Валеўка

Ва́леўка^[1] — вёска ў Беларусі, на рацэ Нёўдзе, каля возера Сьвіцязі. Цэнтар сельсавету Наваградзкага раёну Гарадзенскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 401 чалавек. Знаходзіцца за 16 км на поўдзень ад Наваградку, за 29 км ад чыгуначнай станцыі Наваельня; на скрыжаваньні аўтамабільных дарог Наваградак — Баранавічы і Наваельня — Карэлічы.

Валеўка лац. Valeŭka
Колішні касьцёл дамініканаў
Першыя згадкі:	1602
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Гарадзенская
Раён:	Наваградзкі
Сельсавет:	Валеўскі
Вышыня:	227 м н. у. м.
Насельніцтва:	401 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 1597
Паштовы індэкс:	231403
Нумарны знак:	4
Геаграфічныя каардынаты:	53°27′49″ пн. ш. 25°53′19″ у. д.
Валеўка на мапе Беларусі ± Валеўка Валеўка
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Валеўка — даўняе мястэчка гістарычнай Наваградчыны. Да нашага часу тут захаваўся колішні касьцёл дамініканаў, помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры XVII ст.

Назва

Асноўны артыкул: Валь

Вала або Валь (Walo, Wal, Wall) — імя германскага паходжаньня^[2].

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Першы пісьмовы ўпамін пра Валеўку зьмяшчаецца ў «Гістарычных запісках» Фёдара Еўлашэўскага і датуецца 1602 годам. Паселішча ўваходзіла ў склад Наваградзкага павету Наваградзкага ваяводзтва.

У XVII ст. Валеўка перайшла ў валоданьне роду Курчаў. У 1685 годзе падкаморы лідзкі С. Курч заснаваў тут касьцёл і кляштар дамініканаў. Пазьней Валеўка перайшла да Незабытоўскіх, якія збудавалі тут царкву Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла. У гэты час паселішча набыла статус мястэчка.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Валеўка апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, у Райчанскай воласьці Наваградзкага павету. На 1798 год тут было 20 двароў. У 1830 годзе расейскія ўлады канфіскавалі мястэчка, а ў 1835 годзе — ліквідавалі кляштар дамініканаў. З 1874 году Валеўка знаходзілася ў валоданьні І. Крывалуцкага. На 1886 год тут было 10 двароў^[3], працавала царкоўнапрыходзкая школа.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Валеўку занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Валеўка абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад Беларускай ССР, у Баранавіцкі павет («падраён») Баранавіцкага раёну^[4]. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году Валеўка апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Наваградзкім павеце.

У 1939 годзе мястэчка ўвайшло ў склад БССР, дзе 15 студзеня 1940 году стала цэнтрам раёну, з 25 лістапада 1940 году — сельсавету Карэліцкага раёну. 3 1955 году пры сярэдняй школе дзее краязнаўчы музэй. На 1970 год у вёсцы было 139 двароў, на 1992 год — 990, на 1996 год — 235. У 2000-я гады Валеўка атрымала афіцыйны статус «аграгарадку».

• Мястэчка на старых здымках
• 
  Былы касьцёл, каля 1900 г.
• 
  У мястэчку, 1915 г.
• 
  Будынак, 14.12.1915 г.
• 
  Былы касьцёл. А. Віслоцкі, 15.07.1923 г.

• 
  Былы касьцёл. Я. Булгак, 1925 г.
• 
  Званіца. Я. Булгак, 1930 г.
• 
  Новы касьцёл, 1930-я гг.
• 
  Новы касьцёл з боку апсыды, 1930-я гг.

Насельніцтва

Дэмаграфія

• XIX стагодзьдзе: 1886 год — 126 чал.
• XX стагодзьдзе: 1970 год — 434 чал.; 1992 год — 2065 чал.^[5]; 1996 год — 570 чал.^[6]; 1999 год — 536 чал.
• XXI стагодзьдзе: 2010 год — 401 чал.

Інфраструктура

У Валеўцы працуе школа, лякарня, дом культуры, пошта.

Забудова

Вуліцы і пляцы

З урбананімічнай спадчыны Валеўкі да нашага часу гістарычныя назвы захавалі вуліцы Наваградзкая, Сьвіцязянская і Школьная.

Турыстычная інфармацыя

Славутасьці

Каля Валеўкі знаходзіцца стаянка эпохі мэзаліту.

• Касьцёл дамініканаў (1685; цяпер царква Беларускага экзархату Маскоўскага патрыярхату Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла)

Страчаная спадчына

• Кляштар дамініканаў (XVII ст.)
• Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла (XVIII ст.)

Галерэя

• Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла
• 
• 
• 
•