Гайшын

Гайшы́н^[1] — вёска ў Беларусі, на левым беразе ракі Сажа. Уваходзіць у склад Кабінагорскага сельсавету Прапойскага раёну Магілёўскай вобласьці.

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Гайшын (неадназначнасьць).

Гайшын лац. Hajšyn
Пагонны двор
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Магілёўская
Раён:	Прапойскі
Сельсавет:	Кабінагорскі
Вышыня:	120 м н. у. м.
Насельніцтва:	▲92 чал. (2011)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 2246
Паштовы індэкс:	213260
СААТА:	7250815016
Нумарны знак:	6
Геаграфічныя каардынаты:	53°20′48.001″ пн. ш. 30°59′30.998″ у. д.
Гайшын на мапе Беларусі ± Гайшын Гайшын
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Гайшын — даўняе мястэчка гістарычнай Рэчыччыны (Панізоўя).

Назва

Варыянты назвы ў гістарычных крыніцах: Геншын (XVII ст.)^[2]; Hejszyn (1900 год)^[3].

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Упершыню Гайшын ўпамінаецца ў час вайны Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай 1654—1667 гадоў у лісьце палкоўніка казакаў Івана Залатарэнкі да маскоўскага гаспадара Аляксея Міхайлавіча^[2]. Таксама ўпамінаецца ў 1708 годзе ў зьвязку з падзеямі Вялікай Паўночнай вайны.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку першага падзелу Рэчы Паспалітай (1772 год) Гайшын апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, у Быхаўскім павеце Беларускай, пазьней Магілёўскай губэрні. Паводле рэвізіі 1773 году, у мястэчку Гайшыне было 510 рэвіскіх і прышлых сялянаў. У 1777 годзе значыцца на мапе «Атляс Магілёўскай губэрні». У 1784 годзе тут дзеялі дзьве сынагогі. У 1794 годзе належаў Францішку Сапегу.

У 1846 годзе ў Гайшыне збудавалі драўляную царкву Ўшэсьця Гасподняга. У 1848 годзе належаў Вікенцію Парэбскаму. У 1864 годзе ў рэчышчы палітыкі русіфікацыі ў мястэчку адкрылі народную вучэльню, у 1889—1890 гадох у ёй было 52 вучні, у т. л. 2 дзяўчынкі. З 1879 году Гайшын — уласнасьць Сьмяроўскага, які валодаў 1272 дзесяцінамі зямлі, вадзяным млынам і паромам цераз раку Сож. У мястэчку двойчы на год праводзіліся кірмашы (5 траўня і 1 кастрычніка). З 1912 году існавала аднаклясная царкоўнапрыходзкая школа.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Гайшын абвяшчаўся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі ён увайшоў у склад Беларускай ССР, аднак 16 студзеня Масква адабрала мястэчка разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад РСФСР. У 1924 годзе Гайшын вярнулі ў БССР, дзе з 20 жніўня ён стаў цэнтрам сельсавету Прапойскага раёну^[4].

Да 23 сьнежня 2009 году Гайшын уваходзіў у склад Васькавіцкага сельсавету^[5]. На 2011 год у вёсцы было 44 двары.

Насельніцтва

Дэмаграфія

• XX стагодзьдзе: 1910 год — 1142 чал.^[6]; 1926 год — 1245 чал.^[4]; 1999 год — 143 чал.
• XXI стагодзьдзе: 2011 год — 92 чал.; 2010 год — 75 чал.

Інфраструктура

У вёсцы працуюць крама, клюб, бібліятэка, фэльчарска-акушэрскі пункт.

Славутасьці

• Братэрская магіла 1943 году, якая лічыцца гістарычна-культурнай каштоўнасьцю Беларусі
• Курганны могільнік, за 1,3 км на поўдзень ад вёскі
• Курганны могільнік, за 2 км на поўдзень ад вёскі
• Стаянка эпохі каменнага веку, на паўднёва-ўсходняй ускраіне вёскі; селішча (на месцы стаянкі)
• Стаянка эпохі нэаліту, за 0,5 км на поўдзень ад вёскі; селішча (на месцы стаянкі)^[7]

Асобы

• Кастусь Кірэенка (1918—1988) — беларускі паэт
• Парфён Савіцкі (1904—1954) — беларускі гісторык і дзяржаўны дзяяч, рэктар Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсытэту