Савецкая вуліца (Гомель)

Савецкая (былая Прабойная, Румянцаўская) вуліца — адна з галоўных вуліц горада Гомеля, другая па даўжыні (на 2004 год — каля 7600 метраў). Перасякае Цэнтральны раён і Чыгуначны раён. Пачынаецца ад плошча Леніна, сканчаецца ў гарадской рысы ў раёне пасёлка Чырвоны Кастрычнік. У апошні раз вуліца была пераназвана ў савецкія часы, адкуль і паўстала такая назва вуліцы вуліцы (назвы «Савецкая» прысвойваліся вуліцам у шматлікіх гарадах Савецкага Саюза).

Савецкая вуліца Гомель
Агульная інфармацыя
Краіна	Беларусь
Рэгіён	Гомельская вобласць
Горад	Гомель
Раён	Цэнтральны, Чыгуначны
Працягласць	7600
Тралейбусныя маршруты	1, 2, 4, 8, 9, 10, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 23
Аўтобусныя маршруты	3, 3а, 7а, 10, 10а, 12, 17, 18, 19, 20, 28, 33, 33а, 34, 36, 43, 43а, 44
Ранейшыя назвы	Прабойная, Румянцаўская, Гітлерштрасэ
Паштовы індэкс	246050, 246022, 246003, 246028, 246019, 246007, 246032
З'явілася	да 17 ст.
Медыяфайлы на Вікісховішчы

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Вуліца Савецкая.

З гісторыі

Відавочна, што вуліца размешчаная блізка да Сожа, з’яўляецца адной з самых старажытных гомельскіх, а яе ўзнікненне (дакладней забудовы на месцы сучаснай вуліцы Савецкай) павінна быць аднесена ніяк не пазней XVII стагоддзя.

Да 1861 года вуліца насіла назву Прабойнай. Пазней называлася Румянцаўскай.

У кароткі перыяд нямецкай акупацыі ў часе Другой сусветнай вайны перайменаваная ў Гітлерштрасэ (ням.: Adolf-Hitler-Straße «вуліца Гітлера»).

Названая ў савецкі час Савецкай, калі такія назвы прысвойвалі ўрбанонімам у шматлікіх населеных пунктах СССР, захавала гэту назву і ў незалежнай Беларусі (ад 1991 года).

На вуліцы Савецкай у Гомелі (у яе пачатку) часткова захавалася гістарычная забудова пачатку XX стагоддзя — дамы № 4, 8, 10, 12, 20.

Гістарычныя назвы

• Прабойная (да 1861 года)
• Румянцаўская
• Гітлерштрасэ (ням.: Adolf-Hitler-Straße) у час нямецкай акупацыі

Перасякае вуліцы

• Плошча Леніна
• Працоўную,
• Білецкага,
• Ланге,
• Камунараў,
• Сялянскую,
• Першамайскую
• Ірыненскую
• Жаркоўскага
• Камсамольскую
• Пушкіна
• Падгорны завулак
• Перамогі
• Плошча Паўстання
• Кніжную
• Тэльмана
• Рагачоўскую,
• Хатаевіча
• Целегіна
• Універсітэцкую,
• Крылова,
• Ландышава,
• Галавацкага,
• Кожара
• 50-год БССР,
• Федасеянкі,
• Дынды,
• Цімафеенка,
• Малайчука,
• Шылава,
• Кірава
• Чангарскай Дывізіі,
• Тралейбусную,
• Яфрэмава,
• Федзюнінскага

Забудова

На Савецкай у Гомелі засяроджана вялікая колькасць адміністрацыйных будынкаў, аб’ектаў гарадской інфраструктуры, устаноў адукацыі і культуры, прадпрыемстваў, банкаў, устаноў гандлю. Сярод найважнейшых з іх, у прыватнасці:

Няцотны бок

Савецкая, 1. Будынак былой гарадской думы

Савецкая, 9. Будынак былога Руска-Азіяцкага банка

Тралейбус на фоне гасцініцы «Турыст» па Савецкай, 87

• № 1 — Будынак гарадской думы (арх. Я. Торлін канец XIX — пачатак XX стагоддзя). Цяпер у будынку размяшчаецца фабрыка «Палесдрук»  —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Г000073шыфр 313Г000073
• № 3 — будынак (1930—1950-я) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Г000074шыфр 313Г000074
• № 7 — будынак (1930—1950-я) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Г000074шыфр 313Г000074
• № 9/14 (вул. Ланге) — будынак былога Руска-Азіяцкага банка (канец XIX — пачатак XX стагоддзя) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Г000073шыфр 313Г000073
• № 11 — будынак (1930—1950-я) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Г000074шыфр 313Г000074
• № 13 — будынак (1930—1950-я) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Г000074шыфр 313Г000074
• № 15 — будынак (1930—1950-я, архітэктар А. Касякоў). За савецкім часам крама жаночага адзення^[1]. —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Г000074шыфр 313Г000074
• № 17/14 (вул. Сялянская) — будынак (канец XIX — пачатак XX стагоддзя) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Г000073шыфр 313Г000073
• № 19 — будынак (1930—1950-я) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Г000074шыфр 313Г000074
• № 19а — Упраўленне капітальнага будаўніцтва Гомельскага гарвыканкама.
• № 21 — будынак (1930—1950-я) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Г000074шыфр 313Г000074
• № 25 — будынак (пачатак XX стагоддзя) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Г000078шыфр 313Г000078
•  (вул. Пушкіна, 2) — бізнес-цэнтр «Пушкін Плаза».
• № 27 — будынак цырка (1972) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Г000080шыфр 313Г000080
• № 29 — Дом прафсаюзаў.
• № 39 — будынак фабрыкі «Праца» (1818) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 312Г000085шыфр 312Г000085
• № 41 — будынак фабрыкі «8 Сакавіка» (1930—1950-я) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Г000074шыфр 313Г000074
• № 59 — Гомельскі каледж — філіял БелДУТ.
• № 63 — кандытарская фабрыка «Спартак»
• № 87 — гасцініца «Турыст»
• № 149 — ГЦ «Карусель»
• № 151 — СААТ «Гомелькабель»
• # 157 — ААТ «Электраапаратура»

Цотны бок

Дом № 8

Савецкая, 118. Касцёл Нараджэння Найсвяцейшай Дзевы Марыі

• № 2 — будынак (1930—1950-я) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Г000074шыфр 313Г000074
• № 4 — будынак (канец XIX — пачатак XX стагоддзя) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Г000073шыфр 313Г000073
• № 6 — Стары ўнівермаг (1930—1950-я) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Г000074шыфр 313Г000074
• № 8 — Цэнтральны паштамт (канец XIX — пачатак XX стагоддзя) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Г000073шыфр 313Г000073
• № 10 — будынак (канец XIX — пачатак XX стагоддзя) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Г000073шыфр 313Г000073
• № 12 — будынак (канец XIX — пачатак XX стагоддзя) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Г000073шыфр 313Г000073
• № 14 (вул. Сялянская, 16) — будынак (1930—1950-я) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Г000074шыфр 313Г000074
• № 16 (вул. Сялянская, 13) — будынак Гомельскага гарвыканкама.
• № 18 — будынак (XX стагоддзе). Цяпер у будынку размяшчаецца Гомельскі дзяржаўны каледж мастацтваў імя Н. Ф. Сакалоўскага —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Г000075шыфр 313Г000075
• № 20  — будынак (канец XIX — пачатак XX стагоддзя) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Г000073шыфр 313Г000073
• № 22 — будынак (XX стагоддзе) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Г000076шыфр 313Г000076
• № 24 — будынак (XX стагоддзе) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Г000077шыфр 313Г000077
• № 26 — будынак (XX стагоддзе). Цяпер у будынку размяшчаецца Цэнтральная гарадская бібліятэка імя А. І. Герцэна —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Г000079шыфр 313Г000079
• № 28 — будынак (1901) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Г000081шыфр 313Г000081
• № 30 — будынак (1920) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Г000082шыфр 313Г000082
• № 32 — будынак (XX стагоддзе). Цяпер у будынку размяшчаецца Гомельская абласная філармонія —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Г000083шыфр 313Г000083
• № 34 — Упраўленне Следчага камітэта Рэспублікі Беларусь па Гомельскай вобласці.
• № 34а — будынак былога афіцэрскага клуба (пачатак XX стагоддзя) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Г000084шыфр 313Г000084
• № 36 (вул. Камсамольская, 2) — будынак (1930—1950-я) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Г000074шыфр 313Г000074
• № 38 (вул. Камсамольская, 1) — будынак (1930—1950-я) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Г000074шыфр 313Г000074
• № 42 — будынак (1930—1950-я) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Г000074шыфр 313Г000074
• № 50 — будынак (тып гарадскога асабняка) (канец XIX — пачатак XX стагоддзя) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Г000086шыфр 313Г000086
• № 58 — будынак (1930—1950-я) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Г000074шыфр 313Г000074
• № 60 — універмаг «Гомель»
• № 98 — лячэбна-аздараўленчы корпус № 8 ГДУ імя Ф. Скарыны
• № 102 — корпус № 5 ГДУ імя Ф. Скарыны

Галоўны корпус Гомельскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Францыска Скарыны

• № 104 — корпус № 4 ГДУ імя Ф. Скарыны (1973, архітэктар С. Пеўны)^[2].
• № 108 — корпус № 1 ГДУ імя Ф. Скарыны
• № 118 — касцёл Нараджэння Найсвяцейшай Дзевы Марыі (1994—2000)
• № 128а — СШ № 26
• № 156 — Храм Святой Жыццепачатнай Тройцы

Славутасці

На вуліцы ўстаноўлены шэраг помнікаў (пераважна ў часы незалежнасці Беларусі) — Кірылу Тураўскаму, Францыску Скарыне, А. А. Грамыку, М. М. Румянцаву (клоўн «Карандаш»)  (руск.).

• Бюст А. А. Грамыкі (1983) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Ж000072шыфр 313Ж000072
• Брацкая магіла (1941—1944) у скверы —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Д000087шыфр 313Д000087

Зноскі

1. Архитекторы Советской Белоруссии: Биогр. справочник / Союз архитекторов БССР; Сост. В. И. Аникин и др. — Мн.: Беларусь, 1991. — 262 с. — ISBN 5-338-00611-1. (руск.)
2. Университет // Гомель. Энциклопедический справочник (руск.) / Гл. редактор И. П. Шамякин. — Мн.: БелСЭ им. П. Бровки, 1991. — 528 с. — ISBN 5-85700-054-8.

Спасылкі

Аб’ект Дзяржаўнага спіса гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь, шыфр 313Г000073

Аб’ект Дзяржаўнага спіса гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь, шыфр 313Г000074

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Савецкая вуліца (Гомель)
• Карціна І. В. Мядзведзева — Гомель у 1958 годзе: 12 карцін Івана Мядзведзева Архівавана 1 лістапада 2020.
• Савецкая вуліца (Гомель) на сайце «Архіварта»