Судзілы

Судзі́лы^[2] (трансліт.: Sudzily, руск.: Судилы) — вёска ў Клімавіцкім раёне Магілёўскай вобласці, на рацэ Лабжанцы. Уваходзіць у склад Родненскага сельсавета. Знаходзіцца за 22 км на паўднёвы ўсход ад Клімавічаў, за 14 км ад чыгуначнай станцыі Асмолавічы.

Вёска Судзілы Рэшткі царквы Краіна Беларусь Вобласць Магілёўская Раён Клімавіцкі Сельсавет Родненскі Каардынаты 53°32′51″ пн. ш. 32°08′44″ у. д.HGЯO Першая згадка 1630 Ранейшыя назвы Судзілавічы Вышыня цэнтра 191 м Насельніцтва 79 чалавек[1] (2020) Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 2244 Паштовыя індэксы 213622 Аўтамабільны код 6 Судзілы Судзілы

Судзілы на Вікісховішчы

Гісторыя

Вёска здаўна лічылася шляхецкай, у ёй пражывала ваколічная шляхта^[3]. Па летапісных крыніцах вядома з 1630 года як сяло, меўся гаспадарскі двор. У 1684 годзе — сяло Судзілавічы ў Мсціслаўскім ваяводстве Вялікага Княства Літоўскага, шляхецкая ўласнасць, меўся вадзяны млын. У 1737 годзе замест старой была ўзведзена новая царква.

Пасля першага падзелу Рэчы Паспалітай у 1772 годзе вёска апынулася ў Клімавіцкім павеце Магілёўскай губерні Расійскай імперыі. У 1815 годзе сяло было ўласнасцю памешчыка.

У 1890 годзе 12 жыхароў займаліся алейным промыслам^[4]. У 1881 годзе адкрылася царкоўнапрыходская школа. Па выніках перапісу 1897 года, у Судзілах дзейнічаў піцейны дом, штогод 8 верасня праводзіўся кірмаш. Да рэвалюцыі ў мясцовай царкве служылі айцец Данііл з Дамамерычаў, дзяк Рыжыкаў і званар Мікалай Іванавіч Галкоўскі^[5].

У 1919 годзе вёска ўвайшла ў склад Клімавіцкага павета Гомельскай губерні РСФСР. Замест царкоўнапрыходскай адкрылася працоўная пачатковая школа, у якой у 1925 годзе налічвалася 53 вучні. У 1921 годзе мясцовую царкву закрылі і ператварылі ў клуб, потым — у склад^[5].

У выніку першага ўзбуйнення БССР у 1924 годзе Судзілы апынуліся ў Клімавіцкім раёне Калінінскай акругі, з 20 лютага 1938 года — Магілёўскай вобласці, дзе 20 жніўня 1924 года яны сталі цэнтрам сельсавета. 20 мая 1929 года ў вёсцы быў арганізаваны калгас «Чырвоны Маяк», які ў 1932 годзе аб’ядноўваў 112 гаспадарак і 717 га ворыва. У 1931 годзе для школы ўзвялі новае памяшканне, працавалі ветраны млын і кузня^[6].

З сярэдзіны жніўня 1941 да 28 верасня 1943 года Судзілы былі пад нямецкай акупацыяй. У памяць аб 100 вяскоўцах, якія загінулі ў Вялікую Айчынную вайну, у 1967 годзе быў пастаўлены помнік.

З 11 красавіка 1960 года вёска ў складзе Родненскага сельсавета^[7].

У 1980-я гады ў вёсцы працавалі аддзяленне сувязі, бібліятэка з фондам больш за 11 тысяч кніг, клуб, крама, фельчарска-акушэрскі пункт, ферма буйной рагатай жывёлы і сярэдняя школа, у канцы 2000-х гадоў — аддзяленне сувязі, бібліятэка, крама, пачатковая школа і фельчарска-акушэрскі пункт^[6].

Насельніцтва

Царква ў пачатку XX стагоддзя

• XVIII стагоддзе: 1780 год — 25 двароў, 93 жыхары.
• XIX стагоддзе: 1897 год — 124 двары, 654 жыхары.
• XX стагоддзе: 1909 год — 831 жыхар; 1926 год — 139 двароў, 760 жыхароў; 1970 год — 101 двор, 246 жыхароў.
• XXI стагоддзе: 2007 год — 83 двары, 205 жыхароў; 2009 год — 146 жыхароў^[8]; 2020 год — 46 двароў, 79 жыхароў^[1].

Забудова

Вёска складаецца з трох вуліц, арыентаваных з паўднёвага ўсходу на паўночны захад, злучаных завулкамі і мясцовай дарогай. Забудавана пераважна традыцыйнымі сялянскімі хатамі. У цэнтры знаходзіцца сквер. Грамадскія будынкі чаргуюцца з жылой забудовай. На паўночна-заходняй ускраіне вёскі размешчаны гаспадарчы комплекс^[6].

Славутасці

• Свята-Раства-Багародзіцкая царква (XIX стагоддзе, не дзейнічае).

Вядомыя ўраджэнцы

• Пётр Міхайлавіч Судзілоўскі (1928—2000) — дырэктар прадпрыемства «Беларуськалій», Герой Сацыялістычнай Працы (1974).
• Міхаіл Фёдаравіч Галкоўскі (нар. 1942) — беларускі артыст оперы (драматычны тэнар).
• Аляксандр Мікалаевіч Галкоўскі (нар. 1959) — краязнавец, майстар дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва^[9].
• Аляксандр Аляксандравіч Галкоўскі (нар. 1990) - гісторык і краязнавец, сын А.М.Галкоўскага.