Сьвіслач (басэйн Дняпра)

Сьві́слач — рака ў Беларусі, правы прыток ракі Бярэзіны (басэйн Дняпра). Цячэ ў Менскай і Магілёўскай абласьцях. Даўжыня 285 км. Плошча вадазбору 5,2 тыс. км². Выдатак вады ў вусьці каля 40—50 м³/с. Сярэдні нахіл воднай паверхні 0,5 ‰.

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Сьвіслач.

Рака

Сьвіслач лац. Śvisłač
Рака Сьвіслач
Агульныя зьвесткі
Выток	каля в. Шапавалаў
Вусьце	Бярэзіна
Краіны басэйну	Беларусь
Вобласьці	Менская вобласьць і Беларусь[1]
Даўжыня	285 км
Сярэднегадавы сьцёк	40—50 м³/с
Плошча басэйну	5,2 тыс. км²
Нахіл воднай паверхні	0,5 ‰
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Асноўныя прытокі

• Правыя: Цітаўка, Талька, Сіняя, Няміга
• Левыя: Вяча, Волма, Балачанка, Жыцінка, Ботча

На рацэ

• Месты: Заслаўе, Менск
• Мястэчка: Сьвіслач
• Гістарычныя мястэчкі: Дукора, Пухавічы, Холы, Сьвіслач
• Вадасховішчы: Заслаўскае, Крыніца, Дразды, Камсамольскае возера, Чыжоўскае, Асіпавіцкае

Агульныя зьвесткі

Пачынаецца на Менскім узвышшы за 1,5 км на паўднёвы ўсход ад вёскі Шапавалаў Валожынскага раёну, вусьце на паўднёва-ўсходняй ускраіне мястэчка Сьвіслачы Асіпавіцкага раёну. Працякае цэнтральнай часткай Менскага ўзвышша і заходняй ускраінай Цэнтральнабярэзінскай раўніны. Пераважаюць штучныя вадаёмы — вадасховішчы і рыбагаспадарчыя сажалкі.

Даліна ў вытокавай частцы У-падобная і скрынкападобная, у сярэдняй плыні пераважна трапэцападобная, у ніжняй — невыразная або трапэцападобная, шырыня яе ў вярхоўі 0,4—0,6 км, у сярэдняй і ніжняй плыні 1—2 км. Схілы ў верхняй і сярэдняй плыні ўмерана стромкія, радзей спадзістыя (вышыня 10—12 м), парэзаныя далінамі прытокаў. Абалона двухбаковая (радзей аднабаковая), чаргуецца па берагах, парэзаная старыцамі і мэліярацыйнымі каналамі, пераважна адкрытая. Шырыня яе 0,3—0,5 км у верхняй і 0,8—1 км у ніжняй плыні^[2].

У вярхоўі ад вёскі Векшыцаў, дзе рака зьяўляецца часткай канала Вялейска-Менскай воднай сыстэмы, шырыня рэчышча да Заслаўскага вадасховішча 20—25 м. Рэчышча ў межах Менску і ніжэй да вёскі Каралішчавічаў Менскага раёну на 7 невялікіх дзялянках агульнай працягласьцю 7,9 км каналізаванае, ніжэй за плаціны Камсамольскага возера — выпраставанае. У межах Менску рака ўтварае 8 лукавінаў. У цэнтры места берагі забэтанаваныя, добраўпарадкаваныя. У сярэдняй і ніжняй плыні рэчышча мэандруе, глыбокаўрэзанае, зьвілістае, шырынёй 25—30 м, ніжэй за плаціну Асіпавіцкага вадасховішча — да 50 м. Берагі ў ніжняй плыні вышынёй 2—3 м, месцамі 6—8 м. Дно роўнае, пясковае і пяскова-глеістае.

Прыродны рэжым ракі зарэгуляваны каскадам вадасховішчаў. На сьцёк уплывае перапампоўка вады з ракі Вяльлі Вялейска-Менскай воднай сыстэмай. 3 вадасховішча Драздоў частка сьцёку ідзе ў Сьляпянскую водную сыстэму, у пэрспэктыве паступіць у Лошыцкую водную сыстэму, што дасьць магчымасьць стварыць воднае кола ў Менску агульным працягам каля 50 км. Рэжым ракі вывучаўся на 19 пастах і значна зьмяніўся па пабудове Вялейска-Менскай воднай сыстэмы. Да яе будаваньня рака замярзала ў сярэдзіне сьнежня, крыгалом у 2-й палове сакавіка, найбольшыя ўзроўні вады ў 1-й дэкадзе красавіка, трываласьць разводзьдзя 50 дзён; па пабудове сыстэмы рэжым ракі мала вывучаўся^[3].

Жывёльны сьвет

• Водзяцца: акунь, плотка, шчупак, карась, лінь (ніжэй за Менск праз забруджаньне рыбы амаль няма)

Галерэя

Гістарычныя здымкі

• Рака ў Менску на старых здымках
• 
  1905 г.
• 
  1910 г.
• 
  1911 г.
• 
  1912 г.

• 
  Лавы, 1913 г.
• 
  Хлусаў мост, 1915 г.
• 
  да 1918 г.
• 
  да 1918 г.

Сучасныя здымкі

• Сучасны стан у межах Менску
• 
  З боку Пярэспы
• 
  Каля сквэру імя Янкі Купалы
• 
  Раён Мескага саду
• 
  Раён гістарычных Кашараў