Інгмар Бэргман

Эрнст І́нгмар Бэ́ргман (па-швэдзку: Ernst Ingmar Bergman  [ˈɪŋmar ˈbærjman] ; 14 ліпеня 1918, Упсала, Швэцыя — 30 ліпеня 2007, Форэ, Швэцыя) — знакаміты швэдзкі рэжысэр тэатру і кіно, сцэнарыст, уладальнік шматлікіх кінаўзнагародаў, сярод якіх Залатая пальмавая галіна, Залаты мядзьведзь. Ягоныя фільмы тройчы атрымоўвалі Оскар у намінацыі «найлепшыя фільмы на замежнай мове». Вызнаваўся за прыхільніка ідэяў экзыстэнцыялізму. У ягоных фільмах здымаліся самыя знакамітыя акторы Швэцыі, сярод якіх Макс фон Сюдаў, Бібі Андэрсан, Ліф Ульман.

Інгмар Бэргман
Ernst Ingmar Bergman
Імя пры нараджэньні	Ernst Ingmar Bergman
Дата нараджэньня	14 ліпеня 1918
Месца нараджэньня	Упсала, Швэцыя
Дата сьмерці	30 ліпеня 2007
Месца сьмерці	Форэ, Швэцыя
Месца пахаваньня	могілкі Форэ[d]
Грамадзянства	Швэцыя
Месца вучобы	Стакгольмскі ўнівэрсытэт Palmgrenska samskolan[d]
Занятак	кінарэжысэр сцэнарыст тэатральны рэжысэр
Навуковая сфэра	сцэнічнае мастацтва[d]
Гады дзейнасьці	1944—2004
Сябра ў	Амэрыканская акадэмія мастацтваў і навук[d]
Бацька	Эрык Бэргман[d]
Маці	Карын Бэргман[d]
Дзеці	Лена Бэргман[d], Эва Бэргман[d][1], Ян Бэргман[d][1], Ганна Бэргман[d][1], Матс Бэргман[d][1], Марыя фон Розэн[d][1], Даніель Бэргман[d][1] і Лін Ульман[d][1][2]
Узнагароды	прэмія Эразма[d] (1965) памятная ўзнагарода імя Ірвінга Тальбэрга[d] (1970) прэмія Гётэ[d] (1976) Сэзар (1984) прэмія BAFTA Fellowship[d] (1988) Эўрапейская кінапрэмія за жыцьцёвыя дасягненьні[d] (1988) Імпэратарская прэмія[d] (1991) МІжнародная фэдэрацыя кінапрэсы[d] Прэмія Сонінга[d] сябра Амэрыканскай акадэміі мастацтваў і навук[d] Guldbagge Award for Best Director[d] (1964) Guldbagge Award for Best Screenplay[d] (1992) Guldbagge Award for Best Director[d] (1983) honorary doctor of the University Lille-III[d] (10 студзеня 1995) Прэмія Канскага кінафэстывалю за найлепшую рэжысуру[d] (1958) David di Donatello for best foreign screenplay[d] Прэмія Давіда ды Данатала найлепшаму замежнаму рэжысёру[d] ганаровы доктар унівэрсытэту Парыжу-Сарбоны[d] (1986)
IMDb	ID nm0000005
Сайт	ingmarbergman.se
Подпіс
Інгмар Бэргман у Вікісховішчы

Філіп Фрэнч называў Бэргмана адным з найвялікшых прадстаўнікоў мастацтва XX стагодзьдзя, якія знайшлі спосаб у літаратуры і сцэнічным мастацтве аднавіць і паставіць пад сумнёў чалавечы стан^[3].

Біяграфія

Эрнст Інгмар Бэргман нарадзіўся 14 ліпеня 1918 году ва Ўпсале, Швэцыя^[4]. Ён быў сынам Эрыка Бэргмана, лютэранскага сьвятара, а пазьней капеланам караля Швэцыі, і ягонай жонкі Карын, якая працавала ў мэдыцыне і мела валёнскія карані^[5]. Будучы рэжысэр гадаваўся разам са сваім старэйшым братам Дагам і сястрой Маргарэтай у атачэньні рэлігійнага выхаваньня, бо ягоны бацька меў даволі кансэрватыўны погляд на выхаваньне. Інгмара зачынялі ў цёмнае шафе, за розныя правіны, як то змочваньне ложку.

У хлопчыка вельмі рана выявілася цікавасьць да тэатра і кінэматографа. Яшчэ ў веку дзевяці гадоў ён прадаў свой цацачны набор цынавых жаўнерчыкаў дзеля таго, каб набыць фантаскоп. Цягам году ён стварыў уласны сьвет, гуляючы з фантаскопам. Ён складаў уласныя сцэнары, гуляўся з марыянэткамі ды рабіў асьвятляльныя эфэкты, ладзячы лялечныя пастаноўкі спэктакляў Аўгуста Стрындбэрга, дзе прамаўляў за ўсіх пэрсанажаў^[6]. Падлеткам Бэргман навучаўся ў Пальмгрэмавай школе, але школьныя гады былі для хлопца нешчасьлівымі^[7], пазьней ён зь незадавальненьнем узгадваў сваой школьны час. У лісьце 1944 году пра фільм «Пакута», які выказаў думку наконт стану швэдзкіх гімназіяў^[8]. У адказ дырэктар школы Гэнінг Гокансан прыгадаў, што Бэргман быў праблемным дзіцём^[9]. Бэргман на гэта адказаў, што яму моцна не падабаўся акцэнт на хатніх заданьнях і іспытах.

У 1934 годзе ў веку 16 гадоў хлопца накіравалі ў Нямеччыну, каб ён бавіў час у свае летнія канікулы зь сябрамі сям’і. Ён прысутнічаў на нацысцкай імпрэзе ў Ваймары, на якім пабачыў Адольфа Гітлера. Пазьней рэжысэр узгадваў пра візыт у Нямеччыну, апавядаючы, як нямецкая сям’я ўсчапіла партрэт Гітлера на сьцяну ля ягонага ложка, і што на працягу многіх гадоў ён быў на баку Гітлера, захапляючыся ягонымі посьпехамі і смуткуючы пры ягоных паразах^[10]. Бэргман адзначаў, што Гітлер быў неверагодна харызматычным, здольным захапіць натоўп. Нацызм падаваўся хлопцу вясёлым і маладым^[11] . Бэргман адбыў абавязковую вайсковую службу ў Швэцыі ў два этапы, кожны зь якіх цягнуўся пяць месяцаў^[12].

Бэргман скончыў Стакгольмскі ўнівэрсытэт, дзе вывучаў літаратуру і гісторыю мастацтваў, з 1940 году працаваў асыстэнтам рэжысэра ў Каралеўскім драматычным тэатры ў Стакгольме. З 1942 годзе займаў пасаду рэдактара сцэнараў у кінакампаніі Svensk Filmindustri. У 1944 годзе Бэргман здабыў пасаду памочніка рэжысэра ў фільме «Пакута» (Hets) Альфа Шобэрга, зьнятым, да таго ж, паводле ягонага асабістага сцэнару.

Першым фільмам Бэргмана-кінарэжысэра сталася «Крыза» (1946). Усяго на ягоным рахунку – болей за 40 мастацкіх стужак, зьнятых для кіно і тэлебачаньня, прыкладна з тузін напісаных кінасцэнароў і вялікая колькасьць тэатральных пастановак (як сцэнічных, так і радыйных). Цягам жыцьця ён працаваў дырэктарам тэатраў у Гётэборгу, Мальмё, Стакгольме ды Мюнхэне.

З пачатку 1960-х Бэргман жыў на востраве Форэ ля Готлянду. У 1976 годзе яго несправядліва зьвінавацілі ў адхіленьні ад выплаты падаткаў і арыштавалі. Пасьля вызваленьня, нягледзячы на прынесеныя прабачэньні, Бэргман вырашыў болей не працаваць у Швэцыі, зачыніў сваю кінастудыю ды зьехаў у Нямеччыну. Вярнуўся ён толькі летам 1978, але ажно да 1984 году выконваў абавязкі дырэктара Residenztheater у Мюнхэне.

Сваю рэжысэрскую кар’еру ў тэатры Бэргман скончыў у 2002, у кіно — у 2004. Апошнім фільмам для яго стаў аўтабіяграфічны «Востраў Бэргмана», які ён зьняў разам з Мары Нірэрод на ўлюбёным Форэ.

Выбраная фільмаграфія

• 1946: Дождж над нашым каханьнем (Det regnar på vår kärlek)
• 1952: Жанчыны ў чаканьні (Kvinnors väntan)
• 1953: Лета з Монікай (Sommaren Med Monika)
• 1956: Сёмая пячатка (Det Sjunde Inseglet)
• 1957: Сунічная паляна (Smultronstället)
• 1958: На валаску ад жыцьця (На краі жыцьця/Nära livet)
• 1958: Твар (Ansiktet)
• 1960: Крыніца дзяўчыны (Jungfrukällan)
• 1961: Празь цьмянае шкло (Såsom i en spegel)
• 1964: Нічога ня кажучы пра жанчын (För att inte tala om alla dessa kvinnor)
• 1964: Пэрсона (Persona)
• 1964: Захапленьне Анны (En Passion)
• 1972: Шэпт і крыкі (Viskningar Och Rop)
• 1973: Сцэны зь сямейнага жыцьця (Scener ur ett äktenskap)
• 1975: Чароўная флейта (Trollflöjten)
• 1976: Тварам да твара (Ansikte Mot Ansikte)
• 1978: Восеньская саната (Höstsonaten)
• 1982: Фані і Аляксандар (Fanny Och Alexander)
• 1984: Пасьля рэпэтыцыі (Efter repetitionen)
• 2003: Сарабанда (Saraband)

Сцэнары нерэалізаваныя і напісаныя для іншых рэжысэраў

• Нядзельнае дзіця (фільм зьняў Д. Бэргман)
• Справа душы (нерэалізаваны)
• Каханьне без палюбоўнікаў (нерэалізаваны)
• Няверныя (1997, фільм у 2000 годзе зьняла Ліф Ульман)

Найбольш значныя тэатральныя пастаноўкі

• Тэнэсі Ўільямз. «Котка на распаленым даху».
• Аўгуст Стрындбэрг. «Эрык XIV».
• 1957 — Г. Ібсэн «Пэр Гюнт».
• 1957 — Ж.-Б. Мальер «Мізантроп» (у Мальмё).

Глядзіце таксама

• Сьпіс мысьляроў і аўтараў, зьвязаных з экзыстэнцыялізмам