Аьчка-ХитӀе
Теркан кӀоштара эвла, Нохчийчоь. From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Аьчка-ХитӀе, кхин цӀерш Аьчган-ХитӀе, Аьчкашка, Зибир-Йурт (оьрс. Зибир-Юрт, Ачкишк[3]) — Нохчийчоьнан Теркан кӀоштара эвла.
.svg)
Аьчка-ХитӀан йуьртан меттиган йукъайогӀу[4] административан центр йу.
Remove ads
Географи
Лаьтта Теркан дукъан къилбаседан басешкахь[5], Соьлжа-ГӀалин къилбаседа-малхбузехьа а, кӀоштан центр йолчу ЧӀулга-Йуртан къилба-малхбалехьа. Гергара йарташ: къилбаседа-малхбузехьа — Лаха Невре, Лакха Невре, Минеральни, къилбаседа-малхбалехьа — Макане 20 км генахь, Макан-КӀотар, къилба-малхбузехьа — Бартхой а, Керла-Йурт а, къилбехьа — Долински, къилба-малхбалехьа — Радужни а, Победински а[6].
Микротопоними
Аьчка-ХитӀан йисташкахула лахара топонимаш йу[5]:
- Алкханчан берд — йуьртан къилбехьа. Кхозуш болчу берда тӀехь хӀора шарахь бенаш бой ховшу алкханчаш.
- Аьчган хи — дарбане лору. Йуьртан къилбан агӀора ду.
- Аьчган хьун — йуьртан къилбехьара жима хьун.
- Бамт хи чу — йуьртан къилба-малхбалехь.
- Бовха боьра — йуьртан къилбехьара дежийлаш, кхузахь латтан бухахь мела хиш дохку. Боьра иза бахьнехь чӀогӀа хьекъаш бу. Латта Ӏай а гӀора ца до, шеран муьлхачу заманчохь а сийна буц хуьлу.
- Говрийн боьра — йуьртан малхбузехьара дежийлаш.
- Гомушан мара — йуьртан къилбехьара аратаьӀна тарх. Дежийлаш.
- Гомушан Ӏам — йуьртан малхбален йисттехь.
- ГӀамаран мара — йуьртан къилбехьара дежийлаш.
- Дозанан саьнгар — элийн латташна гуонахьа даьккхина дара, Аьчкан-ХитӀера Девкар-Эвла кхаччалц.
- Доккха шовда — къилба эвлан йисттехь.
- ДӀамийн Ӏуьргаш — къилба эвлан йисттехь.
- ЖагIжагIан боьра — йуьртан къилбехьа.
- Жима шовда — йуьртан къилбехьа долуш ду. Дарбане ду. Йуьртахоша цигара кхоьхьура мала хи.
- Куллан боьлак — дежийла йуьртан къилба-малхбалера.
- Лорсин бекъа кхетта чоь — дежийла йуьртан къилба-малхбалера.
- Лоьша хи — къилба-малхбален эвла йисттехь.
- Майда — йуьртан йуккъехь кегий нах гуллало.
- РогӀан дукъ — Теркан дукъ ГӀебартой-Балкхаройчуьра Гуьмсе кхочу.
- Сосакхан корта — йуьртан малхбузехьара дежийлаш.
- Суосин дукъ — йуьртан къилбехьа. Суоса — нохчийн боьршачу стеган долара цӀе.
- ТангIалкх йолчу — аьчкхоша тангӀалкх аьлла цӀе тиллира геодезин хьаьркан — реперан. Дежийлаш.
- Хин корта — йуьртан къилбехьа мел долу хин хьостан корта.
- ХьажкӀийн боьра — йуьртан къилба-малхбузера боьра, цигахь йуьртахоша хьаьжкӀаш йуьйра.
- Хьаьмцан боьлак — йуьртан къилба-малхбалехьара дежийлаш. Кхузахь акха стоьмийн коллаш а, хьаьмцаш а кхуьура.
- «Минеральни» совхозан йуккъера керт. Лаьтта йуьрйуьртан тан къилбаседа агӀора, Макане боьдучу новкъан аьрру агӀора.
- ЦIийдарийн боьра — йуьртан малхбузехьа. Кхузахь йуьртахоша басар доккхура.
- Шира кешнаш — йуьртан йукъахь.
- Шира тӀулгаш — йуьртан къилбехьа Ӏохкура тӀулгаш, уьш цига кхачар хууш дац. Дуьйцура уьш доьхначу ширачу чуртах дисина.
- Ширчу ардашка — йуьртан къилба-малхбалехьа.
- Эла вийна чоь — йуьртан малхбузехьа.
- Элашханан боьра — йуьртан малхбузехьа Элашханан дакъа хилла.
- Элийн мохк — Аьчкан-ХитӀера Девкар-Эвла кхаччалц дара Бековичаш-Чергазийн элийн латташ. Латташна урхалла деш хьадалчаш бара, лелош ялхой а, латтан дайх бозуш болу ахархой а бара.
- Элса вийна чоь — йуьртан къилбехьара дежийлаш.
- Эльдаровн тогӀи — малхбузехьара мехкдаьттан кӀошт, тогӀе ГӀулозе кхаччалц яра.
- Янарсин хи — йуьртан къилба-малхбалера Янарсас тодина хьост.
- Iуьргаш дохкачу — йуьртан къилба-малхбалехьара дежийлаш.
Remove ads
Бахархой
Социалан объекташ
- Аьчка-ХитӀан муниципалан йуккъера йукъарадешаран ишкол[18]. Керла йина 2010 шарахь.
- Аьчка-ХитIан дарбанийн пункт. Керла йина.
- Поштан дакъа.
Тайпанаш
Юьртахь деха тайпанаш:
- Энганой[5],
- Зандакъой[5],
- Анастой[5],
- Ширдий[5],
- Мелардой[5],
- ТӀерлой[5],
- Чунгарой[5],
- Таркхой[5],
- Ӏалларой[5],
- Курчалой
Аьчка-ХитӀе Ӏалароша йиллина олу.
ГӀарабевлла аьчк’хой
Дени-Шайх (Деда) Арсанов (1851— 27 декабрь 1917) — исламан Суьпаллин агӀора Накъшбандин тӀарикъатера авлияъ. Энганойн тайпанара хилла. Архивйина 2013-11-05 — Wayback Machine
Масхадов, Аслан Алиевич (Халид) (1951 шеран 21 сентябрехь, Шокай, Карагандан область, Кхазакхийн ССР, ССРС — 2005 шеран 8 мартехь, Девкар-Эвла, Нохчийн Республика, Российн Федераци) — Нохчийн Республикин Ичкерин (НРИ) къобалъянза йолчу тӀеман а, пачхьалкхан а гӀуллакххо. 1990-гӀа шерашкахь дакъалецира НРИ тӀеман ницкъаш кхуллуш, тӀемлошна куьйгаллехь вара тӀемехь федералан ницкъашна дуьхьала; 1997 январера 2005 март кхаччалц — НРИ президент. Вийна 2005 шеран 8 мартехь ФКХГӀ леррина операцехь[19][20]. Тайпана Ӏаларой вара.
Remove ads
Билгалдахарш
Хьажоргаш
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads