Мураваная Ашмянка

Мурава́ная Ашмя́нка^[1] — вёска ў Беларусі, на рацэ Ашмянцы. Цэнтар сельсавету Ашмянскага раёну Гарадзенскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 409 чалавек. Знаходзіцца за 12 км на паўночны захад да места Ашмяны, за 29 км ад чыгуначнай станцыі Ашмяны.

Мураваная Ашмянка лац. Muravanaja Ašmianka
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Гарадзенская
Раён:	Ашмянскі
Сельсавет:	Мураванаашмянкоўскі
Насельніцтва:	409 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 1593
Паштовы індэкс:	231106
Нумарны знак:	4
Геаграфічныя каардынаты:	54°27′28″ пн. ш. 25°46′43″ у. д.
Мураваная Ашмянка на мапе Беларусі ± Мураваная Ашмянка Мураваная Ашмянка
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Мураваная Ашмянка — даўняе мястэчка^[2] гістарычнай Ашмяншчыны (частка Віленшчыны). Да нашага часу тут захаваліся руіны друкарні, касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі і прыдарожная капліца, помнікі архітэктуры XVI—XVIII стагодзьдзяў. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаўся сьвіран, помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры з рысамі стылю барока.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

У пісьмовых крыніцах Мураваная Ашмянка ўпершыню ўпамінаецца ў XVI стагодзьдзі як вёска, уладаньне Дарагастайскіх. Адзін з прадстаўнікоў роду Мікалай заснаваў тут кальвінскі збор, а ў 1590 годзе друкарню(be), найбольшы росквіт якой прыйшоўся на пачатак XVII стагодзьдзя. У 1615 годзе ў гэтай друкарні выйшла кніга В. Салінарыюса «Цэнзура».

У 1649 годзе Мураваная Ашмянка перайшла ў валоданьне Сапегаў, у 1678 годзе — Важынскіх.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Мураваная Ашмянка апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, у Віленскай губэрні. На 1848 год тут было 30 двароў. На 1886 год у Мураванай Ашмянцы было 44 двары, дзеяў касьцёл, працавалі багадзельня, карчма і вадзяны млын. У канцы XIX стагодзьдзя расейскія ўлады з мэтай маскалізацыі краю адкрылі ў вёсцы народную вучэльню.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Мураваную Ашмянку занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 згодна з Трэцяй Устаўной граматай Мураваная Ашмянка абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 паводле пастановы І зьезду КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад Беларускай ССР. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году Мураваная Ашмянка апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Палянскай гміне Ашмянскага павету Віленскага ваяводзтва. У 1925 годзе тут працавалі школа і крама.

У 1939 годзе Мураваная Ашмянка ўвайшла ў БССР, дзе ў 1940 годзе стала цэнтрам сельсавету Ашмянскага раёну. Статус паселішча панізілі да вёскі. У Другую сусьветную вайну (травень 1944 году) каля вёскі адбыўся бой паміж сіламі АК і летувіскага дапаможнага кантынгенту (на службе Трэцяга Райху).

На 1998 год у Мураванай Ашмянцы было 140 двароў, на 1999 год — 134. У 2000-я гады вёска атрымала афіцыйны статус «аграгарадку».

• Мястэчка на старых здымках
• 
  Касьцёл, каля 1900 г.
• 
  Каплічка. Я. Булгак, 1929 г.
• 
  Сьвіран, 1929 г.
• 
  Сьвіран, фрагмэнт. Я. Булгак, 1929 г.

• 
  Сьвіран, фрагмэнт. Я. Булгак, 1929 г.
• 
  Сьвіран, 1929 г.
• 
  Касьцёл, 1930 г.
• 
  Інтэр’ер касьцёла, 1930 г.

Насельніцтва

Дэмаграфія

• XIX стагодзьдзе: 1886 год — 330 чал.
• XX стагодзьдзе: 1925 год — 1621 чал.; 1998 год — 345 чал.^[3]; 1999 год — 338 чал.^[4]; 1999 год — 355 чал.
• XXI стагодзьдзе: 2001 год — 338 чал.; 2010 год — 409 чал.

Інфраструктура

У Мураванай Ашмянцы працуюць сярэдняя школа, лякарня сястрынскага дагляду, амбуляторыя, аптэка, бібліятэка, дом культуры, пошта, школа мастацтваў.

Турыстычная інфармацыя

Сьвіран. Я. Булгак, 1929 г.

Славутасьці

• Друкарня (цагляны будынак, збудаваны, магчыма, у 1590 годзе, перабудаваны пад палац у XIX стагодзьдзі; цяпер у руінах), якая ў пачатку XVII стагодзьдзя належала Крыштапу Дарагастайскаму і дзе была надрукаваная «Цэнзура» Салінарыя (1615 год)
• Каплічка прыдарожная
• Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі (драўляны будынак з званіцай, збудаваны ў канцы XVIII — пачатку XIX стагодзьдзя, падноўлены ў 1841 і 1874 гадох), які ёсьць прыкладам сынтэзу барока, клясыцызму і традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры

Страчаная спадчына

• Сьвіран (XVIII стагодзьдзе)