Езапоў

Езапо́ў^[2] — вёска ў Хвойніцкім раёне Гомельскай вобласьці Беларусі.

Езапоў
трансьліт. Jezapoŭ
Дата заснаваньня:	перад 1795 годам[a]
Былая назва:	Юзафаў[b], Юзафоў
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Гомельская
Раён:	Хвойніцкі
Сельсавет:	Судкоўскі
Вышыня:	129 м н. у. м.
Насельніцтва:	▼166 чал. (2021)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 2346
Паштовы індэкс:	247622
СААТА:	3254816013
Нумарны знак:	3
Геаграфічныя каардынаты:	51°52′25″ пн. ш. 29°56′54″ у. д.
Езапоў на мапе Беларусі ± Езапоў Езапоў

Геаграфія

Вёска месьціцца за 2 км ад раённага цэнтру і чыгуначнай станцыі Хвойнікі (на лініі Васілевічы — Хвойнікі ад лініі Гомель — Каленкавічы), за 104 км ад Гомлю.

Гісторыя

Герб уласны роду Прозараў

У крыніцы, заснаванай на матэрыялах расейскай рэвізіі 1795 году, згаданыя «деревня Дворище с двором Юзефовым», якія трымаў, згодна з арэндным правам, Фелікс Ястржэмбскі^[3]. У самой рэвізіі сказана, што Дворышча ў трохгадовай арэндзе (2 красавіка 1797 году) за 1500 чырвоных злотых трымалі браты Мацей, ротмістар рэчыцкі, і Фелікс, рэгент рэчыцкі, Ястржэмбскія^[4]. 17 ліпеня 1796 году ксёндз Бруна Лявіцкі ахрысьціў у маёнтку Ёзэфаў (in praedio Jozefow) Юзэфу, дачку Мацея^[c] і Канстанцыі з дому Рагоўскіх Ястржэмбскіх, кумамі былі Юстыніян Фурс і Кунегунда Зялёнкава, Валянцін Зялёнка і Марцыяна Віткоўская, Ян Паеўскі і Алаізія Корсакаўна, Ян Вольскі і Пляцыда Корсакаўна, Дамінік Казлоўскі і Юзэфа Булгакаўна, Юзаф Віткоўскі і Мар'яна Карынская^[5].

Паводле інвэнтара, пазначанага сьнежнем 1844 году, маёнтак Юзафоў належаў старэйшаму сыну Караля і Людвікі Прозараў Юзафу. Складаўся з фальваркаў Юзафоў зь вёскамі Дворышча і Рашаў, Руднае, Храпкаў з аднайменнымі вёскамі, Дэлістаў зь вёскай Навасёлкі, Краснасельле з аднаіменнай вёскай, Аркадзія зь вёскай Уласы^[6]. Пасьля спачыну Юзафа маёнтак перайшоў да яго малодшага брата Ўладыслава Прозара. Надалей уладальнікам быў сын Уладыслава Мечыслаў, а пасьля 1864 году — сын Мечыслава Канстанцін і намінальна дочкі Марыя і Зофія.

Фальварак Юзафоў на мапе Ф. Ф. Шубэрта 1850 г.

Плян фальваркаў Юзафоў і Валокі. 1887 г.

У сувязі з чаканым продажам маёнтка ў 1887 годзе прысяжным землямерам Фэрдынандам Чындацкім быў складзены плян фальварку Юзафоў з далучанымі да яго ўгодзьдзямі былога фальварку Валокі. 2 лістапада таго ж 1887 году абцяжараныя даўгамі добры дасталіся расейскім купцам з Арлоўскай губэрні, карачаўскаму Міхаілу Пятровічу Аўраамаву і трубчэўскаму Гаўрылу Сямёнавічу Курындзіну^[7].

На 1909 год у Хвойніцкай воласьці Рэчыцкага павету Менскай губерні названы хутар Юзафоў (Юзефовъ) з 5 дварамі і 44 жыхарамі^[8].

9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня Берасьцейскага міру з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), Нямеччына перадала паўднёвую частку Беларусі Украінскай Народнай Рэспубліцы. У адказ на гэта, 9 сакавіка Другой Устаўной граматай тэрыторыя абвешчана была часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. Езапоў, аднак, апынуўся ў складзе часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта Украінскай Дзяржавы» гэтмана Паўла Скарападзкага^[9].

Езапоў (Юзефов) на мапе, складзенай у 1924-26 гг.

1 студзеня 1919 году, паводле пастановы І зьезду КП(б) Беларусі, Хвойніцкая воласьць увайшла ў склад Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі, аднак 16 студзеня Масква адабрала яе разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад РСФСР. У тым жа годзе менавіта ў Езапове каля дваццаці бедных габрэйскіх сем’яў аб’ядналіся ў арцель «Труд», якую ўзначаліў Марк К. Шпітальнік^[d]. Зь цягам часу ў колішняй стайні былі абсталяваныя вятрак, цыркулярка, маслабойка. Да вайны калгас «Труд» славіўся на ўвесь раён, стаў удзельнікам Усесаюзнай сельскагаспадарчайй выстаўкі. Старшыня калгасу Ю. Х. Рабы быў узнагароджаны ордэнам «Знак Пашаны», а брыгадзір В. Я. Салаўёў — ордэнам Працоўнага Чырвонага Сцяга^[11].

Пасьля другога ўзбуйненьня БССР з 8 сьнежня 1926 году Езапоў — у Хвойніцкім сельсавеце аднайменнага раёну Рэчыцкай акругі БССР. З 9 чэрвеня 1927 году ў складзе Гомельскай акругі. 30 сьнежня 1927 году сельсавет скасаваны ў сувязі з утварэньнем Хвойніцкага местачковага савету. З 20 лютага 1938 году — у складзе Палескай вобласьці з цэнтрам у Мазыры.

У гады Вялікай Айчыннай вайны на франтах загінулі 16 вяскоўцаў, а Марыя Мікітаўна Дэмская была вывезена ў Нямеччыну, дзе і загінула^[12].

З 8 студзеня 1954 году Езапоў — у Гомельскай вобласьці. Паводле перапісу 1959 году ў Езапове налічвалася 240 жыхароў^[1].

Да 1 сьнежня 2009 году вёска знаходзілася ў раённым падпарадкаваньні^[13]

Насельніцтва

• 2021 год — 54 двары, 166 жыхароў^[14]

Заўвагі

1. Не ў пачатку 1920-х гадоў, як пісаў С. В. Марцэлеў^[1]
2. Назва, магчыма, нададзена двару ў гонар Юзафа Прозара, ваяводы віцебскага, бацькі Караля. На яго ж гонар раней атрымалі імёны першае дзіця сужэнства абозных літоўскіх — дачка Юзэфа (*1786) і старэйшы з сыноў — Юзаф (*1789).
3. Памылкова названы ротмістрам мазырскім.
4. Яго сын Уладзімер быў адным з парламенцёраў да каменданта места-фартэцыі Кёнігсбэрг гэнэрала Ота фон Ляша^[10]

   В боях за Кенигсберг отличился капитан Владимир Шпитальник. Хорошо помню эту семью. Их отец – Марк Шпитальник – многие годы работал председателем колхоза «Труд». Поля колхоза начинались сразу за футбольным полем большого парка. Соня, младшая дочь Марка и сестра Владимира, дружила с моей сестрой Броней. Владимир закончил 7 классов еврейской школы. 8 апреля 1945 года Владимир вместе с подполковником П. Г. Яновским и капитаном А. Е. Федорком отправились парламентерами, имея на руках подписанный самим командующим Третьим Белорусским фронтом маршалом А. М. Василевским ультиматум, и вручили его коменданту крепости Кёнигсберг генералу Отто фон Ляшу. Капитуляция была принята. За это Гитлер заочно приговорил генерала Ляша к смертной казни. Все три парламентера были награждены.