Уланы

Уланы — лёгкая кавалерыя, узброеная пікамі, шаблямі і агнястрэльнай зброяй. Створана татарамі ВКЛ ў XVII cт. і функцыянавала ў XIX—XX стст. Сталі сімвалам польскай кавалерыі. У некаторых краінах падобныя фармаванні называліся лансерамі. Вонкавым адметным атрыбутам польскай уланскай уніформы быў высокі, чатырохкутны галаўны ўбор. Ён набыў незвычайную папулярнасць, і яго сталі насіць па ўсёй Еўропе і нават у Амерыцы (уланская шапка — уланка або канфедэратка^[ru]). Уланы ўдзельнічалі ў большасці войнаў у Еўропе з сярэдзіны XVIII стагоддзі да пачатку Другой сусветнай вайны. Уланскія фарміраванні захоўваюцца ў каралеўскіх гвардыях некаторых еўрапейскіх дзяржаў.

Уланы
Краіна паходжання	Рэч Паспалітая
Дата пачатку	XVII стагоддзе
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Улан Нацыянальнай гвардыі 1848 год

Уланы 4-га і 5-га палкоў пярэдняй варты войска ВКЛ 1775 года.

Этымалогія назвы

Польскія ўланы арміі Напалеона (карціна Анры Дзюпрэ)

Назва паходзіць з мовы беларускіх татараў — ліпкаў, якія пасяліліся ў межах ВКЛ пры Вітаўце ў абмен на асабістую службу ў войску ўладара па першым яго патрабаванні. Кавалерыя з уланскімі традыцыямі паходзіць ад татараў, для якіх слова «аглан» (ці «улан») азначала юнака, гарцоўніка. Тытул «Улан» і «Солтан» насіла частка татарскай арыстакратыі ВКЛ (клан паходзіў ад сына Чынгісхана — Джучы,). З канца XIV стагоддзя прадстаўнікі сяліліся ў Вялікім Княстве Літоўскім атрымалі прызнанне сваіх княжаскіх тытулаў з якіх зрабіліся прыдомкі. Адна з галін роду уланаў — Асанчуковічы, якія вадзілі Ашмянскіх і Гарадзенскія татарскія сцягі на службе манархам ВКЛ ператварыла тытул у прозвішча^[1]. Пачаткам уланаў як еўрапейскага віду кавалерыі стала служба 8 харугваў татараў ВКЛ на чале з Аляксандрам Уланам Асанчуковічам падчас грамадзянскай вайны 1715—1716 гадоў на баку Аўгуста II, як узнагароду за яго лаяльнасць у 1717 годзе манарх перавёў полк з польскага кароннага забеспячэння на жалаванне ў саксонскай арміі.

Пасля смерці Аляксандра Улана камандзірам палка стаў Чумбай Мурза Рудніцкі, а пазней Юзаф Бяляк, але полк працягваў называцца «Уланскай арміяй». Падчас вайны за аўстрыйскую спадчыну (1740—1748) і Сямігадовай вайны (1756—1763) назва «улан» стала азначаць усе татарскія кавалерыйскія палкі, якія складаліся з жыхароў Вялікага княства Літоўскага якія трымалі зямлю на татарскім праве, узброеных дзідамі, шаблямі і кароткай агнястрэльнай зброяй. Пасля падзелаў Польшчы назва ўланскіх фарміраванняў, а таксама назвы асобных элементаў іх узбраення былі запазычаны з польскай і беларускай мовы і з таго часу функцыянавалі ў іншых заходнееўрапейскіх мовах^[2].

Паводле Пятра Язвінскага^[pl], назва паходзіць ад палкоўніка Мухамеда Улана часоў Стэфана Баторыя — камандзіра лёгкай кавалерыйскай харугвы Рэчы Паспалітай, таксама як назва лісоўчыкі была ўтворана ад прозвішча першага камандзіра — Аляксандра Лісоўскага^[3]. Аднак з аўтарам нельга пагадзіцца, бо ў гэтыя часы і ў афіцыйных дакументах і ў карэспандэнцыі паўсюдна ўжаваецца назва «татары», агулам налічваецца 6 сцягоў татараў ВКЛ толькі адзін з якіх называецца «ўланскім» які вадзілілі Уланы — Малішэўскія ці Асанчуковічы.

Літоўскія і польскія ўланы

Рэч Паспалітая

Улан 1-га надворнага ўланскага палка, XVIII стагоддзе

Нягледзячы на тое, што нейтральная Рэч Паспалітая афіцыйна не ўдзельнічала ў Сямігадовай вайне, два палкі ўлан (татарскай кавалерыі) пад камандаваннем генерала Чымбая Мурзы Рудніцкага і палкоўніка Самуэля Мустафы Улана Карыцкага ўдзельнічалі ў іх, ваюючы ў Германіі і Чэхіі. Літоўскія татары сталі непарыўна звязанымі з польскай уланскай традыцыяй, даўшы сваёй радзіме такіх выдатных кавалерыстаў, як Юзаф Беляк, Аляксандр Мустафа Карыцкі, Самуэль Улан, Іаахім Мурза Карыцкі і Аляксандр Еляшэвіч^[pl].

Спачатку абодва Сасы, а потым Станіслаў Аўгуст Панятоўскі стварылі ў складзе сваёй гвардыі целаахоўнікаў полк каралеўскіх уланаў, апранутых у курткі з вылогамі, штаны з лампасамі і ў этнічных шапках — рагатыўках (фуражкі з плюскім квадратным верхам і чатырма рагамі), узброеных пікамі, пісталетамі і шаблямі. Гэтая форма і зброя сталі традыцыйнай і характэрнай для ўланскіх фарміраванняў.

Падзелы, Варшаўскае герцагства і распаўсюджанне моды

Уланы войскаў Варшаўскага герцагства (карціна Януара Сухадольскага, 1852)

Więc kto chce rozkoszy użyć, niech w ułany idzie służyć. — Песня швадрона Вансовіча^[pl][4][5]

Падчас падзелаў Польшчы ўланскія палкі ўдзельнічалі ў польска-расійскай вайне 1792 года і ў паўстанні Касцюшкі 1794 года, у эміграцыйных легіёнах Яна Дамброўскага^[pl].

Пасля стварэння Варшаўскага герцагства і заканчэння кампаніі 1807 года большасць афіцэраў і салдат палка таварышаў перайшлі на польскую службу. За час існавання Варшаўскага герцагства на працягу пяці гадоў (1807—1812) было сфарміравана 10 уланскіх палкоў. Завербаваныя (нанятыя) у Рэйнскай вобласці і асабліва ў Вялікім герцагстве Берг, немцы таксама былі прызваны ў польскае ўланскае войска і пакрылі сябе славай, у бітве пры Самасьеры (1808), асабліва ў бітве пры Ла-Альбуэры (1811 год) падчас іспанскай кампаніі Напалеона.

Пасля заняцця Літвы і Беларусі Напалеонам былі створаны дадатковыя палкі, пранумараваныя ў адпаведнасці з кавалерыйскімі палкамі Варшаўскага герцагства. Чатыры ўланскія палкі былі таксама сфарміраваны ў войску Царства Польскага, яна ўваходзілі ў склад уланскай кавалерыйскай дывізіі са штаб-кватэрай у Любліне.

Пасля Парыжскага мірнага дагавора 1815 года і замацавання адыходу частак былой Рэчы Паспалітай да Прусіі, Аўстрыі і Расіі ўланская традыцыя і мода пашырылася на іх іншыя народы ў іх арміях.

Падчас еўрапейскіх рэвалюцыйных хваляў 1830—1831, 1848 і 1863 гадоў уланскія фарміраванні былі ў паўстанцкіх атрадах і ў кадравых арміях імперый, што іх душылі.

Першая сусветная вайна

1-я брыгада уланаў Польскіх легіёнаў пад камандаваннем Юзафа Пілсудскага першым падраздзяленнем легіёнаў Пілсудскага — Польскай арміі — якое ўвайшло ў акупаванае Расіяй Каралеўства Польскае з земляў аўстрыйскага падзелу ў 1914 годзе. Уланы легіёнаў прынялі ўдзел у баях Першай сусветнай вайны 15 чэрвеня 1915 года пад камандаваннем капітана кавалерыі Дуніна-Вансовіча, атакуючы расійскія палкі, якія закапаліся за калючым дротам каля Ракітны. Уланскі полк (пазней вядомы як Першы) ваяваў у складзе польскіх фармаванняў Расійскай арміі пад камандаваннем палкоўніка Баляслава Масціцкага і стаў вядомым абаронай Станіслава ад расійскіх марадзёраў і атакай на нямецкія і аўстрыйскія батальёны пад Крэчаўцамі 24 ліпеня 1918 года.

Уланы і лёгкія кавалерысты 2-й кавалерыйскай дывізіі палкоўніка Юліуша Ромеля адыгралі важную ролю ў апошняй буйной кавалерыйскай бітве ў ваеннай гісторыі — пад Камаровым, дзе 31 жніўня 1920 года яны разграмілі дзве дывізіі «Канарміі» (1-й кавалерыйскай арміі) Сямёна Будзёнага,

Другая Польская Рэспубліка

Уланы 7-га Люблінскага палка на маршы

У Другой Польскай Рэспубліцы, якая сфармавала Польскую армію, былі створаны ўланскія палкі, якія захавалі рагатыўку і пікі. Увогуле ўланскія палкі, тэрмін, які часам памылкова і спрошчана выкарыстоўваецца для апісання ўсёй даваеннай польскай кавалерыі. Усе гэтыя кавалерыйскія фарміраванні выкарыстоўвалі карабіны, шаблі і пікі.

Да Другой сусветнай вайны Польская армія мела 27 палкоў уланаў, 10 палкоў конных стралкоў і 3 палкі лёгкай кавалерыі. У вераснёўскай кампаніі, насуперак распаўсюджанаму меркаванню, гэтыя падраздзяленні не здзейснілі самагубных атак на нямецкія танкі; замест гэтага яны ўяўлялі сабой вельмі эфектыўную сілу, здольную хутка рухацца, абыходзіць ворага з флангаў і часта лепш спраўляцца з хаосам бою, чым пяхотныя падраздзяленні. Асноўным баявым спосабам для кавалерыйскіх аперацый быў пешы бой, падобны да пяхоты, з выкарыстаннем вінтовак і кулямётаў, і толькі конным рухам. Аднак было некалькі выпадкаў конных атак на варожую пяхоту, звычайна з добрымі вынікамі. У верасні 1939 года ўланы атакавалі ў Кроянтах, Калушыне, Малішэве, Воўцы Венглове, Краснабрудзе і Любачове. Акупацыя зрабіла існаванне рэгулярнай кавалерыі немагчымай.

Другая сусветная вайна

1-я Варшаўская кавалерыйская брыгада (сакавік 1945)

На позніх этапах Другой сусветнай вайны ў складзе Польскіх узброеных сіл усё яшчэ былі падраздзяленні, якія традыцыйна называліся ўланамі, але гэта былі звычайна браняваныя або разведвальныя падраздзяленні, якія выкарыстоўвалі танкі або браняваныя аўтамабілі і проста абапіраліся на кавалерыйскія традыцыі.

Нягледзячы на тое што кавалерыя стала анахранізмам, у 1943 годзе ў новаўтворанай Польскай народнай арміі былі сфарміраваны тры конныя палкі ўланаў, якія ваявалі ў Польшчы і Германіі ў складзе 1-й Варшаўскай асобнай кавалерыйскай брыгады .Праз некалькі гадоў пасля заканчэння вайны ўсе польскія кавалерыйскія палкі былі расфармаваныя, тым самым перапыніўшы польскую ўланскую і кавалерыйскую традыцыю.

Улан на скачках (рэканструкцыя да 100-годдзя бітвы пад Камаровым)

У еўрапейскіх арміях

Улан аўстрыйскай арміі XVIII—XIX стагоддзяў.

Уланскія падраздзяленні са сваіх ўраджэнцаў пачалі з’яўляцца ў заходнееўрапейскіх войсках падчас вайны за аўстрыйскую спадчыну. Пачалося з уланскага эскадрона, вядомага як Натцмер-Уланен, сфармаванай Фрыдрыхам Вялікім у 1740 годзе. У наступным годзе эскадрон быў пашыраны да ўланскага палка, а ў 1744 годзе быў пераўтвораны ў 1742 гусарскі полк Нацмера. Адначасова, у 1743 годзе, Морыц Саксонскі сфарміраваў змешаны ўланска-драгунскі полк Саксонскіх Валанцёраў, дзеля французскай каралеўскай арміі Людовіка XV. Ён складаўся з шасці рот, кожная з васьмідзесяці драгунаў і васьмідзесяці ўланаў, і ўключаў літоўскіх, польскіх і татарскіх жаўнераў. Полк быў вядомы сваёй адвагай, баявым духам і п’янствам.

Уланскі корпус быў уключаны ў 1780-х гадах у войска Аўстрыі, а затым у войска Прусіі камандуючым фон Гоце

Падчас напалеонаўскіх войнаў польскія ўланы на французскай службе (уланы польскіх легіёнаў у Італіі, а пазней уланы Віслянскага легіёна) распаўсюдзілі ўланскую форму па ўсёй Еўропе, дзе былі створаны фарміраванні так званых уланаў, апранутыя і ўзброеныя па «польскім» узоры. Сярод краін, дзе з’явіліся такія кавалерыйскія падраздзяленні, — Вялікабрытанія, Германскія дзяржавы (Германія з 1870 года), Францыя, Іспанія, Італія і некаторыя краіны Паўднёвай Амерыкі .

З 1795 года Прусія валодала выдатным палком таварышаў, ядром якога быў полк літоўскіх татараў пад камандаваннем Януша Мурзы Туган-Бараноўскага.

Уланы Германскай імперыі

Нямецкія ўланы былі лёгкай кавалерыяй, якая выконвала задачы, падобныя да гусарскіх, але насіла традыцыйную форму польскага ўзору ^[6] . Падчас Першай сусветнай вайны ў арміі Германскай імперыі было 34 драгунскія палкі, у тым ліку 19 прускіх, 7 прускіх рэзервовых, 4 саксонскія, 2 вюртэмбергскія і 2 баварскія. З 2 кастрычніка 1916 года 13 палкоў былі рэарганізаваны ў спешаныя кавалерыйскія палкі ^{[6] [8]} . У наступныя гады 5 рэзервовых уланаў былі расфармаваны, а 29 захаваліся да канца вайны ^[9] .

Уланы Расійскай імперыі

У Расіі вярбовачныя конныя палкі, узброеныя пікамі, пачалі стварацца ў другой палове XVIII стагоддзя пад назвай «пікінеры» для аховы земляў у Наваросіі. Пачалося фармаванне трох пікінерскіх палкоў у сакавіку 1764 года паводле ўказа Кацярыны II. У якім, крэатыўна капіруючы беларускую мову, «шэраговыя» называліся «таварышамі». Апроч украінскіх земляў, дзе з часоў Рэчы паспалітай стаялі ўланскія палкі з татар ВКЛ і мелася уласная казацкая і татарская традыцыя, натуральным рэзервам дзеля стварэння лёгкай конніцы ўсходняга ўзору былі народы Каўказа, Паволжжа і Калмыкі.

Пасля ліквідацыі Рэчы Паспалітай татары, якія звыкнуліся да ваеннай службы, сталі прасіць цароў аб стварэнні асобых татарскіх палкоў у складзе арміі Расійскай імперыі.

К. Б. Кнорынг у мундуры камандзіра татарскага палка 1809 г.

унтэр-афіцэр Польскага ўланскага палка Расійскай арміі 1815

9 чэрвеня 1797 г. Найвышэйшым загадам Паўлам I з ураджэнцаў захопленых Расійскай імперыяй тэрыторый «Польскай Русі» (былой Рэчы Паспалітай) створаны Пінскі конны полк у складзе 10 эскадронаў і Польскі таксама ў 10 эскадронаў. У тым жа годзе Пінскі быў перайменаваны ў Літоўска-татарскі конны полк. У яго склад уваходзілі 500 таварышаў — дваран і 500 вольнавызначальных і з татараў і з літвінаў. У 1806—1807 цар падзяліў сумесны полк уланаў на асобныя Літоўскі і Татарскі. Першы — Літоўскі складалі шляхта былога ВКЛ і ім кіравалі выключна расіяне, Татарскім — пачаткова літоўскія татары са сваім афіцэрствам, але падчас Напалеонаўскіх войнаў кантроль перанялі прыдворныя немцы і расіяне. У Польскім уланскім палку, сфармаваным са шляхты, у якім загады адавалі па-польску, пачаткова шэфам быў Ксаверы Дамброўскі, а з 1803 да 1814 — нашчадак смаленскай шляхты Пётр Кахоўскі, але камандзірамі выключна этнічныя расіяне.

Татарскі і Літоўскі полк працягваў традыцыі тактычных баявых пабудаваў татарскага войска ВКЛ: 1-я шэраг — «таварышы» — складалася выключна са шляхты і былі ўзброеныя пікамі; 2-я шэрагі складаліся з людзей ніжэйшага паходжання, якія насілі назву «шаранговых», і мела стрэльбы. «Шэраговыя» былі як бы збраяносцамі «таварышаў». Абмундзіраванне і колер мундзіраў палка пачаткова былі старога «польскага ўзору» то-бок уланскіх палкоў пярэдняй варты войска ВКЛ ^[10].

У 1799 годзе і Літоўскі татарскі полк прыняў удзел у швейцарскім паходзе пад камандаванне Суворова. З 29 сакавіка 1801 г. гэтага ж года перайменаваны ў Татарска-Літоўскі конны полк, і аднесены да Літоўскай інспекцыі. 29 сакавіка 1803 года з асабовага складу чыноў палка літоўцы і палякі выдзелены на складанне Літоўскага коннага палка, а полк перайменаваны ў Татарскі конны полк. У 1806 годзе полк прыняў удзел у вайне супраць французаў, удзельнічала ў бітве пад Пултускам. У лістападзе 1807 года полк канчаткова падзелены і яго касцяк перайменаваны ў Татарскі ўланскі полк. У 1810-х гадах рэзервісты Лубенскага гусарскага, Польскага, Літоўскага і Татарскага ўланскіх палкоў навучаліся ў чынах юнкераў, самага разнастайнага ўзросту, пачынаючы з дванаццацігадовых хлопчыкаў і канчаючы шасцідзесяцігадовымі старымі, знаходзіліся асобы, якія мелі георгіеўскія крыжы. эскадроне пры 2-м кадэцкім корпусе. Полк прыняў удзел у Замежным паходзе Рускай арміі 1813—1814 гадоў. Вызначыўся пад Кульмам, за што 20 жніўня 1813 года быў узнагароджаны сярэбранымі трубамі.

штабны афіцэр Татарскага уланскага палка 1820

З 1817 года Татарскі ўланскі полк раскватараваны ў Лебядзіне. У 1818 г. 1-я ўланская дывізія (штаб і палкі: Польскі, Татарскі, Літоўскі і Валынскі) перайменавалі ў Літоўскую і ўключалі ў склад Літоўскага корпуса^[11]. У 1831 годзе Літоўска-татарскі полк прыняў удзел у пацыфікацыі паўстання ў Польшчы: у баі ў Лівай, у Мікрабродах, пад Мінскам Мазавецкім, ля вёскі Крынкі за 20 вёрст на паўднёвы ўсход ад Седльцаў.

Шэфы і ганаровыя кіраўнікі Татарскага-літоўскага палка часоў Напалеонаўскіх войнаў:

• 03.12.1796 — 05.11.1800 — палкоўнік (генерал-маёр, генерал-лейтэнант) Якуб Мустафа Бараноўскі^[pl]
• 05.11.1800 — 08.11.1800 — генерал-маёр Андрэй Іларыёнавіч Балотнікаў
• 08.11.1800 — 20.01.1801 — генерал-маёр князь Уладзімір Пятровіч Далгарукаў
• 20.01.1801 — 08.04.1803 — генерал-маёр Касьян Восіпавіч Гловенскі
• 08.04.1803 — 05.11.1803 — падпалкоўнік Давыд Аляксандравіч Улан
• 29.05.1812 — 01.09.1814 — падпалкоўнік (генерал-маёр) Карл Багданавіч фон Кноррынг

Камандзіры Татарскага палка часоў Напаліенаўскіх войнаў

• 18.03.1798 — 05.11.1800 — падпалкоўнік (палкоўнік) Юзаф Газэя Улан
• 07.06.1801 — 08.04.1803 — падпалкоўнік Давыд Аляксандравіч Улан
• 05.11.1803 — 12.06.1806 — падпалкоўнік Давыд Аляксандравіч Улан
• 12.06.1806 — 29.05.1812 — падпалкоўнік (палкоўнік) Карл Багданавіч фон Кнорынг

Літоўская і беларуская шляхта і рэкруты літоўска-тарскага палка з у 1806 годзе былі вылучаныя ў асобны полк, які быў прызначаны ў корпус Буксгеўдэна і ўдзельнічаў у кампаніі супраць Напалеона. Баявое хрышчэнне атрымаў у бітве пры Прэйсіш-Эйлаў. У лістападзе 1807 года быў названы Літоўскім уланскім^[ru]. У 1809 годзе ў складзе корпуса генерала князя Галіцына здзейсніў паход у Галіцыю.

У кампанію 1812 года полк уваходзіў у 4-ы рэзервовы кавалерыйскі корпус 2-й Заходняй арміі. Уланы, шэрагі якіх ў гэты час пачалі значна папоўняць расіяне (у тым ліку «руская амазонка» — зараз лічыцца, трансгендэр^[12][13] Н. Дурава), прынялі ўдзел у баі пад Мірам і Раманавым, у бітве ля сцен Смаленска і ў Барадзінскай бітве. Пасля бітвы пры Барадзіне полк увайшоў у атрад Міларадавіча. Удзельнічаў у баі пад Малаяраслаўцам і Чырвоным^[14][15].

Літоўскі полк прыняў удзел у падаўленні паўстання 1831 года і інтэрвенцыі ў Венгрыю ў 1849 годзе. 21 сакавіка 1833 года, пасля далучэння 3-га дывізіёна Северскага конна-егерскага палка, полк быў прыведзены ў склад 8 дзеючых і 1 рэзервовага эскадрона. 25 снежня 1849 года ўланы атрымалі 19 сярэбраных труб з надпісамі: «За ўціхамірванне Венгрыі ў 1849 годзе».

Вільгельм Насаў. У барвах літоўскага ўланскага палка. 1838

У Крымскую вайну полк удзельнічае ў аблозе Сілістрыі, затым яго перакідвалі ў Еўпаторыю. 18 верасня 1856 года палку было загадана мець 4 дзеючыя і 2 рэзервовыя эскадроны. У 1863 годзе «літоўцы» прынялі ўдзел ва пацыфікацыі паўстання 1863 на Валыні, дзе мелі сутычкі з паўстанцамі. У гэтым жа годзе 6-ы эскадрон быў скасаваны, а 5-ы выдзелены ў склад 3-й рэзервовай кавалерыйскай брыгады. 25 сакавіка 1864 года да назвы палка быў далучаны нумар «5».

Шэфамі яго з 1830 г. пачалі прызначаць замежных манаршых асоб кшталту герцага Вільгельма Насаўскага і італьянскага караля Віктара Эмануіла ІІІ, а баявымі камандзірамі увесь час былі амаль выключна расіяне ці немцы^[16].

Шэфы Літоўскага ўланскага палка

• 08.04.1803 — 07.05.1803 — генерал-маёр Гловенскі, Касьян Восіпавіч
• 07.05.1803 — 26.07.1809 — генерал-маёр князь Галіцын, Пётр Александравіч
• 26.07.1809 — 14.04.1813 — палкоўнік Туталмін, Дзмітрый Фёдаравіч
• 11.09.1833 — 23.08.1839 — герцаг Насаўскі Вільгельм
• 26.08.1839 — 15.02.1895 — эрцгерцаг Аўстрыйскі Альберт
• 17.08.1861 — 13.11.1861 — генерал ад кавалерыі барон Офенберг, Іван Пятровіч (другім шэфам)
• 02.07.1902 — хх.хх.1918 — кароль Італіі Віктар-Эммануіл III

Камандзіры Літоўскага ўланскага палка^[ru] 1808—1833

• 06.03.1808 — 20.12.1808 — падпалкоўнік Небольсін, Кірыл Андрэевіч
• 20.12.1808 — 20.01.1812 — палкоўнік князь Вадбольскі, Іван Міхайлавіч
• 05.05.1812 — 01.06.1815 — падпалкоўнік Лапацін, Рыгор Міхайлавіч
• 01.06.1815 — 01.01.1816 — падпалкоўнік Штакельберг, Ота Атовіч
• 01.01.1816 — 30.08.1822 — палкоўнік Чачэнскі, Аляксандр Мікалаевіч
• 06.10.1822 — 01.01.1827 — палкоўнік (з 06.12.1826 генерал-маёр) Пенхержэўскі, Аляксандр Лаўрэнцьевіч
• 01.01.1827 — 18.11.1828 — палкоўнік (з 29.09.1828 генерал-маёр) Іасіліяні, Захар Анісімавіч
• 18.11.1828 — 25.06.1833 — палкоўнік Дзьякаў, Павел Мікалаевіч

Гісторыя з’яўлення этнічна расійскіх уланаў пачалася з таго, што "да аўстрыйскай місіі ў Пецярбургу прыбыў аўстрыйскі ўланскі афіцэр-прыгажун венгр граф Пальфі. Цэсарэвіч Канстанцін быў так уражаны выглядам улана Пальфі, што ў 1803 годзе выклапатаў у Аляксандра I дазвол стварыць уласны уланскі полк са штабам у Махнаўцы Кіеўскай губерні. Камандаваць палком быў пастаўлены барон Мелер-Закамельскі. У лейб-гвардзейскі ўланскі полк^[ru] набіралі шатэнаў і брунетаў, якім выдавалі гнядых коні.

У 1882 годзе ўланскія палкі, акрамя двух лейб-гвардзейскіх, былі ператвораныя ў драгунскія. Імператар Мікалай II пасля паражэння ў руска-японскай вайне ў мэтах павышэння як прэстыжу самай арміі, так і большай прывабнасці ваеннай службы ў 1908 годзе вярнуў ранейшыя найменні кавалерыйскім палкам і ўвёў форму, характэрную для кожнага віду кавалерыі.

У 1918 годзе ўланы былі скасаваныя, але зноў адроджаныя «белымі» ва УСПР, увайшлі ў Зводную кавалерыйскую брыгаду, з пачатку студзеня 1920 года — у Зводна-гвардзейскія кавалерыйскія палкі 1-й кавалерыйскай дывізіі. У 1924 годзе белы рух на тэрыторыі Расіі спыніў сваё існаванне, а разам з ім і ўланскія падраздзяленні.