Дэлістаў

Дэлістаў (з 1930-х гадоў Зялёны Гай) — былы пасёлак у Хвойніцкім раёне Гомельскай вобласьці. Уваходзіў у склад Навасёлкаўскага сельсавету.

Дэлістаў
трансьліт. Delistaŭ
Дата заснаваньня:	перад 1811 годам
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Гомельская
Раён:	Хвойніцкі
Насельніцтва:	121 чал. (1940)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 2346
Нумарны знак:	3
Геаграфічныя каардынаты:	51°48′2″ пн. ш. 29°54′1″ у. д.
Дэлістаў на мапе Беларусі ± Дэлістаў Дэлістаў

Гісторыя

Фальварак Дэлістаў і навакольлі на мапе Ф. Ф. Шубэрта 1850 г.

Запіс аб продажы добраў Хвойнікі-Дэлістаў на пляне 1887 г.

Посёлок Делистов на карце Управления военных топографов 1924-26 гг.

Пасёлак Зялёны Гай на мапе гэнштабу РККА 1930-31 гг.

Ці не ўпершыню фальварак Дэлістаў згаданы ў рэвізіі 1811 году, у сьпісе неаселай шляхты, якая знаходзілася на службе ў Хвойніцкім маёнтку абывацеля Караля Прозара, былога абознага літоўскага і кавалера. Тутэйшым эканомам названы 38-гадовы Людвік Аллінгер^[1]. Надалей з інвэнтара маёнтку Юзафоў 1844 году, які належаў Юзафу, сыну Караля, Прозару, вядома, што да фальварку Дэлістаў была прыпісаная вёска Навасёлкі з 68 сялянскімі дварамі^[2].

У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 5 жыхароў мужчынскага і 7 жаночага полу з фальварку Дэлістаў былі парафіянамі Астраглядаўскага касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі^[3].

На 1886 год у сядзібе Дэлістаў, што за 12 вёрст ад валаснога цэнтру Хвойнікі, працавалі вінакурня і вятрак^[4]. У лістападзе 1887 году апошні з нашчадкаў абознага К. Прозара ў рэгіёне Канстанцін прадаў абцяжараны даўгамі маёнтак Хвойнікі-Дэлістаў расейскім купцам з Арлоўскай губэрні, карачаўскаму Міхаілу Пятровічу Аўраамаву і трубчэўскаму Гаўрылу Сямёнавічу Курындзіну за 580 000 рублёў серабром. З атрыманай сумы аддаў даўгі Маскоўскаму зямельнаму банку па маёнтку Хвойнікі 221 027 рублёў 6 капеек, па маёнтку Дэлістаў — 54 121 рубель 69 капеек^[5].

На 1909 год у Хвойніцкай воласьці Рэчыцкага павету Менскай губэрні названы аднадворны хутар Дэлістаў з 28 жыхарамі^[6].

З кастрычніка 1914 году апальнікам і пасыльным у канторы маёнтку Дэлістаў працаваў 13-гадовы Мікалай Селіваноўскі^[a]. У лістападзе 1917 — канцы 1919 году^[b] ён быў канторшчыкам саўгасу Дэлістаў^[7].

9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня Берасьцейскага міру з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), Нямеччына перадала паўднёвую частку Беларусі Украінскай Народнай Рэспубліцы. У адказ на гэта, 9 сакавіка Другой Устаўной граматай тэрыторыя абвешчана часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. Дэлістаў, аднак, у складзе Хвойніцкай воласьці апынуў ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта Украінскай Дзяржавы» гэтмана Паўла Скарападзкага^[8].

1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі, але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да РСФСР.

Пасьля другога ўзбуйненьня БССР з 8 сьнежня 1926 году Дэлістаў — у складзе Навасёлкаўскага сельсавету Хвойніцкага раёну Рэчыцкай акругі БССР. З 9 чэрвеня 1927 году — у Гомельскай акрузе. Недзе ў пачатку 1930-х гадоў пасёлак быў перайменаваны ў Зялёны Гай. З 20 лютага 1938 году — у складзе Палескай вобласьці з цэнтрам у Мазыры.

Напярэдадні Вялікай Айчыннай вайны ў пасёлку Зялёны Гай налічвалася 25 двароў, а ў іх — 121 жыхар. У чэрвені 1943 году баявая група В. Шымана ў ходзе буйной апэрацыі супраць партызанаў цалкам спаліла паселішча^[c] і загубіла жыцьці 102 чалавек^[9]. Пасьля трагедыі Зялёны Гай так ніколі і не адрадзіўся^[10].

Заўвагі

1. Будучы намесьнік міністра Дзяржбясьпекі СССР (1946—1951), гэнэрал-лейтэнант (1943).
2. З перапынкам, калі працаваў на лесанарыхтоўках у Хвойніках (1918— частка 1919).
3. Назвы не перакладаюцца і ў данясеньні пададзена вычварнае — Selenyi Gei (замест Selenyj Gaj, як на мапе); а па-нямецку гэта быў бы Grünwald.