Каралішчавічы

Каралі́шчавічы^[1] — вёска ў Беларусі, на рацэ Сьвіслачы. Уваходзяць у склад Навадворскага сельсавету Менскага раёну Менскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 546 чалавек. Знаходзяцца за 4 км на паўднёвы ўсход ад Новага Двару; на аўтамабільнай дарозе Н9050.

Каралішчавічы
трансьліт. Karališčavičy
Агульны выгляд вёскі
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Менская
Раён:	Менскі
Сельсавет:	Навадворскі
Вышыня:	192 м н. у. м.
Насельніцтва:	546 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 17
Паштовы індэкс:	223016
Нумарны знак:	5
Геаграфічныя каардынаты:	53°51′0″ пн. ш. 27°41′0″ у. д.
Каралішчавічы на мапе Беларусі ± Каралішчавічы Каралішчавічы
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

У другой палове XVI ст. вядомыя як прыватнае ўладаньне на тэрыторыі Менскага павету^[2]. Пазьней належалі да Заслаўскага маёнтку, якім валодалі Пшазьдзецкія. Пазьней маёнтак перайшоў да Прушынскіх.

У 1785 годзе з фундацыі Станіслава Прушынскага ў Каралішчавічах збудавалі драўляны касьцёл Апекі Маці Божай.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Каралішчавічы апынуліся ў складзе Расейскае імпэрыі, у Менскім павеце. Па сьмерці ўладальніка Заслаўскага маёнтку Міхала Прушынскага маёнтак падзяліўся: Каралішчавічы ўзяў яго сын Мечыслаў^[3]. Маёнтак Каралішчавічы быў дастаткова заможным і дзякуючы сваяцкім і грамадзкім зьвязкам уладальнікаў прыцягваў да сябе эканамічную і культурную эліту краю. У 1873 годзе тут з сваёй 18-гадовай кузінай Марыяй Прушынскай ажаніўся мастак Генрых Семірадскі. У 1861 годзе Каралішчавічы з нагоды ўсталяваньня у касьцёле новага аргана наведаў кампазытар Станіслаў Манюшка. Зьвязкі з маёнткам меў таксама стрыечны брат С. Манюшкі Ян Эдвард Ваньковіч, які спачыў на тутэйшых могілках.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Каралішчавічы абвяшчаліся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад Беларускай ССР, у Менскі павет («падраён») Менскага раёну^[4].

У 1930-я гады савецкія ўлады зачынілі касьцёл Апекі Маці Божай і перабудавалі яго пад клюб. У 1956 годзе каля Каралішчавічаў пачаў дзейнічаць Дом творчасьці беларускіх пісьменнікаў імя Якуба Коласа.

• Каралішчавічы на старых здымках
• 
  Касьцёл, да 1917 г.
• 
  Касьцёл, 1914 г.
• 
  Касьцёл, 1914 г.
• 
  Сядзіба Прушынскіх, каля 1909 г.

Насельніцтва

• XX стагодзьдзе: 1999 год — 493 чал.
• XXI стагодзьдзе: 2010 год — 546 чал.

Турыстычная інфармацыя

Славутасьці

• Сядзіба Прушынскіх (XVIII ст.)
• Касьцёл Апекі Маці Божай (1785)

Асобы

• Ганна Цюндзявіцкая (1803—1850) — аўтарка папулярнай кулінарнай кнігі «Літоўская гаспадыня»
• Язэп Пушча (1902—1964) — беларускі паэт