Виетнамски јазик
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Виетнамски јазик (tiếng Việt; анамитски јазик за време на француска колонизација) — државен и службен јазик на Виетнам. Тој е мајчин јазик на виетнамскиот народ (người Việt или người Kinh) што претставува 86 % од населението на Виетнам и плус на околу 3 милиони ветнамско население во дијаспората повеќето во САД. Исто така тој претставува и втор јазик на некои етнички малцинства во Виетнам. Тој е дел од групата на австро-азијатски јазици во која виетнамскиот е најмасовен јазик во споредба со другите австроазијатски јазици. Голем број на зборови се позајмени од кинескиот јазик и од почеток бил пишуван со кинески знаци. Виетнамскиот користи изменета латиница приспособена за фонетскиот систем на јазикот.
Remove ads
Распространетост
Како нациуонален јазик на мнозинството население на Виетнам, јазикот е службен јазик во Виетнам и се зборува низ целата држава. Јазикот исто така се зборува и во останатите виетнамски заедници во дијаспората, најмногу во САД и е седми најзастапен јазик во САД, поточно трет во Тексас, четврти во Арканзас и Луизијана, петти во Калифорнија[3]). Во Австралија е шести најзастапен јазик.
Покрај Виетнам и САД, според Ethnologue, јазикот се говори и во Австралија, Бугарија, Камбоџа, Канада, Кина, Брегот на Слоновата Коска, Куба, Чешка, Финска, Франција, Германија, Лаос, Холандија, Норвешка, Филипини, Полска, Русија, Данска, Шведска, Сенегал, Тајланд, Јапонија, Јужна Кореја, Вануату и Тајван.
Remove ads
Класификација
Виетнамскиот јазик бил класифициран како дел од мон-кмерските јазици уште од пред 150 години[4]. Подоцна, за муоншкиот било забележано дека е поблиску со виетнамски јазик отколку со останатите мон-кмерски јазици и се создала подгрупа виетско-муоншки јазици. Подоцна во групата се придодадени и помали јазици како тавуншкиот, чутскиот и хуншкиот, па групата е преименувана од мон-кмерски во виетски јазици. Поимот виетско-муоншки јазици се користи за појаснување - тука спаѓаат групата на дијалекти на виетнамскиот јазик, муоншките дијалекти и нгуонските дијалекти.
Remove ads
Јазична политика
Иако јазикот бил зборуван од Виетнамците со векови, пишаниот виетнамски јазик не бил службен јазик на Виетнам сè до XX век. На територијата на Виетнам бил во употреба кинескиот јазик за владини цели, а додека пишаниот виетнамски во вид на Чу ном се користел во книжевноста. Исто така, за кратко време се користел за административни цели за време на династиите Хо и Тај Сон. За време на француската окупација, францускиот јазик го заменил кинескиот јазик како службен јазик. Денес виетнамскиот е службен јазик во Виетнам и се користи од владата во Виетнам, образованието и бизнис елитата.
Тонови
Сите самогласки во виетнамскиот јазик се изговараат со својствен тон.[6] Тоновите се разликуваат по:
- должина (траење)
- звучна контура (мелодија)
- звучна висина
- фонација
Тоновите се означуваат со дијакритички знаци над или под самогласката (сите освен еден тон се означуваат над самогласката). Шесте тонови на северното наречје (со нивните називи) се следниве:
Другите наречја имаат помалку тонови (обично по пет).
Фонетика и фонологија
Самогласки
Како и останатите јазици од овој регион, виетнамскиот јазик има голем број на самогласки, а подолу е дадена табела од ханојски виетнамски дијалект.
Согласки
Remove ads
Граматика
Виетнамскиот, како и останатите јазици во тој регион, е аналитички јазик. Јазикот нема падежи (исто како и македонскиот), но нема ни род, број и време. Виетнамската синтакса е подмет-глагол-прирок. Исто така дозволува серијализација на глаголи. Примери за тоа како функционира граматиката се наведени подолу:
Mai là sinh viên. Маи сум студент „Маи е студент.“
Giáp rất cao. Зап многу висок „Зап е многу висок.“
Người đó là anh nó. личност Онаа сум брат тој „Она лице е негов брат.“
Con chó này chẳng bao giờ sủa cả. classifier куче ова не никогаш лае воопшто „Ова куче воопшто не лае.“
Nó chỉ ăn cơm Việt Nam thôi. тој само јаде ориз.колоквијално Виетнам само „Тој јаде само виетнамска храна.“
Cái thằng chồng em nó chẳng ra gì. фокус класификатор сопруг јас (како женско) тој не добар што „Мажот ми за ништо не го бива.“
Tôi thích con ngựa đen. Јас сакам класификатор коњ црн „Јас сакам црн коњ.“
Tôi thích cái con ngựa đen. Јас сакам фокус класификатор коњ црн „Тоа е црниот коњ што го сакам.“
Remove ads
Зборовен фонд
Како резултат на илјадогодишната кинеска окупација, повеќето од виетнамскиот лексикон поврзан со наука и политика доаѓа од кинескиот јазик. Околу 70 % од зборовниот фонд има влијание од кинескиот јазик помешани со виетнамски елементи. Потеклото на зборот може да се препознае ако се смени тонот на зборот а при тоа да не го промени значењето. Исто така има и зборови позајмени од француски јазик, како на пример cà phê (од францускиот café, кафе). Покрај овие има и позајмени зборови од англискиот јазик.
Remove ads
Поврзано
- Виетнамска азбука
- Виетнамска книжевност
- Википедија:МФА за виетнамски јазик
- Македонска транскрипција на виетнамскиот јазик
- Муоншки јазик
Наводи
Библиографија
Надворешни врски
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads