Уладзіслаў Галубок

Уладзісла́ў Галубо́к (сапр. Уладзіслаў Язэпавіч Голуб; 15 траўня 1882 — 28 верасьня 1937) — беларускі драматург, рэжысэр, актор, тэатральны дзяяч. Псэўданімы крыптанімы: 1) Г—к, В.; 2) Г—у—к; 3) Галубок; 4) Галубок, В.; 5) Галубок, В. I.; 6) Галубок, У.; 7) Галубок, Ул.; 8) Галубок, Уладыслаў; 9) Сымонка; 10) Hałubok; И) Hałubok, W.; 12) Symonka^[4].

Уладзіслаў Галубок лац. Uładzisłaŭ Hałubok
Асабістыя зьвесткі
Імя пры нараджэньні	Уладзіслаў Язэпавіч Голуб
Псэўданімы	Уладзіслаў Галубок
Нарадзіўся	3 (15) траўня 1882 ст. Лясная, Наваградзкі павет, Менская губэрня
Памёр	28 верасьня 1937(1937-09-28)[1][2] (55 гадоў) Менск
Дзеці	Людміла Галубок[d]
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	драматург, актор, рэжысэр
Гады творчасьці	1917—1935
Кірунак	драматургія
Жанр	драма
Мова	беларуская мова[3]
Дэбют	«Апошняе спатканьне»
Значныя творы	«Плытагоны», «Пінская Мадонна», «Блуд»
Узнагароды
Творы на сайце Knihi.com
Уладзіслаў Галубок у Вікісховішчы

Іван Ахрэмчык. Партрэт Уладзіслава Галубка. 1930-я

Біяграфія

Нарадзіўся 15 траўня 1882 году на станцыі Лясная (сёньня в. Лясная ў Баранавіцкім раёне Берасьцейскай вобласьці) у сям’і чыгуначніка. Адукацыю атрымаў у царкоўнапрыходзкай школе, здаў экстэрнам экзамэны за курс Менскай гарадзкой навучальні (1906), скончыў у Менску мастацкія курсы. Працаваў грузчыкам на чыгунцы, прыказчыкам у краме, сьлесарам у Менскім дэпо. Зь дзіцячых гадоў імкнуўся да ведаў, культуры.

«У 1896 г. за грошы, заробленыя на выгрузцы дроў, я набыў білет на галёрку менскага тэатру. Там і ўзьнікла ў мяне думка стаць артыстам…» — расказваў сам Галубок.

Творчасьць

У 1917—1920 гадах — актор і рэжысэр Першага таварыства беларускае драмы і камэдыі. З 1920 да 1922 году — загадчык мастацкага аддзела ў Народным камісарыяце асьветы БССР. Адзін з заснавальнікаў беларускага савецкага тэатра. У 1920 годзе стварыў беларускі вандроўны тэатар, які называўся «Трупа Галубка». Вандроўны тэатар пабываў са сваімі спэктаклямі ў самых розных кутках Беларусі. Галубок адначасова выконваў абавязкі мастака-дэкаратара, музыканта-выканаўцы і рэжысэра. Аснову рэпэртуару складалі яго п’есы «Пан Сурынта», «Ганка», «Плытагоны», «Пінская Мадонна», «Васіль Хмель», у якіх раскрываецца барацьба беларускага народа за права «людзьмі звацца». Тэатар Галубка карыстаўся выключнай папулярнасьцю ў гледачоў. У 1906 годзе У.Галубок пачаў выступаць у пэрыядычным друку як паэт і празаік. Выдаў зборнік «Апавяданьні» (Пецярбург, 1913). З 1917 году выступаў як драматург. У 1968 г. выйшаў зборнік «П’есы», у 1982 г. — «Творы». Аўтар публіцыстычных і тэатразнаўчых артыкулаў. Вядомы як мастак-дэкаратар і пэйзажыст. Першы Народны артыст БССР (1928)^[5][6].

3 газэты «Савецкая Беларусь» ад 14 красавіка 1923 году: «…Самая мнагалюдная ўскраіна Менску — Серабранка — да гэтых часоў амаль што зусім не прасунулася наперад у культурна-палітычным напрамку. Ужо больш за год існуе Серабранскі раённы клюб, але толькі існуе, бо той працы, якую ён павінен весьці, ён не вядзе. Вядзецца праца выключна тэатральная, дый то не мясцовымі сіламі, а дзякуючы другой беларускай трупе. Ні дыспутаў ні лекцыяў клюб не мог наладзіць. І гібее ў цемры раён, шчыльна заселены выключна пралетарскім элемэнтам».

За чыткай рамана «Вясьнянка» ў кабінеце рэдакцыі газэты «Чырвоная Зьмена». Зьлева направа: Мікола Нікановіч, Сымон Куніцкі, Пятрусь Броўка (?), Уладзіслаў Галубок. 1929

16 чэрвеня 1923 году ў Серабранскім клюбе адбыўся бэнэфіс кіраўніка трупы Ўладзіслава Галубка — была пастаўленая ягоная п’еса, драма ў пяці актах «Блуд». Сюжэт пераносіў гледача ў пачатак XIX стагодзьдзя: пан-прыгнятальнік гвалтуе сваіх прыгонных сялянак. Процістаіць пану селянін-паўстанец, рэвалюцыянэр-самародак, які ў выніку карае нелюдзя-эксплюататара за ўсе злачынствы. 3 рэцэнзиі бачна, што «…народу было ў тры разы больш, чым зьмяшчае будынак клюбу, і шмат жадаючых пабачыць п’есу змушаныя былі вяртацца назад. Галубка віталі артысты трупы і студэнты Сельскагаспадарчага інстытута. Ад серабранскага жыхарства былі паднесеныя кветкі». 3 1926 году калектыву У. Галубка была афіцыйна нададзеная назва «Беларускі дзяржаўны вандроўны тэатар». Адна са шматлікіх заслуг яго ў тым, што на пачатку 1920-х менавіта гэтыя акторы ўпершыню пачалі размаўляць зь серабранскімі і ляхаўскімі рабочымі па-беларуску.

Лёс Галубка быў тыповым для нацыянальных дзеячаў Беларусі. Звольнены з усіх пасадаў, у 1937 г. ён быў рэпрэсаваны, і, паводле афіцыйнай вэрсіі, памёр у няволі ад гіпэртанічнай хваробы. Трупа Трэцяга Беларускага дзяржаўнага тэатру Ўладзіслава Галубка была арыштаваная ў поўным складзе і расстраляная. Рэабілітаваны пасьмяротна 26 жніўня 1957 году Вярхоўным судом БССР.

Ушанаваньне памяці

• Імем Уладзіслава Галубка названыя вуліцы ў Менску і ў Маладэчне^[7].
• У Менску адкрыта «Гасьцёўня Ўладзіслава Галубка» — філія Дзяржаўнага музэю гісторыі тэатральнай і музычнай культуры Беларусі. Знаходзіцца ў Траецкім прадмесьці ў будынку № 14 па вул. Старавіленскай.
• У 1982 годзе рэжысэр Аляксандар Салавей зьняў фільм «Владислав Голубок»^[8].

Творы

«Апошняе спатканьне» (Вільня, 1917, пастаўленая ў 1919), «Пісаравы імяніны» (1917, пастаўленая ў 1927), «Бязьвінная кроў» (пастаўленая ў 1918), «Залёты дзяка»(пастаўленая ў 1918), «Бязродны» (пастаўленая ў 1919), «Суд» (Вільня, 1920, пастаўленая ў 1924), «Душагубы» (пастаўленая ў 1921), «Ганка» (1920, пастаўленая ў 1929), «Пан Сурынта» (1923, пастаўленая ў 1930),

«Плытагоны» (пастаўленая ў 1923), «Фанатык» (пастаўленая ў 1922), «Пінская мадонна» (пастаўленая ў 1927)[9], «Белы вянок» (1921, пастаўленая ў 1929), «Ветрагоны» (1919, пастаўленая ў 1930), «Ліпавічок» (1922) «Бабы-ліхадзейкі» (1922) «Краб» (1927, пастаўленая ў 1930), «Белая зброя» (1933, пастаўлена пад назвай «Рыкашэт» у 1935)

Бібліяграфія

Уладыслаў Галубок. Суд: п’еса ў 1 акце. — Вільня: Беларускае выдавецкае таварыства, 1925. — 32 с. Уладыслаў Галубок. Суд: Камэдыя ў 1 акце. — Менск: Беларускае дзяржаўнае выдавецтва, 1925. — 40 с. — 5000 ас. Уладыслаў Галубок. Пісаравы імяніны: Камэдыя ў 1 акце. — Менск: Беларускае дзяржаўнае выдавецтва, 1927. — 32 с. — 3000 ас. Уладыслаў Галубок. Белы вянок: драма ў 1 акце. З жыцьця Заходняй Беларусі. — Менск: Беларускае дзяржаўнае выдавецтва, 1929. — 18 с. — 2000 ас. Уладыслаў Галубок. Ганка: драма ў 5 актах. — Менск: Беларускае дзяржаўнае выдавецтва, 1929. — 54 с. — (Тэатральная бібліятэка). — 2000 ас. Б. М. Бібліяграфія. Уладыслаў Галубок. Ганка. Драма ў 5-ці актах БДВ. Менск, 1929 год // Савецкая Беларусь : газэта. — 1929, 1 траўня. — № 97 (2586). — С. 5. Уладыслаў Галубок. Ветрагоны : камэдыя ў 4 актах для клубных пастановак. — Менск: Беларускае дзяржаўнае выдавецтва, 1930. — 72 с. — (Тэатральная бібліятэка). — 3000 ас. Уладыслаў Галубок. Пан Сурынта: гістарычная драма канца XVII веку ў 5-ці дзеях з пралогам. — Менск: Беларускае дзяржаўнае выдавецтва, 1930. — 75 с. — (Тэатральная бібліятэка). — 3000 ас. Уладыслаў Галубок. Белая зброя: (п’еса ў 4 дзеях). — Менск: Беларускае дзяржаўнае выдавецтва, 1933. — 64 с. — 2000 ас. Уладыслаў Галубок. П’есы. (Зьмест: Cуд; Пiсаравы iмянiны; Ганка) / Прадмова: «Самабытны талент» — Аляксей Атрошчанка. — Менск: Беларусь, 1968. — 152 с. — (Бібліятэка беларускай драматургіі). — 5600 ас.

Галубок, Уладзіслаў. Творы: драматургія, паэзія, проза, публіцыстыка. Да 100-годдзя з дня нараджэння пісьменніка. (Драматургія: Апошняе спатканьне; Пісаравы імяніны; Бязвінная кроў; Ганка; Бязродны; Суд; Белы вянок; Пан Сурынта; Плытагоны; Ветрагоны; Краб; Ліпавічок; Белая зброя) / укладаньне, падрыхтоўка тэкстаў, уступны артыкул, камэнтары С. С. Лаўшука; рэдкалегія: Б. Ул. Галубок і інш.. — Менск: Мастацкая літаратура, 1983. — 607+8 с. — 7000 ас. Першацвет адраджэння. Вучэбны дапаможнік па беларускай літаратуры для старэйшых класаў сярэдняй школы / Складальнікі: М. А. Федасеенка, Т. П. Прохарава, Г. М. Разанава, Г В. Марчук, Э. В. Садаўнічы, A. С. Новікава. — Менск: Народная асьвета, 1995. — С. 123—133. — 511 с. — 67 000 ас. — ISBN 985-03-0216-Х Галубок, Уладзіслаў (Голуб, Уладзіслаў Іосіфавіч). Апошняе спатканне: вершы, апавяданні, п'есы. Змест: (вершы; апавяданні: Журавінка; Марымонавы сабакі; Навальніца; Адвага; Бор; Вясковыя астраномы; Абразок; У бальніцы; Гонар; Посная гусяціна і інш.; п'есы: Апошняе спатканне; Пісаравы імяніны; Ганка; Суд) / прадмова Сьцяпана Лаўшука. — Менск: Мастацкая літаратура, 2007. — 269 с. — (Бібліятэка школьніка). — 2000 ас. — ISBN 978-985-02-0955-9 Святлана Берасцень. Незабыты Галубок. // Літаратура і мастацтва : газэта. — 2012, 18 траўня. — № 20 (4666). — С. 1. Уладзіслаў Галубок. Выбраныя творы / укладаньне і камэнтар Кастуся Цвіркі; прадмова Алеся Марціновіча; навуковы рэдактар Іван Саверчанка. — Менск: Беларуская навука, 2021. — 699+4 с. — (Беларускі кнігазбор: Серыя 1, Мастацкая літаратура). — 400 ас. — ISBN 978-985-08-2704-3