Крстоар

Крстоар (познато и како Крстовар и Христофор) — село во Општина Битола, во околината на градот Битола.

Крстоар
Крстоар Местоположба на Крстоар во Македонија Крстоар на карта
Координати 40°58′59″N 21°21′0″E
Општина	Битола
Население	239 жит. (поп. 2021)[1]
Шифра на КО	02063
Надм. вис.	634 м
Крстоар на општинската карта Атарот на Крстоар во рамките на општината
Крстоар на Ризницата

Богојавление во Крстоар во 1903 г.

Географија и местоположба

Селото Крстоар се наоѓа во подножјето на Баба Планина во Битолското Поле (Пелагонија), оддалечено 5,5 километри јужно од градот Битола.

Историја

Вкупно 2 жители на оваа населба се заведени како жртви во Втората светска војна.^[2]

Стопанство

Население

Население во минатото

Година Нас. ±% 1948 379 —     1953 369 −2.6% 1961 344 −6.8% 1971 349 +1.5% 1981 479 +37.2%	Година Нас. ±% 1991 283 −40.9% 1994 187 −33.9% 2002 167 −10.7% 2021 239 +43.1%

Според податоците на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 година, во селото Крстоар имало 280 жители, сите Македонци.^[3]

На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 година, Крстофор се води како чисто македонско село во Битолската Каза на Битолскиот Санџак со 35 куќи.^[4]

По податоците на секретарот на Бугарската егзархија, Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Крстоар имало 256 Македонци под врховенството на Бугарската егзархија.^[5]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 300 Македонци.^[6]

Според пописот од 2002 година, селото Крстоар брои 167 жители, од кои 164 Македонци, 2 Срби и 1 останат.

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 239 жители, од кои 200 Македонци, 21 Албанец, 5 Турци, 2 Срби и 11 лица без податоци.^[7]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година	1900	1905	1948	1953	1961	1971	1981	1991	1994	2002	2021
Население	280	256	379	369	344	349	479	283	187	167	239

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[8]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[9]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[10]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[11]

Родови

Крстоар е македонско село.

Родови во Крстоар се:

• Староседелци: Ѓоревци (11 куќи), Јоновци (8 куќи), Кундевци (7 куќи), Јосифовци (3 куќи), Чанчуковци (3 куќи), Мочковци (2 куќи), Котевци (2 куќи) и Ѓелдановци (1 куќа).
• Доселеници: Ситновци (4 куќи) потекнуваат од предокот Пеше кој се доселил во втората половина на XVIII век, он се оженил со девојка од некој од староседелските родови; Видиновци (8 куќи) доселени се од некое село во Преспа; Гулевци (8 куќи) доселени се од некое место во денешна Албанија; Мошенци (4 куќи) доселени се во турско време од селото Сетина, леринско; Домазетовци (2 куќи) родот го основал домазет доселен од селото Клабучишта, леринско; Трифуновци (2 куќи) доселени се во турско време од Буково; Апостоловци (1 куќа) и Петревци (1 куќа) доселени се однекаде; Милошевци (2 куќи) доселени се после турското владеење од некое село во Преспа.^[12]

Општествени установи

Самоуправа и политика

Избирачко место

Во селото постои избирачкото место бр. 154 според Државната изборна комисија, сместени во просториите на основното училиште.^[13]

На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 157 гласачи.^[14]

Културни и природни знаменитости

Цркви^[15]

• Црква „Св. Петар и Павле“ — главната селска црква изградена 1878 година;
• Црква „Св. Христифор“ - главна манастирска црква на Крстоарскиот манастир;
• Црква „Св. Ѓорѓи“ — манастирска црква. Се наоѓа во месноста Сребрена Вода на 200 метра погоре од Св. Христофор;
• Црква „Св. Петка“ — црква во месноста Сребрена Вода;
• Црква „Св. Теодор Тирон“ — црква во месноста Сребрена Вода;

Археолошки наоѓалишта^[16]

• Грамаѓе — населба од средниот век;
• Мирои Орници — базилика од старохристијанско време;

Редовни настани

Личности

• Георги Поп Христов (1876 - 1962) — револуционер, војвода на ВМОРО, раководител на крилото на протогеровистите;
• Тодор Наумов Ѓоревски — македонски револуционер од ВМОРО.^[17]
• Вангел Стевановски — македонски партизан.

Култура и спорт

Иселеништво

Иселеници од селото има во Битола, Скопје, прекуокеанските земји (САД, Канада и Австралија) и низ Европа.^[18]