Казьянскі заказьнік

Казьянскі заказьнік — рэспубліканскі заказьнік Беларусі, абвешчаны ў сакавіку 1960 году на поўначы Віцебскай вобласьці.

Казьянскі заказьнік
Плошча	28 469,05 га
Краіна	Беларусь
Геаграфічныя каардынаты	55° пн. ш. 29° у. д. / 55; 29
Месцазнаходжаньне	Віцебская вобласьць
Утварэньне	10 сакавіка 1960 (65 гадоў таму)[1]
Казьянскі заказьнік на мапе Беларусі Казьянскі заказьнік

Месьціўся на ўсходзе Полацкага раёну і паўночным захадзе Шумілінскага раёну. Быў заснаваны ў якасьці паляўнічага заказьніка для захаваньня жывёльнага сьвету. На 1997 год меў плошчу 414 кв.км і быў біялягічным заказьнікам. Месьціўся ў міжрэччы Обалі і Сосьніцы ў межах Полацкай нізіны. Расьліннасьць улучала барэальныя і заходнеэўрапейскія віды, якія належалі да Дзьвінскай акругі падзоны дубова-цемнахвойных падтаёжных лясоў. Пераважалі хваёвыя (31 %), бярозавыя (30 %), чорна- і шэраальховыя (22 %), яловыя (13 %) лясы. Вылучыліся папарацевыя, кісьлічныя, чарнічныя, сьніткавыя, асакова-мховыя і даўгамошныя віды лесу. Палова земляў знаходзілася пад верхавымі балотамі і рэдкалеснымі пераходнымі балотамі. На балоце Обаль расьлі рэдкія віды расьлінаў: карлікавая бяроза, прыземістая марошка і мох Ліндбэрга. Налічвалася 46 месцаў роста 22 відаў расьлінаў, занесеных у Чырвоную кнігу Беларусі, і 12 месцаў пражываньня 44-х адпаведных відаў жывёлаў, сярод якіх: барсук, беркут і чорны бусел, шэры журавель і пардва, мядзьведзь і даўгахвостая кугакаўка^[2], вялікі і малы арлец, рысь і скапа. Адзначаліся месцы гнездаваньня вялікага вераценьніка і дубальта, вялікага і сярэдняга кулёна, залацістага сяўца, баталёна і куліка-селянца. Сустракалася шмат паляўнічых зьвяроў і птушак. У заказьніку знаходзілася найбольшая ў Беларусі папуляцыя белай курапаткі^[3].

11 лістапада 1999 году Савет міністраў Беларусі ўхваліў Пастанову № 1765 аб пераўтварэньні заказьніка ў краявідны^[4]. У 2013 годзе Казьянскі заказьнік улучылі у Рамсарскі сьпіс водна-балотных угодзьдзяў Беларусі міжнароднай значнасьці разам з заказьнікам «Выдрыца» і Прыпяцкім нацыянальным паркам у Гомельскай вобласьці. У выніку сьпіс стаў налічваць 16 прыродаахоўных тэрыторыяў Беларусі^[5]. Таксама землі Казьянскага заказьніка былі важнай для птушак тэрыторыяй^[6]. На землях Казьянскага заказьніка месьціліся Крывінскія курганы 3-га тысячагодзьдзя да нараджэньня Хрыстова^[7]. На 2019 год плошча заказьніка складала 26 060 гектараў, зь якіх 80 % (20761 га) земляў было ў Шумілінскім раёне. Ён прызначаўся для захаваньня краявідаў Беларускага Паазер’я з рэдкімі відамі жывёлаў і расьлінаў. Даліна Дзьвіны разглядалася ў якасьці рэчышча перасяленьня генафонду міжнароднага ўзроўню. Рачная сетка належала да вадазбору Дзьвіны. Галоўным яе прытокам была Обаль, якая працякала ўздоўж усходняй і паўднёвай межаў заказьніка. У Обалі было 2 правыя прытокі — Ценіца і Глыбачка, якія мелі зьвілістыя рэчышчы. Найбольшымі азёрамі былі Мошня, Расалай і Красамай, якія мелі нізкія забалочаныя берагі і зарасталі воднай расьліннасьцю. У заказьніку гнездавалі 175 відаў птушак, зь якіх 44 віды былі занесеныя ў Чырвоную кнігу: звычайны асаед, арол-вужаед, лугавы і палявы лунь, вялікі арлец, арол-маркут і скапа^[8]. Сярод іншага, у заказьніку сустракалася круглалістая расянка, якая харчавалася вусякамі. Возера Марынец штогод перамяшчалася на мэтар з поўдня на поўнач. Таксама ў заказьніку месьцілася некалькі гнезьдзішчаў шызай чайкі і замчышча Казьян 1566 году, крывіцкі курганны могільнік каля вёскі Красамай і дубовая алея векам звыш 300 гадоў, якая была мясцовым помнікам прыроды Беларусі і знаходзілася на паўночна-ўсходняй ускраіне вёскі Прудок (Полацкі раён)^[9].

24 сьнежня 2019 году Савет міністраў Беларусі ўхваліў Пастанову № «Аб пераўтварэньні рэспубліканскіх заказьнікаў «Бабінавіцкі» і «Казьянскі», якія перасталі быць краявіднымі^[10]. Паводле Пастановы, Казьянскі заказьнік перадалі ў кіраваньне Полацкага і Шумілінскага раённых выканаўчых камітэтаў. Яго плошчу пашырылі да 28 469,05 га. Заказьнік разьмясьцілі ў:

• Полацкім раёне на 5785,16 га «Полацкай лясной гаспадаркі» ў Гаранскім лясьніцтве і 230,71 га Полацкага райвыканкаму, 5,69 га філіі «Гараны-Агра» ААТ «Полацкі камбінат хлебапрадуктаў» і 1,85 га «Дрэтунскай лясной гаспадаркі» ў 2-м Дрэтунскім лясьніцтве;
• Шумілінскім раёне на 21 820,44 га «Шумілінскай лясной гаспадаркі» ў Казьянскім (Сураўні), Мішневіцкім і Мікіцінскім лясьніцтвах, а таксама на 187,97 га Шумілінскага райвыканкаму і 73,1 га «Лаўжанскага» УП^[11].

Офіс Казьянскага заказьніка месьціўся ў Мішневічах (Шумілінскі раён). На 2022 году кіраўніком заказьніка быў Аляксандар Дабравольскі^[12].

Глядзіце таксама

• Казьянскі сельсавет