Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Język malajski miasta Serui – regionalna odmiana j. malajskiego papuaskiego, która jest używana w części prowincji Papua w Indonezji. Posługują się nią mieszkańcy miasta Serui i innych miejscowości na wyspach Yapen (Kepulauan Yapen), a także grupy ludności na pobliskim wybrzeżu Nowej Gwinei.
Obszar | |||
---|---|---|---|
Pismo/alfabet | |||
Klasyfikacja genetyczna | |||
bliżej nieustalona, kreolski na bazie malajskiego lub jeden z języków (dialektów) malajskich | |||
Występowanie | |||
Lokalizacja wysp Yapen | |||
W Wikipedii | |||
| |||
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. |
O ile uprawnione jest przypuszczenie, że malajski był w regionie znany już wcześniej, to do ekspansji i wykształcenia dzisiejszej jego formy miało dojść dopiero w XX wieku. Miejscowa ludność najczęściej określa swój język jako bahasa Indonesia, lecz wcale nie jest on tożsamy ze standardowym językiem indonezyjskim[1]. Wykazuje pewne podobieństwa do odmiany wyspy Ambon[2][3], niemniej van Velzen (1995) przypuszcza, że jest bliżej spokrewniony z malajskim wysp Ternate i Tidore[4].
Ludność regionu jest zróżnicowana pod względem językowym, toteż zaistniała wyraźna potrzeba posiadania środka kontaktów międzyetnicznych (lingua franca), zwłaszcza w obliczu wielowiekowych interakcji z grupami z zewnątrz, tradycji handlu niewolnikami i małżeństw mieszanych. Jest prawdopodobne, że pierwotnie malajski został wprowadzony przez lud Biak, który utrzymywał kontakty z Sułtanatem Tidore, a później w XIX w. przez kupców z Chin i południowego Sulawesi. Jednakże można przypuszczać, że znajomość malajskiego pozostawała słabo upowszechniona, aż do momentu wykorzystania tego języka przez holenderskich misjonarzy (którzy przybyli na początku XX wieku), a następnie przez holenderską administrację kolonialną. Do rozpropagowania języka malajskiego na bardziej odległe obszary przyczynił się program Opleiding tot Dorpsonderwizer, którym zainteresowało się wielu członków społeczności Waropen (wskutek czego w lokalnym malajskim zaznaczyły się wpływy języka waropen)[5].
Ludność zachodniego Yapen (społeczności językowe Woi, Ansus, Pom) głoski nosowe w wygłosie wymawia jako [ŋ]. Inne grupy nie używają [ŋ], jako że fonem ten nie występuje w ich językach etnicznych. Rozróżnienie między /r/ a /l/ jest wyraźniejsze w mowie ludzi wykształconych. Spotykane są następujące różnice względem języka indonezyjskiego: /di/ w miejscu /d͡ʒ/ oraz /ti/, /si/ lub /t/ zamiast /t͡ʃ/ (indonez. /ɡəred͡ʒa/ -> /geredia/; t͡ʃəŋkeh -> /sieŋge/ lub /sieŋke/)[6]. W wygłosie pomija się niektóre głoski (spółgłoski zwarte oraz /h/): /sudah/ -> /suda/, /takut/ -> /tako/; /k/ pomija się tylko w niektórych wyrazach: /balik/ -> /bale/, /sibuk/ -> /sibuk/. W tej odmianie języka konsekwentnie występuje głoska /f/, inaczej niż w wielu innych dialektach malajskiego papuaskiego[7].
Szwa (w języku indonezyjskim: /ə/) ma różne realizacje, niekiedy ze zmianą pozycji akcentu: jako /i/ (/pərˈɡi/ -> /ˈpiɡi/), jako /a/ (/səˈnaŋ/ -> /saˈnaŋ/), jako /o/ (/pəlˈuk/ -> /ˈpolo/), jako /e/ (/t͡ʃəˈpat/ -> /t͡ʃeˈpat/) lub z pominięciem tej głoski (/təˈrus/ -> /ˈtrus/)[8]. Indonezyjskim /ai/ i /au/ odpowiadają głoski /e/ i /o/: /pakai/ -> /pake/, /pulau/ -> /pulo/[9].
Morfologia została zredukowana względem standardowego języka malajskiego. Nie istnieją gramatyczne formy strony biernej, a wyrazy podstawowe (bez użycia afiksów) mogą pełnić funkcję czasowników[10]. Używa się mniejszej liczby afiksów derywacyjnych niż w języku indonezyjskim. Poniższe prefiksy czasownikowe mają charakter produktywny:[11]
Występuje także reduplikacja rzeczowników i czasowników, która pełni różne funkcje: tatawa „śmiać się” -> tatawa-tatawa „śmiać się wielokrotnie”, ronda „przejść się” -> ronda-ronda „spacerować sobie, przechadzać się po okolicy”, ana „dziecko” -> ana-ana „dzieci”, lap „wycierać” -> lap-lap „ścierka”[13].
Większość użytkowników nie czyni rozróżnienia między formami pierwszej osoby liczby mnogiej – inkluzywną i ekskluzywną (indonezyjskie kita i kami), mimo że takie rozróżnienie jest powszechne w językach lokalnych[14].
W konstrukcjach dzierżawczych stosuje się łącznik punya („mieć”, również w skróconej formie pu), a określnik dzierżawczy następuje przed rzeczownikiem określanym. Przykładowo: sa pu spatu – „moje buty”, dosł. „ja” + pu + „but”[15].
Malajski miasta Serui różni się od j. indonezyjskiego pod względem leksykalno-semantycznym. Istnieje grupa słów, którym przypisano bardziej pojemne znaczenia, a niektóre wręcz zmieniły swój sens w porównaniu z indonezyjskim:[16]
Istnieje spora grupa słów, które nie są spotykane w standardowym indonezyjskim:[17]
Występują zapożyczenia z języka holenderskiego, języka portugalskiego, innych odmian języka malajskiego oraz języków regionalnych:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.