уезд[d] һәм Котласский район[d]
Сәгать поясы	UTC+03:00
Халык саны	55 614 (1 гыйнвар 2025)[2]
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек	80 метр
Кардәш шәһәр	Северодвинск[3]
Мәйдан	68 км²
Почта индексы	165300–165313 һәм 165300
Рәсми веб-сайт	kotlas29.gosuslugi.ru​(рус.)
Беренче язма телгә алу	1617
Җирле телефон коды	81837
Шәрәфле ватандашлар төркеме	[d]
Монда җирләнгәннәр төркеме	[d]
Котлас Викиҗыентыкта

Халык саны — 60 562 кеше, буйсындырылган торак пунктлары белән — 73 516 кеше.^[4]

География

Котлас Вычегданың Төньяк Двинага кушылу урынында, Архангельсктан 600 километр көньяк-көнчыгыштарак урнаша. Төньяк тимер юлының Котлас узел станциясе; «Котлас» аэропорты.

Шәһәр аша Р157 (Урень — Шарья — Никольск — Котлас), һәм Котлас — Сольвычегодск — Коряжма — Сыктывкар автоюллар баралар.

Котластан башка шәһәрләр кадәр ераклыгы (автоюллар буенча)
			Архангельск ~ 585 км		Воркута ~ 1185 км (тимер юл буенча) Сольвычегодск ~ 22 км
			Вельск ~ 483 км Петрозаводск ~ 1025 км	Җилләр розасы	Коряжма ~ 25 км Сыктывкар ~ 326 км
			Санкт-Петербург ~ 1175 км	Бөек Устюг ~ 62 км Түбән Новгород ~ 679 км	Киров ~ 580 км

Климат

• Уртача еллык температура — +2,0 °C
• Уртача еллык җил тизлеге — 3,2 м/с
• Уртача еллык һава дымлылыгы — 79%

Котлас климаты
Күрсәткеч	Гый	Фев	Мар	Апр	Май	Июн	Июл	Авг	Сен	Окт	Ноя	Дек	Ел
Абсолют максимум, °C	5,5	4,3	14,5	26,9	31,7	33,9	35,5	35,2	28,7	21,6	10,6	5,5	35,5
Уртача максимум, °C	−9,6	−7,6	−0,1	7,9	15,6	20,9	23,5	19,5	13,0	5,3	−3,1	−7,4	6,5
Уртача температура, °C	−13	−11,4	−4,6	2,5	9,3	14,9	17,6	14,1	8,6	2,5	−5,6	−10,5	2,0
Уртача минимум, °C	−16,8	−15,3	−8,9	−2,2	3,6	9,1	12,0	9,5	5,0	0,0	−8,3	−13,8	−2,2
Абсолют минимум, °C	−47,1	−44,9	−36	−29,9	−12,8	−3	−0,8	−3,6	−7,1	−22,5	−36,8	−44,9	−47,1
Явым-төшем нормасы, мм	37	29	28	31	47	68	74	65	53	52	49	43	576
Чыганак: Һава торышы һәм климат

Тарих

Котлас бакалтае. XX гасыр башы.

1379 елда хәзерге Котлас тирәсендә Стефан Пермский комилар арасында христиан динен таратырга башлаган.

Котлас 1899 елда Пырас коми авылы урынында Вятка—Котлас тимер юлының соңгы станция янындагы бистә буларак нигезләнә.

1917 елда станция янындагы бистә һәм якындашы өч авыл берләштерү юлы белән шәһәр статусын ала.

1920-1950-елларда — репрессияләнгәннәр һәм раскулаченныйлар өчен озату пункты.

1941 елда Коноша — Котлас — Воркута (Печора тимер юлы) тимер юлы эксплуатациягә бирелә.

1943 елда ГУЛаг системасына кергән Котлас хезмәт белән төзәтү лагере (Котласлаг) оештырыла.^[5]

1950-елларда Котлас составына Лименда шәһәр тибындагы бистәсе кертелә.

Халык

1911[6]	1926[6]	1931[6]	1939[6]	1959[7]	1970[8]	1979[9]	1989[10]	2002[11]	2010[4]
~600	~4 000	~5 500	~17 300	52 608	55 661	61 454	68 021	60 647	60 562

Милли состав

Милләт	2002[12]	2010[13]
руслар	96,4%	97,4%

Икътисад

Суднолар төзү һәм суднолар ремонтлау заводы, агач эшкәртү комбинаты.

Электромеханика, силикат кирпеч, эре панельлы йортлар салу заводлары; ашлык продуктлары комбинаты.

Төньяк елга пароходчылыгының филиалы.

Югары уку йортлары

• Санкт-Петербург дәүләт су элемтәләр университетының филиалы

Кардәш шәһәрләр

• Уотервилл, АКШ
• Тарнув, Польша
• Бакчасарай, Украина
• Микунь, Россия