Leonhard Euler
svisa matematikisto (1707–1783) / From Wikipedia, the free encyclopedia
Leonhard EULER [Ojler] (esperantigite Leonardo EŬLERO) (naskiĝis la 15-an de aprilo 1707 en Bazelo, mortis la 18-an de septembro 1783 en Sankt-Peterburgo) estis svisa matematikisto, fizikisto, astronomo, logikisto kaj inĝeniero. Oni konsideris lin unu el la plej grandaj matematikistoj kiuj iam vivis, ĉar li faris gravajn kaj influajn malkovrojn en multaj branĉoj de matematikoj kiaj infinitezima kalkulo kaj grafeteorio kaj ankaŭ faris pionirajn kontribuojn al kelkaj branĉoj kiaj topologio kaj analiza nombroteorio. Li ankaŭ enkondukis multon de la moderna matematika terminaro kaj de matematika notacio, partikulare por matematika analizo, same kiel pro la koncepto de matematika funkcio.[1] Leonard Euler estis la unua kiu uzis la terminon “funkcio“ difinita de Lejbnico en 1694 por priskribi esprimon implikante diversajn argumentojn; ekz. y = F(x). Oni atribuas lin esti unu el la unuaj kiuj aplikis kalkulon en fiziko. Li estas ankaŭ konata pro sia verko en mekaniko, fluidodinamiko, optiko, astronomio, kaj muzikteorio.[2]
Leonhard Euler | |||||
---|---|---|---|---|---|
Svisa matematikisto kaj fizikisto | |||||
Persona informo | |||||
Leonhard Euler | |||||
Naskiĝo | 15-a de aprilo 1707 en Bazelo, Svislando | ||||
Morto | 18-a de septembro 1783 en Sankt-Peterburgo, Rusio | ||||
Mortis pro | naturaj kialoj vd | ||||
Mortis per | cerba sangado vd | ||||
Tombo | Smolenska Luterana Tombejo vd | ||||
Religio | protestantismo vd | ||||
Lingvoj | latina • germana • franca • rusa vd | ||||
Loĝloko | Bazelo • Sankt-Peterburgo • Sankt-Peterburgo vd | ||||
Ŝtataneco | Svisa Ĵurkomunumo • Rusia Imperio • Reĝlando Prusio vd | ||||
Alma mater | Universitato de Bazelo vd | ||||
Subskribo | |||||
Familio | |||||
Patro | Paul III Euler vd | ||||
Patrino | Marguerite Brucker vd | ||||
Edz(in)o | Salomea Abigail Euler • Katharina Euler vd | ||||
Infanoj | Johann Albrecht Euler • Christoph Euler • Carl Euler vd | ||||
Profesio | |||||
Okupo | matematikisto • fizikisto • universitata instruisto • verkisto • muzika teoriisto • astronomo • sciencisto • inventisto • executive • geografo vd | ||||
Laborkampo | Matematiko: Analitiko, nombroteorio, ... | ||||
Aktiva en | Sankt-Peterburgo • Berlino • Bazelo • Sankt-Peterburgo • Berlino vd | ||||
Doktoreca konsilisto | Johann Bernoulli vd | ||||
Verkado | |||||
Verkoj | teoremo de Euler ❦ Euler's rotation theorem ❦ Euler's theorem in geometry ❦ Euler's sum of powers conjecture ❦ Euler's polyhedron formula ❦ ekvacio de Euler-Lagrange ❦ ekvacio de Cauchy-Euler ❦ funkcio φ ❦ Eŭlera identaĵo ❦ Euler's four-square identity ❦ Eŭlera formulo ❦ Euler's theorem ❦ gama-funkcio ❦ gaŭsa integralo ❦ konstanto de Eŭlero-Mascheroni ❦ lucky numbers of Euler ❦ diagramo Euler ❦ naŭpunkta cirklo ❦ rekto de Euler ❦ eŭlera vojo vd | ||||
| |||||
| |||||
vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
Li naskiĝis kaj edukiĝis en Bazelo estinte matematika mirinfano. Li laboris kiel profesoro pri matematiko en Sankt-Peterburgo, Rusio, kie li vivis dumlonge, poste en Berlino, tiam la ĉefurbo de la Prusio, kaj poste revenis al Sankt-Peterburgo. Euler estis unu el la plej elstaraj matematikistoj de la 18a jarcento, kaj estis konsiderita unu el plej grandaj en la tuta historio. Li estis ankaŭ amplekse konsiderata la plej fekunda matematikisto de ĉiuj tempoj. Li estas la plej fekunda matematikisto kiu iam vivis, lia kolektita verkaro konsistas el 75 volumoj (60 al 80),[3] pli ol iu ajn en tiu fako. Li dominas la 18-jarcentan matematikon kaj deduktis plurajn konsekvencojn el la novinventita kalkulo. Li estis tute blinda dum la lastaj deksep jaroj de sia vivo, dum tiu tempo li produktis duonon de sia tuta verkaro.
Por honori lin, la asteroido 2002 Euler portas lian nomon. Aserto atribuita al Pierre-Simon Laplace esprimas la influon kiun faris Euler super matematiko: "Legu Euler, legu Euler, li estas la majstro de ni ĉiuj."[4][5]