Прылукі (Менская вобласьць)

Прылу́кі^[2] — вёска ў Сеніцкім сельсавеце Менскага раёну Менскай вобласьці на дарозе Н9033. Месьціцца на беразе ракі Пціч.

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Прылукі.

Хуткія факты

Месьціцца за 8 км ад Менскай кальцавой аўтадарогі. У пасёлку працуе Інстытут аховы расьлінаў Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі^[3].

Упершыню згадваецца ў 1567 годзе як сяло і шляхецкая ўласнасьць Есьманаў і Горскіх. У 1582 годзе — сяло, цэнтар маёнтку, уласнасьць Багдана Статкевіча, двор. У 1600 годзе — сяло, уласнасьць жонкі Багдана Статкевіча і яго сына Вільгельма. У 1600-я гады Ганна Агінская, якая была малодшай дачкой троцкага падкаморыя Багдана Агінскага, заснавала ў Прылуках праваслаўны манастыр^[3]. У 1667 годзе — маёнтак, шляхецкая ўласнасьць, 19 дымоў. У 1791 годзе — вёска, цэнтар маёнтка (8 вёсак) Каралішчавіцкай парафіі, уласнасьць Максыміляна Іваноўскага, 3 двары, 3 фальваркі, 83 дымы, 5 корчмаў^[4]. У 1735 годзе манастыр зачынілі і на яго месцы сталі жыць Іваноўскія, што даводзіліся родзічамі Ганьне Агінскай. Надалей маёнтак перадавалі па кудзелі ў якасьці пасагу дочкам пры выхадзе замуж^[3]. У 1800 годзе — панскі двор, сяло і вёска, уласнасьць старасьціхі Т. Іваноўскай. Двор і сяло месьціліся на левым беразе ракі Птыч. Тут месьцілася драўляная ўніяцкая царква, мураваны панскі дом, сад рэгулярнай пляніроўкі, млын на два паставы і сукнавальня^[4]. Сама вёска месьцілася на правым беразе ракі: 19 двароў, 129 жыхароў. З 1815 году — уласнасьць Людвікі Іваноўскай, а па жаночай лініі — менскага губэрнскага маршалка шляхты Леана Ашторпа, па сьмерці якога вёска дасталіся яго зяцю, знакамітаму аграному Антону Гарвату, які ў 1851 годзе перабудаваў замак у цудоўны палац гатычнага стылю, заклаў вялікі сад з аранжарэяй пры ім і ўзьвёў вежу з гадзіньнікам. У 1868 годзе палац згарэў, аднак у 1872 годзе быў адноўлены^[4].

З 1872 году — уладаньне вядомага калекцыянэра і нумізмата Эмэрыка Чапскага, з 1897 году — уладаньне яго сына Юрыя (Ежы). У 1897 г. Прылукі — вёска Самахвалавіцкай воласьці, 8 двароў, 50 жыхароў, 2 кузьні, народнае вучылішча, царква, хлебазапасная крама, карчма. У маёнтку Прылукі 7 двароў, 206 жыхароў. У 1917 годзе ў сяле 4 двары, 23 жыхары; у маёнтку двор, 335 жыхароў. У красавіку 1921 году ў былым палацы Чапскіх адчынілі навуковую фэрму Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсытэту, якую пераўтварылі ў Інстытут сельскай гаспадаркі, які пазьней перавялі ў Горкі (Магілёўская вобласьць). Затым палац сталі выкарыстоўваць як нацыяналізаваны маёнтак, а пазьней як сядзібу калгасу. У 1938 годзе ў палацы адчынілі дом адпачынку НКУС, які сталі наведваць чыноўнікі і пісьменьнікі. У чэрвені 1941 году з пачаткам Нямецка-савецкай вайны ў палацы разьмясьцілі нямецкую камэндатуру. Пазьней палац стаў месцам адпачынку генэральнага камісара Беларусі Вільгельма Кубэ. У ліпені 1944 году пры адступленьні нямецкія вайскоўцы падпалілі палац, каб зьнішчыць збор сваіх дакумэнтаў. У выніку той гарэў 3 дні. У 1957 годзе Савет міністраў Беларускай ССР накіраваў сродкі на аднаўленьне палаца для досьледаў Менскай навуковай лябараторыі абароны бульбы ад калярадзкага жука, якую ўзначальвала Цыля Гандэльман. У ім разьмясьцілі станцыю абароны ад калярадзкага жука. 17 лютага 1971 году на аснове станцыі і некалькіх працоўняў стварылі Беларускі навукова-дасьледчы інстытут аховы расьлінаў. У 1980-я гады Інстытут налічваў звыш 300 супрацоўнікаў. За савецкім часам у Прылуках месьцілася станцыя глушэньня амэрыканскіх і брытанскай радыёстанцыяў, ад якой захаваўся будынак^[3].

Прылукі
трансьліт. Pryluki
Палац Чапскіх
Першыя згадкі:	10 красавіка 1473^[1]
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Менская
Раён:	Менскі
Сельсавет:	Сеніцкі
Насельніцтва:	▲6193 чал. (8 траўня 2020)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 17
Паштовы індэкс:	223011
Нумарны знак:	5
Геаграфічныя каардынаты:	53°47′41″ пн. ш. 27°27′10″ у. д.
Прылукі на мапе Беларусі ± Прылукі Прылукі
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Прылукі (Менская вобласьць)

Назва

Гісторыя

Насельніцтва

Дадатковыя зьвесткі

Галерэя

Крыніцы

Вонкавыя спасылкі

Wikiwand - on