Дзяражычы

Дзяра́жычы^[1] — вёска ў Бывалькаўскі сельсавеце Лоеўскага раёну Гомельскай вобласьці.

Дзяражычы лац. Dziaražyčy
Дата заснаваньня:	перад 1571 годам
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Гомельская
Раён:	Лоеўскі
Сельсавет:	Бывалькаўскі
Насельніцтва:	101 чал. (2009)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 2347
Паштовы індэкс:	247107
СААТА:	3230804021
Нумарны знак:	3
Геаграфічныя каардынаты:	51°46′55″ пн. ш. 30°37′29″ у. д.
Дзяражычы на мапе Беларусі ± Дзяражычы Дзяражычы

Геаграфія

За 25 км на паўднёвы захад ад Лоева, 81 км ад чыгуначнай станцыі Рэчыца (на лініі Гомель — Каленкавічы), 125 км ад Гомеля, за 1 км ад мяжы з Украінай.

Гісторыя

Карона Каралеўства Польскага

Ці не ўпершыню Дзяражычы згаданыя ў падатковым рэестры ад 6 студзеня 1571 году^[a] як сяло воласьці Любецкага замку ў Кіеўскім ваяводзтве Каралеўства Польскага. Тады ў ім налічвалася 10 дымоў (двароў)^[3].

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Як вынік другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793), Дзяражычы — у межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году — у адноўленым Рэчыцкім павеце Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году — Менскай губэерні Расейскай імпэрыі^[4]. З крыніцы, заснаванай на матэрыялах рэвізіі 1795 году, вядома, што сяло Дзяражычы ў складзе Лоеўскага маёнтку належала генэралу-лейтэнанту польскай службы Юзафу Юдыцкаму^[5].

У парэформавы пэрыяд сяло Дзяражычы — цэнтар воласьці.

Згодна зь перапісам 1897 году, у Дзяражычах — 147 двароў, 632 жыхары, дзейнічалі царква, народная вучэльня, крама, карчма, прыстань і пераправа на Дняпры, паштовае адзьдзяленьне^[2]. На 1909 год у сяле налічвалася 174 двары з 920 жыхарамі^[6].

Найноўшы час

9 лютага 1918 годe, яшчэ да падпісанmня Берасьцейскага міру з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), Нямеччына перадала паўднёвую частку Беларусі Украінскай Народнай Рэспубліцы. У адказ на гэта, 9 сакавіка Другой Устаўной граматай тэрыторыя абвешчана часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. Дзяражычы з воласьцю, як і ўвесь Рэчыцкі павет, аднак, апынуліся ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта Украінскай Дзяржавы» гетмана Паўла Скарападзкага^[7].

1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Рэчыцкі павет увайшоў у склад Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі, але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да РСФСР.

Асобы

• Хведар Нячай (1905—1990) — гісторык-антыказнаўца, доктар гістарычных навук, прафэсар БДУ

Заўвагі

1. Не з XVIII ст., як пісаў С. В. Марцэлеў^[2]