Група Азоты

«Група Азоты» — хімічнае прадпрыемства Польшчы, заснаванае ў 1927 годзе ў якасьці «Дзяржаўнага заводу азотных злучэньняў» пад Тарнавам.

«Група Азоты»
польск. Grupa Azoty
Тып	акцыйнае таварыства
Лістынг на біржы	Варшава: ZATRM
Заснаваная	1927
Заснавальнікі	урад Польшчы
Уласьнікі	урад Польшчы (33%), Вячаслаў Кантар (20%)
Краіна	Польшча
Разьмяшчэньне	Малапольскае ваяводзтва
Адрас	Тарнаў, раён Мосьціцы, вул. Квяткоўскага, д. 8
Ключавыя фігуры	Адам Ляшкевіч (старшыня ўправы)[1], Міраслаў Собчык (намесьнік старшыні Наглядальнай рады)[2]
Галіна	хімічная прамысловасьць
Прадукцыя	угнаеньні, мэлямін, поліаміды, оксасьпірты, плястыфікатары, тытанавыя бялілы
Абарачэньне	▼13,545 млрд злотых (2023 год; 2,991 млрд эўра)
Апэрацыйны прыбытак	▼-3,600 млрд злотых (2023 год; -795 млн эўра)
Чысты прыбытак	▼-3,290 млрд злотых (2023 год; -726 млн эўра)[3]
Лік супрацоўнікаў	15 706 (2024 год)[3]
Даччыныя кампаніі	«Пулаўскія азотныя заводы», «Паліцкія хімічныя заводы», «Кяндзежынскія азотныя заводы» і «Компо Экспэрт» (Нямеччына)
Аўдытар	«Біндэр-Дыйкер-Отэ» (Бэльгія)[4]
grupaazoty.com

На 2024 год была найбольшым вытворцам угнаеньняў у Польшчы і адным з найбольшых хімічных прадпрыемстваў у Эўропе. Холдынг улучаў даччыныя прадпрыемствы: «Пулаўскія азотныя заводы» (Люблінскае ваяводзтва), «Паліцкія хімічныя заводы» (Заходнепаморскае ваяводзтва) і «Кяндзежынскія азотныя заводы» (Апольскае ваяводзтва). У 2018 годзе набылі нямецкага вытворцу ўгнаеньняў «Компо Экспэрт» (зямля Паўночны Райн — Вэстфалія). «Група Азоты» займала 2-е месца ў Эўразьвязе па вытворчасьці азотных і шматскладовых угнаеньняў, а таксама вырабляла мэлямін, поліаміды, оксасьпірты, плястыфікатары і тытанавыя бялілы. Ад 30 чэрвеня 2008 году паямі прадпрыемства гандлявалі на Біржы каштоўных папераў у Варшаве, у тым ліку ў складзе 9 індэксаў гэтай біржы. У лютым 2013 году прадрыемства ўлучылі ў амэрыканскі індэкс разьвіцьцёвых рынкаў ад «Морган-Стэнлі Міжнародны капітал» (Нью-Ёрк), а ў верасьні 2018 году — у ангельскі індэкс ад «ФЧФБ Расэл» (Вялікі Лёндан). «Група Азоты» мела звыш 50 даччыных прадпрыемстваў за мяжой для збыту ў больш як 100 краінах. Налічвала каля 15 000 супрацоўнікаў^[5]. Сярод іншага, выпускалі капраляктам і будаўнічую плястмасу. Урэшце, прадпрыемства было найбольшым пастаўніком аміяку і фосфарнай кісьлі ў Польшчы^[6].

Будова

Азотны завод у Тарнаве (2021 год)

На 2024 год «Група Азоты» ўлучала наступныя даччыныя прадпрыемствы:

• «Компо Экспэрт» (зямля Паўночны Райн — Вэстфалія, Нямеччына), які меў гандлёвыя прадстаўніцтвы ў 20 краінах, у тым ліку ў Азіі (Індыя, Кітай і Турэччына), Афрыцы (Паўднёвая Афрыка і Эгіпет), Паўднёвай (Аргентына, Бразылія, Пэру і Чылі) і Паўночнай Амэрыцы (ЗША і Мэксыка);
• «АТТ Палімэры» (зямля Брандэнбург);
• вытворца плястмасы «Кампаўндынг»;
• чыгуначны перавозчык «КалТар» (60 %);
• трэйдэр электраэнэргіяй «Група Азоты Энэргія» (заснаваны ў 2022 годзе);
• «Серкаполь» (Сьвентакшыскае ваяводзтва; 99 %);
• праектавальнік «Польскі хімічны кансорцыюм» (63 %);
• «Кяндзежынскія азотныя заводы» (Апольскае ваяводзтва; 93 %), якія выраблялі оксасьпірты і плястыфікатары;
• «Пулаўскія азотныя заводы» (Люблінскае ваяводзтва; 96 %) — адзін з найбольшых у сьвеце вытворцаў мэляміну;
• «Паліцкія хімічныя заводы» (Заходнепаморскае ваяводзтва; 63 %) — вытворца тытанавых бялілаў;
• забудоўнік «Поліялефіны» (Паліцы, заснаваны ў 2015 годзе; 30 %)^[7].

Вырабы

«Пулаўскія азотныя заводы» (2004 год)

На 2024 год «Група Азоты» вырабляла:

• угнаеньні — азоцістыя, азотна-серкавыя, двухскладовыя, шматскладовыя, серкавыя, арашальныя (для паліву) і арганічна-мінэральныя^[8];
• плястмасу з поліаміду, поліпрапілену і полібутылтэрэфталяту (ПБТ)^[9];
• біяраскладальныя палімэры — тэрмаплястычны крухмал, кампазыцыі для экструзіі плёнкі і ін'екцыйнай апрацоўкі^[10];
• плястыкавыя ніткі для трохвымернага друку — мадэлявальныя, антыбактэрыяльныя і тэхнічныя^[11];
• поліялефіны — цеплаўстойлівы, ударны і сьлізгальны поліпрапілен^[12];
• плястмасавыя вырабы — поліамідныя абалонкі і трубкі^[13];
• оксасьпірты — альдэгіды, этылгексаноль і плястыфікатары^[14];
• пігмэнты з тытанавых бялілаў — 9 гатункаў з рутылу для лакафарбавай і харчовай прамысловасьці^[15];
• прамысловыя хімікаты — сухі лёд у гранулах і кавалках (цьвёрды вуглягіслы газ), каталізатары, перакіс вадароду, неарганічныя хімікаты (аміяк, нашатырны сьпірт, нітрат натру, сульфат жалеза, азотная, фосфарная і серкавая кісьлі), арганічныя хімікаты (масьляныя альдэгіды, цыклагексаноль, капраляктам, мэлямін і мачавіна), звадкаваны вуглякіслы газ і сьціснуты вадарод^[16];
• серку — грануляваную, молатую, нераспушчальную і вадкую^[17];
• плёнку — каляровую, садовую, нізкай шчыльнасьці, ахоўную, стужкавую і пакетную, у тым ліку мяшкі для для сьмецьця^[18];
• харчовыя хімікаты — нітрат калю (Е252), дыяксыд крэмну (Е551), трыполіфасфат натру (Е451) і бікарбанат амону (Е503)^[19].

Уласьнікі

«Паліцкія хімічныя заводы» (2022 год)

На 2024 год асноўнымі ўласьнікамі «Групы Азоты» былі:

• урад Польшчы — 33 %;
• Вячаслаў Кантар праз холдынг «Норыка» (Люксэмбург) — 20 %;
• адкрыты пэнсійны фонд «Нацыянальнага Нідэрляндзкага банку» (Гаага) — 10 %;
• таварыства фонду ўкладаньняў «Усеагульнага прадпрыемства страхаваньня» — 9 %^[3].

Мінуўшчына

«Дзяржаўны завод азотных злучэньняў» у Мосьціцах (1939 год)

У 1927 годзе на прапанову польскага прэзыдэнта Ігнацыя Масьціцкага ўрад Польскай Рэспублікі заснаваў «Дзяржаўны завод азотных злучэньняў» у Мосьціцах пад Тарнавам^[3]. Завод запусьцілі ў студзені 1930 году на 670 гектарах, якія набылі ў князя Рамана Сангушкі за 210 000 злотых. На 1935 год завод наймаў 3200 чалавек.

Станіслаў Апалка — кіраўнік заводу ў 1958—1978 гадох

У 1991 годзе Міністэрства скарбу Польшчы пераўтварыла «Азотны завод у Тарнаве» ў акцыйнае таварыства. У 2005 годзе 80 % паёў прадпрыемства перадалі «Нафце Польшчы». 30 чэрвеня 2008 году «Азотны завод у Тарнаве» разьмясьціў свае паі на Біржы каштоўных папераў у Варшаве, дзе тыя трапілі ў 9 біржавых індэксаў^[5].

У 2010 годзе набылі нямецкі завод поліамідаў «Унілон Палімэры» (зямля Брандэнбург), а таксама 52,5 % паёў «Кяндзежынскіх азотных заводаў» (Апольскае ваяводзтва). У 2011 годзе дакупілі 41 % «Кяндзежынскіх азотных заводаў». У жніўні 2011 году набылі 66 % паёў «Паліцкіх хімічных заводаў» (Заходнепаморскае ваяводзтва), а ў 2012-м — «Пулаўскія азотныя заводы» (Люблінскае ваяводзтва). У лютым 2013 году прадпрыемства, якое ў красавіку перайменавалі ў «Групу Азоты», улучылі ў амэрыканскі індэкс разьвіцьцёвых рынкаў ад «Морган-Стэнлі Міжнародны капітал» (Нью-Ёрк), а ў верасьні 2018 году — у ангельскі індэкс ад «ФЧФБ Расэл» (Вялікі Лёндан). У 2018 годзе «Група Азоты» набыла нямецкага вытворцу ўгнаеньняў «Компо Экспэрт» (зямля Паўночны Райн — Вэстфалія), які меў замежныя прадстаўніцтвы ў 20 краінах, у тым ліку ў Індыі і Кітаі, Паўднёвай Афрыцы і Эгіпце, Аргентыне і Бразыліі, ЗША і Мэксыцы^[5].

Кіраўнікі

Яўген Квяткоўскі — кіраўнік заводу ў 1930—1933 гадох

• Тадэвуш Зьвіслоцкі (1927—1929)
• Яўген Квяткоўскі (1930—1933)
• Чэслаў Бэнэдэк (1936—1939)
• Станіслаў Жучкевіч (1945—1946)
• Гуга Тшэбіцкі (1946)
• Ёзэф Шыманскі (1946—1948)
• Станіслаў Анёл (1948—1951)
• Станіслаў Лаў (1951—1952)
• Мечыслаў Голаб (1952)
• Генрык Гладэцкі (1953—1958)
• Станіслаў Апалка (1958—1978)
• Ежы Пузікоўскі (1978—1988)
• Анжэй Кашня (1988—1994)
• Станіслаў Мацейчык (1994—1999)
• Антоні Барвач (1999—2001)
• Рышард Сьцігала (2001—2006)
• Яраслаў Жаляндоўскі (2006)
• Яраслаў Віта (2006—2008)
• Ежы Марціняк (2008—2013)
• Павал Ярчэўскі (2013—2016)
• Марыюш Бобэр (люты—сьнежнь 2016)
• Войцех Вардацкі (2016—2020)
• Томаш Гінц (2020—2024)
• Адам Ляшкевіч (ад 20 сакавіка 2024 году)