Сыктывкар

Сыктывкар (комича Сыктывкар, искергән комича Сыктывдiн, рус. Сыктывкар) — Россиядә шәһәр (1780 елдан), Коми Республикасының башкаласы.

Сыктывкар
комича Сыктывкар
Байрак[d]
Нигезләнү датасы	1780
Рәсми исем	Сыктывкар
Рәсми тел	коми теле һәм рус теле
Дәүләт	Россия
Нәрсәнең башкаласы	Коми Республикасы, Сыктывкар[d][1], Коми (зырян) автономияле өлкәсе һәм Усть-Сысольск өязе[d]
Административ-территориаль берәмлек	Сыктывкар[d]
Сәгать поясы	UTC+03:00
Башкарма хакимият башлыгы	Поздеев, Иван Александрович[d]
Халык саны	245 083 (1 гыйнвар 2018)[2]
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек	172 метр
Кардәш шәһәр	Атырау, Дебрецен[3][4][5], Лос-Алтос[3], Ловеч[d][3][6][7], Кульера[3], Могилёв[3], Тайюань[d][3] һәм Кемер (Анталья)[8]
Мәйдан	152 км²
Почта индексы	167000, 167002, 167004, 167005, 167009, 167011, 167014, 167018, 167023, 167026 һәм 167031
Рәсми веб-сайт	сыктывкар.рф​(рус.)
Беренче язма телгә алу	1586
Җирле телефон коды	8212
Монда җирләнгәннәр төркеме	[d]
Объектның күренешләре өчен төркем	[d]
Сыктывкар Викиҗыентыкта

Халык саны — 235 006 кеше, буйсындырылган торак пунктлары белән — 250 874 кеше.^[9]

Исем чыганагы

Сыктвкар сүзе коми теленнән «Сысола елгасыда урнашкан шәһәр» дигәнне аңлата (комича Сыктыв — Сысола комича кар — шәһәр)

География

Сыктывкар Сысоланың Вычегдага кушылу урынында, Мәскәүдән 1331 километр төньяк-көнчыгыштарак урнаша. Төньяк тимер юлының «Сыктывкар» тупик станциясе.

Кировтан эре шәһәрләр кадәр ераклыгы (автоюллар буенча)[10]
			Архангельск ~ 911 км	Сыктывкар ~ 424 км	Ухта ~ 320 км Воркута ~ 1041 км (тимер юл буенча)
			Санкт-Петербург ~ 1501 км Вологда ~ 835 км Котлас ~ 326 км	Роза ветров
			Вологда ~ 835 км Мәскәү ~ 1331 км	Киров ~ 424 км Казан ~ 820 км	Кудымкар ~ 760 км Пермь ~ 932 км

Шәһәр аша Р25 (Сыктывкар — Ухта), Р176 «Нократ» (Чабаксар — Йошкар-Ола — Киров — Сыктывкар) автоюллар баралар.

«Сыктывкар» халыкара аэропорты.

Сәгать поясы

Файл:Map of Russia — Moscow time zone.svg

Сыктывкар халыкара стандарт буенча Moscow Time Zone (MSK/MSD) сәгать поясында урнаша. Бу сан, UTC системасы буенча исәпләгәндә, +4:00 гә тигез.

Климат

• Уртача еллык җил тизлеге — 2,6 м/с
• Уртача еллык температура — +1,3 °C
• Уртача еллык һава дымлылыгы — 77%

Сыктывкар климаты
Күрсәткеч	Гый	Фев	Мар	Апр	Май	Июн	Июл	Авг	Сен	Окт	Ноя	Дек	Ел
Абсолют максимум, °C	3,8	3,8	13,2	26,7	31,0	35,3	34,8	34,6	27,5	20,4	9,3	5,0	35,3
Уртача максимум, °C	−10,8	−8,6	−0,5	7,0	14,6	20,6	23,2	18,8	12,3	4,4	−4,3	−8,6	5,7
Уртача температура, °C	−14,2	−12,4	−5,1	1,8	8,5	14,8	17,5	13,7	8,1	1,7	−6,8	−11,7	1,3
Уртача минимум, °C	−17,8	−16	−9,3	−2,8	3,3	9,4	12,4	9,3	4,7	−0,6	−9,5	−15	−2,7
Абсолют минимум, °C	−46,6	−45,4	−38,8	−27,3	−15	−5	−0,3	−2,1	−8,6	−29,6	−43,5	−46	−46,6
Явым-төшем нормасы, мм	41	31	31	33	49	74	73	75	57	59	52	46	621
Чыганак: Погода и климат

Тарих

Усть-Сысольск дини училищесы. 1900-еллар

Сыктывкар беренче тапкыр 1586 елда Усть-Сысола погосты буларак телгә алына.

1780 елда Усть-Сысола Усть-Сысольск шәһәренә үзгәртеп корыла һәм Вологда калгайлыгы (1796 елдан — Вологда губернасы) Усть-Сысольск өязенең үзәге була.

1856 елда Усть-Сысольск 3 чиркәү, 528 йорт һәм 15 лавка (кибет) булган.

1921 елдан — Коми (Зыряннар) автономияле өлкәсенең үзәге. 1936 елдан — Коми Автономияле Совет Социалистик Республикасының башкаласы.

1930 елда шәһәргә Сыктывкар исеме кушыла.

1968 елда шәһәр составына Эжва шәһәр тибындагы бистәсе кертелә.

1983 елда Сыктывкар составына Краснозатонский һәм Верхняя Максаковка шәһәр тибындагы бистәләр һәм Выльтыдор, Верхний Мыртыю бистәләр кертеләләр, ә 1990 елда алар шәһәр составынна аерылып чыгарылалар.

Халык

1856[11]	1897[12]	1913[11]	1926[11]	1931[11]	1939[11]	1959[13]	1970[14]	1979[15]	1989[16]	2002[17]	2010[9]
~3 100	4 464	~5 600	~7 700	~25 300	~64 500	64 461	125 088	170 980	232 117	230 011	235 006

Милли состав (2010): руслар — 66,0%, комилар — 25,9%, украиннар — 2,8%.^[18]

Икътисад

Сыктывкар — урман сәнәгатенең мөһим үзәге: целлюлоза-кәгазь комбинаты, такта яру һәм агач эшкәртү комбинаты; гидролиз-чүпрә заводы.

Машиналар төзү заводы, судно механика заводы. Тукылмаган материаллар фабрикасы. Төзү материаллар һәм азык-төлек сәнәгатенең ширкәтләре.

Мәдәният

• Асъя кыа — Коми дәүләт җыр һәм бию ансамбле.

Югары уку йортлары

• Коми дәүләт педагогика институты
• Сыктывкар дәүләт университеты
• Сыктывкар урман институты
• Санкт-Петербург дәүләт сервис һәм икътисад университетының филиалы
• Киров дәүләт медицина академиясе филиалы
• Россия кооперация университетының филиалы
• Заманча һуманитар академиясенең филиалы
• Вятка дәүләт һуманитар университетының филиалы

һ.б югары уку йортлары