Владиловци

Владиловци — село во областа Клепа, во Општина Чашка, во околината на градот Велес. Понекогаш селото е сметано дека е дел од областа Азот.

Владиловци
Воздушен поглед на селото
Владиловци Местоположба на Владиловци во Македонија Владиловци на карта
Координати 41°31′05″N 21°44′25″E
Регион	Вардарски
Општина	Чашка
Област	Клепа
Население	47 жит. (поп. 2021)[1]
Пошт. бр.	1414
Повик. бр.	043
Шифра на КО	29011
Надм. вис.	679 м
Владиловци на општинската карта Атарот на Владиловци во рамките на општината
Владиловци на Ризницата

Географија и местоположба

Поглед на селото

Селото се наоѓа во областа Клепа, во југозападниот дел на територијата на Општина Чашка, во средното сливно подрачје на реката Бабуна, чиј атар, на тесен дел, се допира со подрачјето на Општина Прилеп.^[2] Селото е ридско, на надморска височина од 460 метри. Од градот Велес, селото е оддалечено 30 километри, а од планираниот регионален пат Велес-Прилеп три километри.^[2] Селото е оддалечено 21 километар јужно од општинскиот центар Чашка.

До селото води асфалтен пат, кој се двои од регионалниот пат 1312 кај историското село Јасеново.

Куќите на селото се наоѓаат на падината на гребенот Јасенова Глава (висок 1.100 м.), кој е граница помеѓу областа на Бабуна на запад и тиквешката област на исток. Околни села се Извор, Смиловци и Крајници. Во минатото, водата за пиење доаѓала од извори и бунари.^[3]

Месностите во атарот ги носат следниве имиња: Руен, Марково Кале, Панаѓуриште, Камила, Белутрак, Изворски Врв, Нункова Поројница, Белева Падина, Изворски Кладенец, Длаги Рид, Крнински Чешми, Маркова Воденица, Раздолици, Локва, Трапје, Рамништа, Коритник, Шамак, Шумајци, Стара Црква, Чафки-ан, Старо Владиловци и други.^[3]

Селото има разбиен тип. Роднинските куќи се блиску една до друга и се групирани. Такви групи куќи се Зеленгоровска, Долевска, Богоевска и Китаноска.^[3]

Историја

Улица во селото Владиловци

Селото најпрвин се наоѓало посеверно од денешната местоположба на месноста наречена Старо Владиловци. Таму се наоѓа и месноста Стара Црква. Не се знае кога и поради што мештаните преминале на денешната местоположба. На месноста Старо Владиловци има видливи остатоци на гробови.^[3]

На 24 февруари 1907 година, тиквешкиот војвода на ВМОРО Карел Хошек заедно со прилепски чети опкружуваат српска чета од 80 души крај селото Владиловци. Во таа битка против четите на српската пропаганда загинува Антон Чехот заедно со двајца негови четници.^[4]

Чифлигот го посед на Усеин-бег од Велес го купила турската власт и во 1908 година населиле босански мухаџири: во Владиловци се населиле 12, а во Јасеново 60 домаќинства. Тука останале до 1912 година.^[3]

На 6 ноември 1910 година во битка против турските војски крај селото Владиловци загинува војвода Никола, деец на ВМОРО.^[5]

Стопанство

Атарот е мошне голем и зафаќа простор од 25,8 км². На него преовладуваат пасиштата на површина од 1.143,9 хектари, на шумите отпаѓаат 627,9 хектари, а на обработливото земјиште 612,4 хектари.^[2]

Селото, во основа, има мешовита функција.^[2]

Населението најмногу одгледува тутун, домати, пиперки, грав и компири. Исто така, населението се занимава и со собирање шумски плодови. Покрај полјоделство, жителите чуваат крупен и ситен добиток, како и живина. Најзастапени се говедата, овците и козите.^[6]

Пред крајот на отоманската власт, во Владиловци и во соседното (денес историско) село Јасеново постоеле чифлици. Сопственик на тие чифлици бил Усеин-бег од Велес.^[3]

На месноста Панаѓуриште (3 километри западно од селото) во минатото се продавала стока од неколку околни села.^[3]

Еден дел од атарот на селото по Втората светска војна припаднал на земјоделската задруга од Извор.^[3]

Население

Население во минатото

Година Нас. ±% 1948 401 —     1953 458 +14.2% 1961 408 −10.9% 1971 233 −42.9% 1981 135 −42.1%	Година Нас. ±% 1991 76 −43.7% 1994 59 −22.4% 2002 77 +30.5% 2021 47 −39.0%

Народна носија од областа Азот

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија, Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Владиловци живееле 500 жители, сите Македонци.^[7]

По податоците на секретарот на Бугарската егзархија, Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Владиловци имало 680 жители.^[8]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 300 Македонци.^[9]

Од Владиловци се иселил мошне голем број од населението. Така, во 1961 година, селото броело 408 жители, додека во 1994 година бројот се намалил на само 59 жители, македонско население.^[2]

Според пописот од 2002 година, во селото Владиловци живееле 77 жители, сите Македонци.^[10]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 47 жители, сите Македонци.

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година	1900	1905	1948	1953	1961	1971	1981	1991	1994	2002	2021
Население	500	680	401	458	408	233	135	76	59	77	47

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[11]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[12]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[13]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[14]

Родови

Владиловци е македонско село, а населението се дели на староседелци и на доселеници.^[3]

Според истражувањата на Јован Трифуноски во 1965 година, родови во селото се:

• Староседелски родови се: Богевци (12 к.), Влчевци (4 к.), Симоновци (3 к.), Китановски (5 к.), Грујовци (1 к.) и Ангелковци (3 к.); и
• Доселенички родови се: Долевци (5 к.), се доселени од некаде; Зеленгоровци (6 к.), се доселиле од соседното сега раселено село Јасеново; Крнинци (2 к.), дошле после Првата светска војна од соседното село Крнино; Богомилци (2 к.), дошле во 1919 година од Богомила каде припаѓале на родот Нацевски; Орешанци (11 к.) дошле од Ореше во 1951 година на купена земја и Љубе Србин (1 к.), по потекло од некое село во околината на Сурдулица, кој дошол кај негов роднина кој бил општински намесник во Владиловци по Првата светска војна.

Иселеништво

Од Владиловци имало повеќе бранови на иселувања. Еден бран се случил по заминувањето на Турците, кога на разни страни отишле повеќе домаќинства во Србија и во Бугарија. Меѓутоа, поголеми иселувања имало по Втората светска војна, кога од селото заминале околу 24 домаќинства, најмногу во Скопје (16 к.), Велес (6 к.) и Прилеп (4 к.). Во иселувањето учествувале сите постари и понови родови, а имало и целосно иселени родови, како што се: Крстевци, Дановци и Леовци. Дановци биле староседелски род. Леовци се доселиле од Јасеново, а нивните роднини Митревци (10 к.) сега живеат во соседното село Извор. Во Стари Град живее родот Ѓајлевци (1 к.), кои се гранка на родот Долевци.^[3]

Општествени установи

• Поранешно основно училиште

Самоуправа и политика

Селото влегува во рамките на Општина Чашка, која била проширена по новата територијална поделба на Македонија во 2004 година. Во периодот од 1996-2004 година, селото се наоѓало во некогашната Општина Извор.

Во периодот од 1965 до 1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата општина Титов Велес. Селото припаѓало на некогашната општина Чашка во периодот од 1957 до 1965 година, додека во периодот 1955-1957 селото припаѓало на тогашната општина Извор.

Во периодот 1952-1955, селото било дел од тогашната Општина Извор, во која покрај селото Владиловци, се наоѓале и селата Долно Врановци, Извор, Крњино, Мартолци, Поменово, Попадија, Смилевиќ, Стари Град и Степанци. Во периодот 1950-1952 година, селото Владиловци било седиште на истоимената општина, во која влегувале селата Владиловци, Крнино и Попадија.

Избирачко место

Во селото постои избирачко место бр. 2244 според Државната изборна комисија, кое е сместено во селски објект, во кое влегуваат и населените места Крнино, Поменово, Попадија, Смиловци и Степанци.^[15]

На локалните избори во 2017 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 49 гласачи.^[16] На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 46 гласачи.^[17] На локалните избори во 2021 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 45 гласачи.^[18]

Културни и природни знаменитости

Археолошки наоѓалишта^[19]

• Јасеново — некропола од римско време; и
• Стара Црква — населба и некропола од доцноантичко време и средновековна црква со некропола.

Цркви^[20]

• Црква „Св. Никола“ — главна селска црква; и
• Црква „Св. Ѓорѓи“ — манастирска црква над селото.

Манастири

• Јасеновски манастир — манастир над селото во месноста Јасеново.

Реки^[6]

• Црничка Река — помала река низ селото

• 
  Манастирската црква „Св. Ѓорѓи“
• 
  Главната селска црква „Св. Никола“

Личности

Родени во Владиловци

• Савка Манеска (1926-1944) — партизанка
• Горица Атанасова (1926- ) — учесник во НОВ на Македонија и носител на Партизанска споменица 1941.
• Благоја Николовски (1935-1996) — оперски и концертен певец и тенор

Починати во Владиловци

• Карел Хошек (1871-1907) — тиквешки војвода, дојденец од Чешка

Галерија

Панорами од селото

• 
• 
• 

Поврзано

• Општина Чашка
• Клепа