Белая Дуброва (Касцюковіцкі раён)

Бе́лая Дубро́ва^[1] (трансліт.: Bielaja Dubrova, руск.: Белая Дуброва) — аграгарадок у Касцюковіцкім раёне Магілёўскай вобласці, цэнтр Беладубраўскага сельсавета і СВК «Дуброва».

Аграгарадок Белая Дуброва Гарадзішча-2 помнік археалогіі ў аграгарадку Краіна Беларусь Вобласць Магілёўская Раён Касцюковіцкі Сельсавет Беладубраўскі Каардынаты 53°14′48″ пн. ш. 31°58′39″ у. д.HGЯO Першая згадка 1762 Колькасць двароў 291 Насельніцтва 774 чалавекі (2007) Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 2245 Паштовы індэкс 213652 Аўтамабільны код 6 СААТА 7235804006 Белая Дуброва Белая Дуброва

Белая Дуброва на Вікісховішчы

Геаграфія

Знаходзіцца на рацэ Беседзь, за 12 км у напрамку на паўднёвы захад ад горада Касцюковічы, за 172 км ад Магілёва. Размешчана на аўтадарозе Касцюковічы—Сураж, за 16 км ад чыгуначнай станцыі Камунары (на лініі Крычаў—Сураж)^[2].

Гісторыя

Выяўленыя побач з вёскай археалагічныя помнікі — гарадзішчы і курганны могільнік — сведчаць, што гэтая мясцовасць была заселена людзьмі яшчэ ў глыбокай старажытнасці^[3].

Вядома з 1762 года як сяло ў Мсціслаўскім ваяводстве Вялікага Княства Літоўскага, шляхецкая ўласнасць. Пасля першага падзелу Рэчы Паспалітай (1772) апынулася ў складзе Расійскай імперыі. У 1833 годзе — цэнтр маёнтка ў Чэрыкаўскім павеце Магілёўскай губерні, уладанне памешчыка Гайкова. У склад маёнтка ўваходзіла 7 вёсак. У 1864 годзе ў сяле пабудавана Ражства-Багародзіцкая царква. У 1885 годзе сяло ў Студзянецкай воласці, дзейнічалі царква і заезны двор. У 1887 годзе адкрыта царкоўна-прыходская школа, для якой у 1912 годзе пабудавана асобнае памяшканне^[2].

Паводле перапісу 1897 года, у вёсцы было 176 двароў, вадзяны і 2 ветраныя млыны, хлебазапасны магазін, піцейны дом. У 1909 годзе ў сяле налічвалася 165 двароў, у фальварку, што належаў надворнаму саветніку З. Ельчанінаву, — 1 двор^[3].

З сакавіка 1924 года ў складзе БССР, з 17 ліпеня 1924 года ў Касцюковіцкім раёне Калінінскай, з 9 чэрвеня 1927 года — Магілёўскай акругі. У пачатку 1920-х гадоў працавала 4-гадовая школа. У кастрычніку 1929 года арганізаваны калгас «Беларуская вёска», працавала кузня^[2].

Падчас Вялікай Айчыннай вайны, у верасні 1943 года, нямецка-фашысцкія акупанты спалілі 140 двароў. Вёска вызвалена 28 верасня 1943 года. На франтах і ў партызанскай барацьбе загінулі 283 жыхары вёскі. На тэрыторыі вёскі знаходзяцца 2 брацкія магілы савецкіх воінаў, якія загінулі ў 1941 і 1943 гадах^[2].

Паводле перапісу 1959 года, у вёсцы 858 жыхароў. Пазней сюды былі сселены жыхары пасёлкаў Астравік, Клеткі, Кляевічы, якія пацярпелі ад аварыі на Чарнобыльскай АЭС^[3].

Інфраструктура

У аграгарадку дзейнічаюць сярэдняя школа, Дом культуры, бібліятэка, фельчарска-акушэрскі пункт, аддзяленне сувязі, крамы^[2].

Вуліца Першамайская

Насельніцтва

• XIX стагоддзе: 1834 год — 750 жыхароў; 1880 год — 1825 жыхароў; 1885 год — 908 жыхароў; 1897 год — 1209 жыхароў.
• XX стагоддзе: 1909 год — 1014 жыхароў; 1926 год — 1025 жыхароў; 1959 год — 858 жыхароў; 1986 год — 639 жыхароў; 1995 год — 738 жыхароў, 318 двароў.
• XXI стагоддзе: 2002 год — 764 жыхары; 2007 год — 774 жыхары, 291 двор^[2].

Памятныя і гістарычныя мясціны

• Брацкая магіла савецкіх воінаў на ўсходняй ускраіне вёскі. Пахаваны 14 воінаў, якія загінулі ў 1943 годзе. У 1968 годзе ўстаноўлены помнік — скульптура воіна^[3].
• Брацкая магіла савецкіх воінаў на могілках. Пахаваны воіны, якія загінулі ў 1941 і 1943 гадах. У 1967 годзе ўстаноўлены абеліск^[3].
• Гарадзішча-1 — помнік археалогіі за 1 км на паўночны ўсход ад вёскі, на левым беразе ракі Дзяражня. Даследавана К. М. Палікарповічам, Я. Р. Рыерам, У. Ф. Ісаенкам^[3].
• Гарадзішча-2 — помнік археалогіі ў паўднёвай частцы вёскі, каля былой школы^[3].
• Курганны могільнік на левым беразе ракі Дзяражня^[2].

Вядомыя асобы

• Канстанцін Міхайлавіч Палікарповіч (1889—1963) — беларускі археолаг, адзін з заснавальнікаў беларускай археалагічнай навукі.
• Васіль Мікалаевіч Шлапуноў (1932—2021) — беларускі вучоны ў галіне кормавытворчасці.