Сноў

Сноў^[1] — вёска ў Беларусі, на рацэ Сноўцы. Цэнтар сельсавету Нясьвіскага раёну Менскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 2420 чалавек. Знаходзіцца за 15 км на захад ад Нясьвіжу, за 8 км ад чыгуначнай станцыі Пагарэльцы (лінія Менск — Баранавічы); на аўтамабільнай дарозе Нясьвіж — Баранавічы.

Сноў лац. Snoŭ
Палац Рдултоўскіх
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Менская
Раён:	Нясьвіскі
Сельсавет:	Сноўскі
Вышыня:	187 м н. у. м.
Насельніцтва:	2420 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 1770
Паштовы індэкс:	222615
Нумарны знак:	5
Геаграфічныя каардынаты:	53°15′0″ пн. ш. 26°24′0″ у. д.
Сноў на мапе Беларусі ± Сноў Сноў
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Сноў — даўняе мястэчка гістарычнай Наваградчыны. Да нашага часу тут захаваўся барокавы касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля, помнік архітэктуры XVIII стагодзьдзя, які пацярпеў ад маскоўскай перабудовы, а таксама збудаваныя ў стылі клясыцызм палац Рдултоўскіх, сядзіба «Горны Сноў» Гартынгаў і Казьмадзям’янаўская царква, помнікі архітэктуры XIX стагодзьдзя.

Гіторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Першы пісьмовы ўпамін пра Сноў датуецца 18 ліпеня 1478 году^[2]. Пад 1529 годам ён упамінаецца як маёнтак паноў Сноўскіх. У 1564 годзе паселішча атрымала статус мястэчка.

У пачатку XVII ст. Сноў перайшоў у валоданьне Я. Пратасевіча, потым — Рдултоўскіх. У 1650 годзе тут зьявілася каталіцкая парафія, з 2 жніўня 1699 году дзеяў касьцёл.

З 1767 году у Снове дзеяла царква. За часамі Барскай канфэдэрацыі (1768—1772) мястэчка спазначала значныя разбурэньні. 15 верасьня 1785 году тут спыняўся кароль і вялікі князь Станіслаў Аўгуст Панятоўскі.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Палац. Н. Орда, 1864—76 гг.

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Сноў апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, дзе стаў цэнтрам воласьці Наваградзкага павету. У вайну 1812 году 9 лістапада тут адбыўся бой францускай дывізіі Я. Дамброўскага з казакамі. У 1827 годзе ў мястэчку збудавалі палац, у 1836 годзе ў Дольным Снове — бровар.

На 1861 год у Снове было 45 двароў, царква, сынагога, цагельня, у 1865 годзе адкрылася царкоўнапрыходзкая школа. Па здушэньні нацыянальна-вызвольнага паўстаньня (1863—1864) расейскія ўлады гвалтоўна перарабілі касьцёл пад царкву Урадавага сыноду (Маскоўскага патрыярхату). Паводле вынікаў перапісу 1897 году, у Горным Снове было 19 двароў, дзеяла капліца і працаваў бровар (заснаваны ў 1891 годзе), у Дольным Снове (да 1939 году таксама называўся Сінілавам) — 16 двароў, працавалі бровар і сыраварня.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў лютым 1918 году Сноў занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Сноў абвяшчаўся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі ён ўвайшоў у склад Беларускай ССР^[3]. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году Сноў апынуўся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе стаў цэнтрам гміны Нясьвіскага павету.

У 1939 годзе Сноў увайшоў у склад БССР, дзе 12 сьнежня 1940 году стаў цэнтрам сельсавету Нясьвіскага раёну. Статус паселішча панізілі да вёскі. У гэты час тут было 167 двароў, крухмальны завод, 2 млыны, электрастанцыя, маслазавод, 8-гадовая школа, лякарня. У 1990-я гады Сноў і Дольны Сноў злучыліся. На 2000 год у вёсцы было 1157 двароў, на 2001 год — 1104. У 2000-я гады Сноў атрымаў афіцыйны статус «аграгарадку».

• Мястэчка на старых здымках
• 
  Дольны Сноў, 1894 г.
• 
  Царква, каля 1900 г.
• 
  Палац Рдултоўскіх, 1911 г.
• 
  Касьцёл па маскоўскай перабудове

• 
  Рынак, 1918 г.
• 
  Вуліца Хвояўская
• 
  Вуліца Нясьвіская
• 
  Горны Сноў, сядзіба Гартынгаў

Насельніцтва

Дэмаграфія

• XIX стагодзьдзе: 1830 год — 184 муж., зь іх шляхты 7, духоўнага стану 3, мяшчанаў-юдэяў 58, мяшчанаў-хрысьціянаў і сялянаў 116^[4]; 1861 год — 378 чал.^[5]; 1897 год — 91 чал. у Горным Снове і 70 чал. у Дольным Снове
• XX стагодзьдзе: 1940 год — 1065 чал.; 1999 год — 2673 чал.; 2000 год — 2665 чал.^[6]
• XXI стагодзьдзе: 2001 год — 2567 чал.^[7]; 2010 год — 2420 чал.

Інфраструктура

У Снове працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, амбуляторыя, дом культуры, бібліятэка, пошта, дзіцячы цэнтар.

Забудова

Вуліцы і пляцы

Афіцыйная назва	Гістарычная назва
Леніна вуліца	Хвояўская вуліца
Кірава вуліца	?

З урбананімічнай спадчыны Снова да нашага часу гістарычныя назвы захавалі вуліцы Клецкая, Нясьвіская і Сталавіцкая. У тэлефонным даведніку 1939 году ўпамінаецца Пагарэльская вуліца^[8].

Эканоміка

• СВК «Агракамбінат „Сноў“»

Турыстычная інфармацыя

Славутасьці

• Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля (1760)
• Могілкі: вайсковыя часоў IСВ, старыя хрысьціянскія
• Палацава-паркавы комплекс Рдултоўскіх (1827)
• Сядзібна-паркавы комплекс Гарцінгаў (XIX ст.)
• Царква Сьвятых Казьмы і Дзям’яна (1836, 1893)

Страчаная спадчына

• Сынагога

Галерэя

• Краявіды Снова
• 
  Касьцёл
• 
  Сядзіба Гартынгаў
• 
  Царква
• 
  Будынак школы